بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

ص: 2

آلودگی نفتی

گردآورندگان:

ارشیا محمد شفیعی

دانش آموز پایه چهارم دبستان دکتر محمد شفیعی

رایان مهدویان

دانش آموز پایه ی چهارم دبستان دکتر محمد شفیعی

ص: 3

انتشارات ا میر فدک: اصفهان-خیابان هشت بهشت غربی نبش تقاطع ملک ساختمان فدک

تلفن: 32730360-031 - همراه 09133135694 کد پستی: 8154643151

Fadak.mansori@gmail.com

_________________________________

آلودگی نفتی

ارشیا محمد شفیعی 88 - رایان مهدویان 87

آماده سازی :انتشارات ا میر فدک

مدیر مسئول: دکتر محمدرضا محمد شفیعی

مدیر تولید: سیدمحمدرضامنصوری تهرانی

مدیر فنی: مهسا صالحیان - س میه مظفری

ویراستار ادبی :راضیه جوهریان

ویراستار عل می :مهسا صالحیان- س میه مظفری - سروش نکوئی

صفحه آرا :عابدی کاویانی

طراح جلد: کاویانی

•لیتوگرافی:طاها • :چاپ:ملت • صحافی:ملت

• چاپ اول 1397 • تعداد: 1000 • قیمت: 40000 تومان

© حق :چاپ 1397، انتشارات ا میر فدک

_________________________________

شابک: 1-644621-622-978 1-21-6446-622-978 :ISBN

_________________________________

هر گونه استفاده از مطالب این کتاب اعم از بازنویسی خلاصه سازی، نقل مطالب آموزشی برداشت به صورت دست نویس، کپی، تکثیر و هر گونه چاپ سنتی و دیجیتال استفاده به صورت کتاب الکترونیکی، لوح فشرده قرار دادن مطالب بر روی اینترنت و وب سایت ها و هر گونه شبکه ی کامپیوتری دیگر و به طور کل هر گونه استفاده ی اشخاص حقیقی و حقوقی در جهت منافع مادی و معنوی خود بدون اجازه ی کتبی ناشر ممنوع و بر اساس بنده ماده ی 23 قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و قوانین مربوط به جرایم رایانه ای کشور قابل پیگیری در محاکم قضایی است.

