جستارهایی در مدرسه کلامی قم

جستارهایی در مدرسه کلامی قم سرشناسه : جمعی از نویسندگان عنوان و نام پدیدآور: جستارهایی در مدرسه کلامی قم / جمعی از نویسندگان؛ زیر نظر: محمد تقی سبحانی؛ به کوشش: سیّد حسن طالقانی؛ تهیه پژوهشکده کلام اهل بیت (علیهم السلام). مشخصات نشر:قم : مؤسسه علمی – فرهنگی دار الحدیث. سازمان چاپ و نشر ، 1395. مشخصات ظاهری:356 ص . فروست:پژوهشکده کلام اهل بیت (علیهم السلام) ؛ 5. شابک(ISBN):978 – 964– 493 – 882 – 5 وضعیت فهرست نویسی:فیپا. یادداشت:کتابنامه؛ هم چنین به صورت زیرنویس. موضوع:کلام شیعه امامیه – مقاله ها و خطابه ها. موضوع:Imamite Shiites theology – Addresses,essays,lectures * موضوع:مدرسه ها – ایران – قم- مقاله ها و خطابه ها. موضوع:School – Iran – Qom شناسه افزوده: مؤسسه علمی – فرهنگی دارالحدیث. پژوهشکده کلام اهل بیت (علیهم السلام). شناسه افزوده: پژوهشگاه قرآن و حدیث رده بندی کنگره: 13695 2ط8ق/1354 LA رده بندی دیویی:9551282/370 شماره کتاب شناسی ملی:4237159 ویراستار دیجیتالی:محمد منصوری ص: 1 عناوين اصلي كتاب شامل: مشخصات کتاب؛ اشاره؛ فهرست اجمالی ؛ سخن پژهشکده ؛ سخن آغازین ؛ فصل اول :شکل‌گیری؛ مدرسۀ کلامی قم ؛ درآمد ؛ جریان محدثْ‌متکلمان ؛ شکل‌گیری مدرسۀ قم ؛ کلینی و صدوق، الگوی تفکر کلامی در قم ؛ خطوط فکری جریان محدثْ‌متکلمان در قم ؛ خط فکری احمد بن محمد بن عیسی ؛ خط فکری ابراهیم بن هاشم ؛ خط فکری برقی ؛ خط فکری متهمان به غلوّ ؛ افول مدرسۀ کلامی قم ؛ نتیجه‌گیری ؛ کتاب‌نامه ؛ خاندان اشعری و تأثیر آن بر سیر تحول مکتب حدیثی قم ؛ درآمد ؛ بخش اول: پیشینۀ اشعریان مهاجر به قم ؛ 1. نسب‌نامۀ اشعریان مهاجر ؛ یک. مالک بن عامر ؛ دو. سائب بن مالک بن عامر ؛ سه. سعد بن مالک بن عامر ؛ 2. علت مهاجرت اشعریان از کوفه به قم و سبب انتخاب این شهر ؛ یک. علت مهاجرت اشعریان ؛ دو. علت انتخاب شهر قم برای مهاجرت از سوی اشعریان ؛ چند نکته:؛ 3. مذهب اشعریان مهاجر به قم ؛ بخش دوم: اشعریان و حدیث ؛ 1. سابقۀ اشعریان در حدیث ؛ یک. طبقۀ اول محدثان اشعری؛ دو. طبقۀ دوم محدثان اشعری؛ سه. طبقۀ سوم محدثان اشعری؛ بخش سوم: تأثیر خاندان اشعری بر سیر تحول مکتب حدیثی قم ؛ 1. طبقات محدثان اشعری و تأثیر آن بر شکل‌گیری مکتب حدیثی قم ؛ 2. استقبال اشعریان از سادات طالبی و تأثیر آن بر غنای حدیثی شهر قم ؛ 3. مرجعیت و پویایی علمی اشعریان ؛ 4. خاندان اشعری و جهت‌دهی برخی ویژگی‌ها و مبانی فکری مکتب حدیثی قم ؛ کتاب‌نامه ؛ اخراج راویان از قم؛ اقدامی اجتماعی یا اعتقادی ؛ درآمد ؛ اخراج؛ تندترین نمود منازعات فکری ؛ شخصیت و جایگاه احمد بن محمد بن عیسی ؛ مناقشه در تحلیل مشهور ؛ فراگیر نبودن راهکار اخراج ؛ کتاب‌نامه ؛ فصل دوم :اندیشه‌ها و آثار؛ انتقال میراث حدیثی کوفه به قم؛ جایگاه و نقش ابراهیم بن هاشم ؛ درآمد؛ شخصیت ابراهیم بن هاشم ؛ حوزۀ حدیثی قم ؛ محمد بن خالد برقی ؛ حسین بن سعید ؛ احمد بن محمد بن عیسی ؛ احمد بن محمد بن خالد برقی؛ محمد بن عبدالجبار قمی؛ کتاب‌نامه ؛ جریان متهم به غلو در قم ؛ درآمد ؛ محمد بن اورمه ؛ محمد بن علی صیرفی؛ ابوسمینه ؛ سهل بن زیاد آدمی ؛ حسین بن عبیداللّٰه محرّر؛ احمد بن حسین بن سعید ؛ حسن بن علی بن ابی‌عثمان ؛ حسین بن شاذویه ؛ حسن بن خُرَّزاذ ؛ عبدالرحمن بن حماد، ابو‌القاسم کوفی؛ قاسم بن حسن یقطینی ؛ علی بن حسکه ؛ حسن بن بابا قمی ؛ احمد بن محمد سیّاری ؛ قاسم بن محمد ؛ کتاب‌نامه ؛ بازخوانی سیرۀ حدیثی محمد بن خالد برقی؛ درآمد ؛ 1. هویت‌شناسی ؛ یک. استادان و شاگردان ؛ دو. نقل مستقیم از امام ؛ روایت اول ؛ روایت دوم ؛ روایت سوم ؛ 2. شخصیت‌شناسی ؛ یک. برقی؛ نظریه‌پرداز و صاحب اندیشه؛ دو. تعامل برقی با ضعیفان و غالیان ؛ سه. برقی و اعتماد بر مراسیل ؛ محور اول: قوت اتهام اعتماد بر مراسیل ؛ محور دوم: حجم ارسال در تراث برقی ؛ 3. میراث‌شناسی ؛ یک. حضور در انتقال میراث شیعی ؛ دو. نقل میراث راویان ثقه ؛ حدید بن حکم ؛ زکریابن آدم بن عبدالله ؛ سعد بن سعد الأحوص ؛ عبدالملک بن هارون بن عنتره ؛ علی بن محمد ابوقتادۀ قمی؛ عمرو بن ابراهیم ازدی ؛ احمد بن نضر خزاز ؛ هارون بن جهم ؛ حفص بن بختری ؛ خلف بن حماد اسدی ؛ نضر بن سوید صیرفی ؛ یحیی بن عمران حلبی ؛ حماد بن عیسی جهنی ؛ عبدالرحمن بن ابی‌نجران ؛ تحلیل نقل میراث ثقات ؛ سه. حضور در منابع روایی شیعه ؛ الف. روایات برقی در کافی؛ ب. روایات برقی در محاسن؛ ج. روایات برقی در بصائر ؛ د. روایات برقی در آثار صدوق ؛ چهار. نمایه روایات برقی ؛ نتیجه‌گیری؛ کتاب‌نامه ؛ زمینه‌های تاریخی کتاب کافی با تکیه بر جنبه‌های کلامی ؛ درآمد؛ کلینی و نواب اربعه ؛ کتاب کافی ؛ زمینۀ تاریخی و انگیزه‌های تدوین ؛ 1 . فضای سیاسی عصر کلینی ؛ 2 . منازعات فرقه‌ها و مذهب‌ها ؛ 3 . دورۀ تدوین متون ؛ معیارهای گزینش حدیث ؛ معرفی ابواب کلامی ؛ 1 . کتاب العقل و الجهل ؛ 2 . کتاب فضل العلم ؛ 3 . کتاب التوحید ؛ 4 . کتاب الحجه ؛ 5. کتاب الایمان و الکفر ؛ کتاب‌نامه ؛ کلینی و عقل‌گرایی ؛ درآمد ؛ زندگی‌نامۀ کلینى ؛ ابعاد شخصیت کلینى ؛ فراگیرى و فرادهى علمى ؛ سفرهاى کلینى ؛ تحدیث و تعقل ؛ منزلت حدیث از نگاه شیعه ؛ عقل‌گرایى در کافى ؛ کیفیت و کمیت زمان نگارش ؛ انگیزۀ نگارش ؛ بهره‌گیرى از منابع نخستین و کهن ؛ روزگار کلینى ؛ 1. عصر حیرت ؛ 2. اختلافات فرقه‌اى ؛ 3. عصر اجتهاد ؛ 4. نگاهى به مدرسۀ قم ؛ پیدایش زمینه‌هاى اجتماعى و فرهنگى توسعه ؛ رى، قم و بغداد در عصر کلینى ؛ عقل‌گرایى کلینى در حوزۀ عقاید؛ 1. تبویب و نام گذارى‌ها ؛ 2. جامعیت