ص: 4

فهرست مطالب

آلودگی نفتی ...9

فصل اول: محیط زیست و آلودگی ...10

محیط زیست ...10

زیستگاه های جهان...10

آلودگی...11

عوامل آلودگی محیط زیست ...12

آلودگی هوا...13

عوامل اصلی آلودگی هوا ...14

آلودگی هوا باعث ایجاد عفونت های تنفسی ...16

برخی از راه کار های کاهش آلودگی هوا...16

مبانی شی می سبز ...17

آلودگی هوا در ایران و جهان ...18

10 شهر آلوده جهان در سال 2017 ...19

آلودگی آب ...19

عوامل آلودگی آب...21

شایع ترین منابع آلاینده صنعتی ...21

چند راه حل برای کاهش آلودگی آب ...21

آلودگی خاک...22

منابع آلوده کننده خاک ...22

راه حل های پیشنهادی جهت کاهش آلودگی خاک ...23

آلودگی صوتی ...23

راه حل های کاهش آلودگی صوتی ...23

فصل دوم آلودگی نفتی ...25

نفت چیست؟ ...26

نفت خام چیست؟...26

نفت چگونه به وجود می آید؟ ...26

کاربرد های نفت ...30

آلودگی نفتی ...33

ص: 7

آلودگی های نفتی در آب ...34

آلودگی نفتی در خاک... 34

آثار زبان بار نشت نفت بر انسان ...35

خطرات ناشی از نشت نفت ...35

راه های انتشار نفت ...41

انواع تیپ نفت انتشار یافته ...42

سرنوشت نفت ...43

آلودگی های نفتی بزرگ جهان46

فصل سوم آلودگی دریا 54

نگاهی گذرا به آلودگی های زیست محیطی دریا های ایران ...55

آلودگی نفتی بزرگترین دریاچه جهان را تهدید میکند ...57

مهم ترین منابع تهدید کننده دریای خزر فعالیت های نفتی است ...58

تاثیر سکو های نفتی در بافت زیستی ...59

آلودگی های نفتی چرخه طبیعی جانوران دریایی را نابود میکند 60

آلودگی های نفتی خلیج فارس ...61

آلودگی نفتی سد کارون و رودخانه های اطراف 63

از کشتی سانچی تا پهنه خلیج فارس؛ بزرگترین آلودگی های نفتی در دریا ...64

منابع ...66

ص: 8

عکس

عکس

آلودگی را اغلب در دو گونه دسته بندی میکنند آلودگی با منبع نقطه ای و آلودگی با منبع غیر نقطه ای نوع اول برای نمونه آلودگی آب است که در منبعی نقطه ای سرچشمه می گیرد نظیر مجرای خروجی یک فاضلاب نوع دوم، به آلودگی تغذیه شده از یک ناحیه وسیع و نه از یک محل ویژه اشاره دارد.

گاز های خروجی کارخانهها و صنایع :

صنایع تولیدی مقدار زیادی مونوکسیدکربن، هیدروکربن، ترکیبات آلی و مواد شی میایی را در هوا پخش میکنند و به ه مین دلیل کیفیت هوا را کاهش میدهند صنایع تولیدی را می توان در هر گوشه ای از ز مین یافت و هیچ منطقه ای نیست که تحت تأثیر آن قرار نگرفته باشد پالایشگاه های نفت نیز هیدروکربن و سایر مواد شی میایی آلوده دیگر را در هوا منتشر میکنند و همچنین باعث آلودگی ز مین میشوند.

عکس

عملیات معدن :

فعالیت های معادن فرآیندی است که در آن مواد معدنی زیر ز مینی با استفاده از تجهیزات بزرگ استخراج میشوند. در طول این فرآیند گرد و غبار و مواد شی میایی در هوا پخش میشود و باعث آلودگی هوا میشود. این یکی از دلایلی است که مسئول بدتر شدن شرایط بهداشتی کارگران و ساکنین نزدیک آن است.

عکس

ص: 15

آلودگی هوای داخل محیط بسته:

مواد پاک کننده خانگی و لوازم نقاشی مواد شی میایی س می در هوا را ایجاد میکنند و باعث آلودگی هوا می شوند. آیا تا به حال متوجه شده اید هنگا می که دیوار های خانه خود را رنگ می کنید، بویی به وجود می آید که به معنای واقعی کلمه تحملش غیر ممکن است؟ این همانی است که استفاده مکررش موجب بیماری های تنفسی میشود.

4- عدم قطع بی رویه درختان

5- خودروسازان ، خودرو هایی با استاندارد های اتحادیه جهانی متناسب با محیط زیست ارائه دهند.

6- شی می سبز، شی می سازگار با محیط زیست جایگزین سیستم های ناکار آمد فعلی گردد.

7- مراکز معاینه فنی در رابطه با دود های مضر خروجی از خودروها با جدیت بیشتری برخورد نماید.

8- پالایشگاهها و مراکز مرتبط با نفت تا حد امکان خروجی های مضر را کاهش دهند و با استفاده از علم و تکنولوژی روز دنیا در جهت استفاده مجدد از آنها از طریق تبدیل به مواد جدید بر آیند.

عکس

9 - در صنعت کشاورزی، شوینده ها، تولید بنزین و... ک-ه مستقیماً با آلودگ-ی ه-وا در ارتباط هستند، نظارت بیشتری صورت گیرد و بازرسان محیط زیست به هر نحوی که شده استفاده از مواد اولیه سالم تر و سازگار با محیط زیست را برای آنها اجباری نمایند. در پالایش و پتروشی می بنزینها را با حذف گوگرد ارائه نمایند.

عکس

اولین بار در سال 1999 میلادی توسط دکتر آناستاز مطرح گردید و در سال های بعد از آن نیز توسط محققین مورد استناد قرار گرفت. اصول مطرح شده به شرح ذیل است:

-1 پیش گیری از تولید فراورده های بیهوده

-2- افزایش بهره وری از انرژی هسته ای

3- طراحی فرایند های شی میایی کم آسیب

4- طراحی مواد و فراورده های شیمایی سالم تر

5- بهره گیری از حلالها و شرایط واکنشی سالم تر

6- افزایش بهره انرژی

7 -بهره گیری از مواد اولیه قابل بازیافت.

8-پرهیز از مشتق های شی میایی.

9- بهره گیری از کاتالیزگرها

10 - طراحی برای تخریب پذیر بودن محصولات

11- تخ مین زمان واقعی یک واکنش برای پیش گیری از آلودگی.

12- کاهش احتمالی رویداد های ناگوار

عکس

هزار مورد (5٫8 درصد) در بریتانیا پنجاه هزار مورد هشت درصد و در ایران 48 هزار مورد مرگ 12٫5 درصد ناشی از آلودگی است ماهانه 227 نفر در تهران بر اثر آلودگی هوا می میرند.

عکس

زنده ی درون این آبها اثر میگذارند تقریباً در همه موارد این اثرات گروه های زیستی طبیعی را نیز تخریب میکند.

عکس

از نظر مقدار و حجم 97/2 درصد از آب های موجود در سیاره ز مین در اقیانوسها و دریاها انباشته شده اند. حجم آب های شیرین در جهان بسیار کم است، مقدار زیادی به شکل یخ در یخچال های قطبی و کوهستانی و آب های زیر ز مینی قرار دارد.

عکس

آب هرگز به طور خالص در هیچ کجای دنیا یافت ن میشود. حتی آب بارانی که در مناطق غیر آلوده نواحی جغرافیایی ز مین می بارد، شامل گاز های اکسیژن، نیتروژن وکربن دی اکسید محلول در آن است و همچنین گرد و غبار یا ذرات معلق در اتمسفر به صورت تعلیق در آب حمل میشوند. آب سرچشمه ها نیز معمولا دارای ترکیباتی حمل شده از فلزاتی مثل ،منیزیم، سدیم آهن و کلسیم است. حتی آب نوشیدنی ما

ص: 20

هم از نظر شی میایی خالص نیست و درست است که ذرات جامد معلق و باکتری های مضر آن از بین رفته اند اما باز هم از نظر شی میایی خالص نیست. اصولاً آب خالص برای نوشیدن نامطلوب و نامطبوع است. استفاده های طبیعی آب عبارت اند از: زیبایی و تفریحی، ذخیره آب مصرفی عمو می مردم محیط زیست آبی جانوارن آبزی، کشاورزی صنعتى.

عوامل آلودگی آب

در بحث آلودگی های آب ابتدا بایستی عوامل ایجاد آلودگی در آب را شناخت و در مرحله ی بعد نسبت به رفع آنها اقدام نمود در ادامه به بررسی چند عامل آلوده کننده آب پرداخته میشود.

1 - فضولات انسانی و حیوانی حاوی باکتری و نیترات.

2- فلزات سنگین.

3-کودها و آفت کشها

4- مواد و فاضلاب های صنعتی

شایع ترین منابع آلاینده صنعتی

•کارخانه های محلی

• نشت تانکها و لوله های زیر ز مینی

• محل های جمع آوری فاضلاب

• فاضلاب های خانگی

چند راه حل برای کاهش آلودگی آب

1 - حذف فلزات سنگین و خطرناک از آب

2- استفاده از جاذبها و نانو جاذب های مدرن در بحث تصفیه ی آب

3- عدم ورود فاضلاب های خانگی و پساب های صنعتی به آب و هدایت آنها به نقطه ای دیگر برای بحث جداسازی فلزات گرانبها

4- استفاده از تکنولوژی های مدرن و به روز دنیا در صنعت کشاورزی و حذف سیستم های سنتی

ص: 21

5- فرهنگ سازی در جامعه

6- استفاده از تصفیه خانه های بزرگ و مجهز

7 - شن مخصوصی که آب روان در سطح شهرها و جوی ها را آشا میدنی می کند، دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا دانه هایی به اندازه شن با پوشش منگنز اکسید ابداع کرده اند که میتواند آب های جاری در خیابانها را قابل آشا میدن کند.

عکس

عکس

3- جلوگیری از ایجاد کانال های عبور صدا در دیوارها

4- اجتناب از استفاده از مصالح سخت.

5- استفاده از یک لایه انعطاف پذیر نظیر فوم منبسط شونده

6- عایق بندی صوتی در دیوار های سرویس بهداشتیها

7- جدا نمودن تجهیزات صدادار از محل های استراحت

8- استفاده از فضای سبز اطراف ساختمان

بخش دوم کاهش آلودگی صوتی در سطح جامعه

1- فرهنگ سازی در سطح جامعه

2- برخورد قاطع پلیس با برهم زنندگان آرامش مردم جامعه با صدا های ناهنجار خودرو های خود.