اصول کافى ؛ چالش با قرامطه ؛ کتاب‌نامه ؛ گسترۀ علم امام از منظر کلینی و صفّار ؛ مقدمه ؛ حقایق شریعت ؛ امور ثابت عینی مادی در گذشته ؛ اعمال بندگان ؛ علم به کتاب‌های آسمانی ؛ قرآن ؛ سایر کتب آسمانی ؛ امور ثابت عینی مادی در زمان حال ؛ علم به حقایق عالم ؛ شناخت انسان‌ها ؛ شناخت تمام زبان‌ها ؛ فهم سخن حیوانات ؛ امور ثابت عینی مادی در آینده ؛ منفعت‌ها و خسارت‌ها ؛ زمان رحلت ؛ علم به وصی و امام بعد از خود ؛ اهل بهشت و دوزخ ؛ امور ثابت عینی غیر مادی ؛ اسم اعظم ؛ علوم پیامبران و فرشتگان ؛ علم غیب ؛ امور غیر ثابت ؛ علم عام ؛ نتیجه‌گیری؛ کتاب‌نامه ؛ درآمد؛ 1. دیدگاه صدوق دربارۀ عقل ؛ یک. ماهیت عقل ؛ دو.اعتبار ادراکات عقلی ؛ سه. قلمروعقل ؛ 2. عملکرد عقل‌گرایانۀ صدوق ؛ دو.استدلال‌های عقلی ؛ سه. مناظره و ردّ مخالفان ؛ دوگانه پرستان ؛ مشبهه ؛ زیدیه ؛ چهار. انتخاب و تنظیم عقلی احادیث ؛ پنج. عرضۀ حدیث بر عقل و تأویل عقلی حدیث ؛ شش. تخصیص نقل با عقل ؛ نتیجه‌گیری؛ کتاب‌نامه ؛ فصل سوم :شخصیت‌ها؛ بررسی شخصیت و احوال عبداللّٰه بن جعفر حمیری؛ 1. هویت‌شناسی ؛ یک. نام و نسب ؛ دو. ولادت و وفات ؛ سه. قبیله ؛ ملاقات با امام ؛ پنج. شاگردان ؛ نقل مستقیم مشایخ ثلاث از او ؛ 2. ارتباطات علمی عبداللّٰه بن جعفر حمیری ؛ یک. عبداللّٰه بن جعفر حمیرى در منابع رجال ؛ دو. حضور حمیرى در انتقال تراث ؛ 3. آثار علمی حمیری ؛ دربارۀ کتاب ما بین هشام بن الحکم و هشام بن سالم ؛ دربارۀ قرب الاسناد ؛ اهمیت قرب الاسناد ؛ محتوای کتاب ؛ نتیجه‌گیری؛ کتاب‌نامه ؛ مجلات؛ سعد بن عبداللّٰه اشعری ؛ درآمد ؛ اشعریان و قم ؛ جایگاه سعد بن عبداللّٰه ؛ سعد بن عبداللّٰه و حدیث ؛ شاگردان و استادان ؛ واسطه در طریقِ به کتب و روایات ؛ گرایش‌های مدرسۀ قم و نگرش سعد ؛ میراث علمی سعد بن عبداللّٰه ؛ تردید در انتساب پاره‌ای از آثار ؛ کتابی در دعا ؛ بصائر الدرجات ؛ فرق الشیعه ؛ کتاب‌نامه ؛ جایگاه محمد بن حسن صفّار و کتاب بصائرالدرجات در میراث حدیثی شیعه ؛ درآمد؛ شخصیت صفّار در روایات ؛ کلام علما؛ ذم و نکوهش ؛ موقعیت و جایگاه علمی ؛ استادان صفّار؛ شاگردان صفّار ؛ تألیفات صفّار ؛ مقایسۀ نقل رجال نجاشی و فهرست طوسی ؛ کتاب فضل الدعاء صفّار ؛ نشر احادیث صفّار ؛ کتاب بصائر الدرجات ؛ ارتباط صفّار با امام ؛ نقش صفّار در انتقال میراث مکتوب ؛ کتاب‌نامه ؛ علی بن ابراهیم بن هاشم ؛ درآمد ؛ شخصیت‌شناسی؛ ارتباط با امام (علیه السلام)؛ استادان ؛ شاگردان ؛ حسن بن حمزۀ علوی طبری ؛ محمد بن یعقوب کلینی ؛ انتقال میراث ؛ آثار و تألیفات ؛ تفسیر قمی ؛ گرایش کلامی علی بن ابراهیم ؛ 1. آثار کلامی ؛ 2. نقل روایات اعتقادی ؛ 3. نقل مناظرات و آرا و سخنان متکلمان؛ گزینش جهت‌دار روایات ؛ کتاب‌نامه ؛ فهرست تفصیلی