3- اجتناب از بوق زدن های بی مورد

عکس

ص: 24

از سوی دیگر، گاهی برجستگی هایی که در پوسته ی ز مین آشکار می رود، کف برخی از دریاها بالا آمده به ز مین خشکی مبدل می گردند. در چنین جاها گاهی مقداری از آن مایع سیاه رنگ به بیرون رخنه میکرد و بشر را متوجه وجود نفت خام می نمود.

هزاران سال است که نفت خام مورد استفاده ی بشر بوده است. مرد می که در زمان های گذشته میزیستند مانند چینیان و مصریان از نفت در پزشکی نیز استفاده می کردند.

عکس

مدتها پیش از دوران مسیحیت در هندوستان نفت را میسوزاندند و از آن روشنایی به دست می آوردند. در روزگار قدیم از نفت برای ساختن مشعل استفاده می کردند. باقیر و آسفالت نیز آجرها را به هم می چسباندند، منافذ چوب های کشتی را با آن می گرفتند.

عکس

ص: 27

عکس

سرخپوستان نفت خام را در خیلی کارها به مصرف میرساندند ولی چون مردم سفید پوست قدم به آمریکا نهادند مصرف نفت را محدود کردند و این روغن معدنی را در امور پزشکی به کار بردند. نفت خام که از ز مین خارج میشود اگر به همان صورت اصلی خود بماند، بسیار کم میتواند مورد استفاده قرار گیرد.

عکس

از این رو باید آنها را تصفیه کرد یعنی تقطیر میکنند زیرا که نفت ترکیبی از چیز های جامد، مایع و گاز میباشد.

عکس

ص: 28

در تصفیه که به کمک حرارت انجام می گیرد مواد گوناگونی از نفت خام جدا میشود زیرا هر یک از این مواد در درجه ی معینی از حرارت میجوشد و یا تبدیل به گاز میشود نخستین چیزی که از نفت به دست می آید بنزین است، سپس پارافین بعد گاز و بعد از آن هم نفت سوخت و روغن های نرم کننده که اینها همه به ترتیب از نفت خام تولید میشوند.

عکس

نفت خام

عکس

گاز

عکس

پارافین

ص: 29

-3 کاربرد نفت خام در لاستیک چرخ ها

تا سال 1910 تمام لاستیکها از کشپار های طبیعی تهیه شده از گیاهان تولید می شدند. نیاز به لاستیک مصنوعی تا جنگ جهانی دوم هم نسبتا پایین بود، ام-ا پ-س از آن لاستیک طبیعی آمریکای جنوبی تحریم شد و نیاز به تولید لاستیک مصنوعی در مقیاس قابل توجهی افزایش یافت لاستیک در اصل از بوتادین ساخته میشود.

عکس

4- کاربرد نفت خام در داروسازی

روغن معدنی و وازلین محصولات جانبی نفت خام هستند و در بسیاری از کرمها و دارو های موضعی کاربرد دارند ،قطران داروی داء الصدف و شوره سر نیز به واسطه نفت خام تولید میشوند. اغلب داروها مولکول های طبیعی پیچیده ای هستند که بنیان های خود را از مولکول های طبیعی کوچک تر و ساده تری یافته اند. اغلب این پیش مادهها محصولات جانبی نفت خام هستند.

عکس

ص: 31

5- کاربرد نفت خام در تولید رنگ مواد شوینده و ... نفت خام پس از پالایش به بنزین تولوئین، زیلین و ... تبدیل شده و به این طریق مواد خام تولید محصولاتی از قبیل رنگ مواد شوینده مصنوعی و پارچه را فراهم می آورد بنزین و تولوئین مواد اولیه ساخت پلی اورتان هستند. پلی اورتان در ساخت سورفاکتانتها روغنها و حتی چوب لاک کاربرد دارد. حتی اسید سولفوریک عناصر خود را از سولفور خارج شده از نفت خام به دست می آورد.

عکس

6- کاربرد نفت خام در حمل و نقل

سیستم حمل و نقل سراسر جهان وابسته به نفت خام است. نفت خام سیستم حمل و نقل جاده ای، ریلی دریایی و هوایی را دگرگون کرده است. بنزین و گازوئیل منابع اصلی انرژی تمام انواع وسائط نقلیه مدرن هستند.

عکس

7 کاربرد نفت خام در انرژی صنعتی

منبع اصلی انرژی صنعتی نفت است. دیزل و گازولین در توربین های گازی تولی-د برق نیز استفاده میشوند

ص: 32

2- به خطر افتادن حیات دریایی

عکس

لکه های نفتی انتقال یافته به زیر آب در تماس بیشتری با آبزیان زیر دریا هستند لذا این نوع آلودگی در مدت زمان کم آثار زیان باری به بار می آورند.

3- تشدید بیماری های موجود

افرادی که از بیماری هایی همچون آسم و یا دیگر بیماری های مشابه ریوی رنج میبرند نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض خطرات ناشی از آلودگی های نفتی و ترکیبات شی میایی آن هستند.

عکس

4- خطرات برای زنان باردار

نفت شامل بسیاری از ترکیبات شی میایی فرار و س می است که استنشاق برخی از آنان توسط زنان باردار میتواند موجبات تولد نارس نوزاد وزن کم نوزاد و یا سقط جنین را فراهم آورد. بنابراین مناطق حادثه دیده برای زنان باردار بسیار خطرناک بوده و باید به سرعت از این مناطق دور شوند.

ص: 36

5- اختلالات عصبی

تجارب ناشی از حوادث نفتی نشان داده است که برخی از صیادانی که در مدت طولانی در معرض آلودگی های نفتی قرار گرفته اند دچار مشکلات عصبی شدند.

عکس

6- بیماری ریوی

در آتش سوزی های نفتی علاوه بر نشت نفت بر سطح اقیانوسها، ذرات حبس شده در دود به سمت ز مین شناور شده و در ن هایت به چشمها و شش های انسانها میرسند که این میتواند مشکلاتی برای سلامتی برخی افراد ایجاد کند. در اثر آتش سوزی های نفتی علاوه بر دود مواد س می و خطرناک نیز متصاعد می شوند، که گاه آثار زیان بار آنها تا مسافت های دور نیز محسوس است میزان آسیب افراد از بخارات س می فوق به میزان و شدت استنشاق افراد باز می گردد. در اثر آتش سوزی های نفتی علاوه بر دی اکسید کربن آب و ذرات گاز های س می مانند دی اکسید گوگرد، دی اکسید ازت، منواکسید کربن و مواد آروماتیک نفتی وارد محیط میشوند.

عکس

نشت نفت در دریا از کشتیها چاه های نفت تاسیسات ساحلی و غیره خسارات زیست محیطی و اقتصادی فراوانی به دنبال دارد. نتایج مطالعات در مورد سرنوشت آلودگی نفتی دریاها نشان میدهد.

ص: 37

مواد سبک نفتی تبخیر شده و مواد آروماتیک تا حدی به صورت محلول در می آیند و ترکیبات سنگین به صورت گلوله های نفتی به ساحل آمده یا در بستر دریا ته نشین میشوند و سایر ترکیبات به صورت ذرات معلق در آب دریا مخلوط میشوند به این ترتیب س میت نفت با گذشت زمان و تغییرات فیزیکی و شی میایی اعمال شده بر آن کاهش مییابد راه های دیگر نشت نفت از جمله حوضچه های تع میر پایانه های دریایی نفت های سوختی و تراوشی تصادف تانکر های نفتکش تصادفات شناور های دیگر و خروج مواد سوختی از مخازن سوختی آنها تولید نفت دور از ساحل فاضلاب های شهری و صنعتی پالایشگاه های ساحلی ورودی رودخانه ها و شهرها، منابع طبیعی مثل دریاچه های طبیع-ی ق-ی-ر و م-وارد دیگر را شامل میشود.

عکس

راه های مقابله با بحران آلودگی نفتی

رها شدن نفت و فرآورده های آن در محیط زیست، ادامه زندگی بسیاری از جانداران ساکن اکوسیستم های خشکی و آبی را تهدید و با آلوده سازی آب های زیرز مینی بهداشت انسانی را با خطر جدی روبه رو می کند همچنین با از میان بردن زیستگاه گونه های مفید اثر منفی خود را بر اقتصاد بخش هایی چون کشاورزی و شیلات تح میل میکند.

ص: 38

عکس

انتشار نفت

انتشار نفت عبارتست از انتشار مضر نفت به محیطها، غالباً آبی، که گاه-ی ف-ل-ور و فون گیاهی و جانوری را در محیط از بین می برد نفت مهم ترین آلاینده عمو می در اقیانوس هاست. بیش از 3 میلیون تن مواد نفتی سالیانه وارد این گونه محیطها اقیانوسها میشود و به وسیله نفت آلوده می گردد.

اکثر آلودگی نفتی در اقیانوسها ناشی از خشکی و اراضی ساحلی است. رواناب و پساب زائد حاصله از شهرها صنعت و رودخانه های آلوده نفت را به اقیانوسها حمل می کند.

عکس

ص: 39

کشتی ها و حمل و نقل نفت توسط آنها دلیل سو می بر آلودگی نفتی در اقیانوسها هستند. زمانی که تانکر های حمل و نقل کشتیها شکسته میشوند و یا آب توازن آنها وارد اقیانوسها میشود آلودگی نفتی اتفاق می افتد.

متأسفانه یکی از اثرات جانبی ذخیره و انتقال نفت و مواد نفتی اثرات جانبی انتشار نفت .است انتشار و آلودگی ناشی از آن به جهت پاکیزگی محیط های دریایی بسیار سخت و مشکل میباشد

عکس

نوعی از آلودگی و انتشار نفت که اغلب درباره آن بحث و تفکر می شود، انتشار آن به دلیل تصادفات دریایی و بین المللی محصولات نفتی به محیط های دریایی ناشی از فعالیت های انسانی است.

عکس

حفاری صنایع ،تولیدی ذخیره سازی نقل و انتقال مدیریت مواد زائد نفتی که از این راه ها مواد نفتی بر روی محیط های آبی معلق و شناور شده و به شکل توده های جدا توسط باد و فعالیت امواج و جزر و مد منتقل میشود.

انتشار نفت را میتوان به وسیله پخش کننده های شی میایی فرایند اشتعال، جاذب های مکانیکی سد های شناور به صورت جزئی کنترل نمود. البته این فرایندها خود دارای پیامد های مخرب بر روی اکوسیستم های ساحلی هستند.

ص: 40

عکس

5- سوراخ شدن تانکر های ذخیره زیر ز مینی و رواناب های آلوده به نفت، که از خیابانها و پارکینگ های شهری همراه به آب باران وارد رودخانه ها و سپس به دریاها و اقیانوس ها می رسد نیز از سطوح آلودگی محیط های آبی است. مؤسسات کنترل انتشار و آلودگی نفت در راه پیش گیری محدودسازی و پاکیزه سازی انتشار صنعتی نفت بسیار مؤثر میباشند.

عکس

تانکر زیر ز مینی

تبخیر

تبخیر و تجزیه از 2 فرایند مهم تجزیه نفت خام انتشار یافته در آبها هستند

فتواکسیداسیون

نور طبیعی خورشید در حضور اکسیژن میتواند تعداد زیادی از هیدروکربن های نفتی را به ترکیبات دیگر تغییر دهد.

عکس

پراکندگی (انتشار)

پراکندگی عبارتست از ترکیبات امولسیون نفت در آب به دلیل پیوستگی حبابها و ذرات کوچک نفت در ستون و سطوح آب نفت به محض تماس با آب سریعاً به دلیل حالت روغنی خود در آب به صورت امولسیون پراکنده می گردد. این امر در 10 ساعت اول مهم انتشار نفت در دریا رخ میدهد.

عکس

تجزیه (فساد)

فساد یا تجزیه از دیگر فرایند های مهم فیزیکی رفتار و سرنوشت نفت در آب است این فرایند به دلیل تماس نور خورشید و عوامل تجزیه کننده با مولکول های نفتی معلق در آب رخ میدهد و از فرایندها و رفتار های مهم فیزیکی و شی میایی نفت در

ص: 44

آب است.

عکس

امولوسیون سازی

فرایندی که به موجب آن نفت به خود حالت معلق در آب دریا می گیرد و به شکل لکه های روغنی شکل در آب معلق میماند

عکس

اقدامات مبارزه ای با انتشار نفت

• مبارزه در دریا تکنیک های واکنشی زمانی که نفت هنوز در دریا معلق بوده و به خط ساحلی نرسیده است.

• مبارزه در اراضی و در سرز مین تکنیک های واکنشی زمانی که نفت به خط ساحلی ویا کرانه دریا بسیار نزدیک شده است.

• پیش گیری در دریا اقدامات تص میمات و عملیاتی که می تواند در خصوص حمل و نقل و انتقال نفت در دریا میتواند در نظر گرفته شود.

• پیشگیری در سرز مین اقدامات پیشگیرانه که میتواند برای اجتناب و جلوگیری از تخلیه نفت از مناطق خشکی به درون محیط های دریایی در نظر گرفته شود.

ص: 45

• اسکیمرها اسکیمرها قایق های کوچکی هستند که میتوانند نفت را از آب پاک کنند. اسکیمر هایی که در آنها پمپ هایی به کار گرفته شده از نیروی مکش برای جداسازی و پاکسازی نفت شناور در آب استفاده می کند.

• جاذبها عامل جذب مواد اسفنج هایی هستند که میتوانند نفت را جمع آوری و پاکسازی کنند.

• مواد پراکنده کننده برای شکستن و تقسیم مواد نفتی به مقادیر کمتر استفاده می شود و این مواد را از سطح بالای آب رویی) جابه جا و پراکنده می کنند.

• تر میم زیستی برای سرعت بخشیدن به فرایند تجزیه زیستی نفت پس از انتشار آن به کار گرفته میشود در این فرایند باکتری ها و یا دیگر ارگانیسم های زنده و میکروب های موجود در دریا وارد عمل شده و به عمل اکسید شدن نفت کمک میکنند.

عکس

1- جنگ خلیج فارس 1991

کویت / 8 میلیون بشکه

پس از دخالت آمریکا در آزادسازی عراق و حمله نظا می به این کشور به مواضع عراق جنگنده ها و نیرو های عراقی در جریان عقب نشینی شیر های چاه های نفت را باز کردند تا روند پیشروی نیرو های آمریکایی را مختل کنند. در نتیجه بزرگترین نشت نفت در تاریخ اتفاق افتاد حدود 8 میلیون بشکه نفت خام به خلیج فارس نشت پیدا کرد نفت نشت پیدا کرده از نظر اندازه بزرگتر از جزیره هاوایی بوده است. البته یونسکو اعلام کرده است که نشت نفت از چاه های نفتی کویت خسارت دائ می ک می را به اکوسیستم منطقه و صنعت ماهی گیری وارد کرده است.

عکس

2-دیپ واتر هوریزون 2010

خلیج مکزیک / 5 میلیون بشکه

نشت نفت از سکوی بریتیش پترولیوم در خلیج مکزیک به مدت 3 ماه ادامه یافت و به بزرگترین نشت نفت تصادفی در صنعت نفت تبدیل شد. انفجار سکوی نفتی دیپ واتر هوریزون در 20 آوریل 2010 میلادی عامل اصلی این نشت بزرگ نفتی بوده است در این حادثه 11 کارگر که در این سکوی نفتی مشغول به کار بودند کشته و 17 نفر دیگر زخ می شدند.

در 15 جولای 2010 میلادی نشت نفت با درپوش گذاشتن بر این چاه نفتی متوقف شد ولی حدود 5 میلیون بشکه نفت خام وارد آب های منطقه شد. پیش از مهار شدن نشت ،نفت برآورد شده است که روزانه 53 هزار بشکه نفت وارد آب های خلیج مکزیک شده است.

نشت نفت خسارت بزرگی را به محیط زیست آبزیان منطقه و صنعت ماهی گیری و توریسم خلیج مکزیک وارد کرد.

ص: 47

عکس

3- چاه نفتی ایگز توک 1979 میلادی

خلیج کامپیچ مکزیک 3.3 میلیون بشکه

در ژوئن 1979 میلادی چاه نفتی واقع در خلیج کامپیچ به علت افزایش فشار دچار انفجار ناگهانی شد. در طی بیش از 10 ماه حدود 3.3 میلیون بشکه نفت خام به آب های خلیج مکزیک نشت پیدا کرد. برای کاهش روند نشت نفت از این چاه مقادیر زیادی شن و ماسه آهن و فولاد به چاه اصلی تزریق شد.

عکس

4- آتلانتیک امپرس 1979 میلادی

ترینیداد و توباگو / 2.1 میلیون بشکه

در یک عصر طوفانی در جولای 1979 میلادی 2 نفتکش غول پیکر در سواحل ترینیداد و توباگو در دریای کارائیب با یکدیگر برخورد کردند. این حادثه به بزرگترین نشت نفت در پس برخورد نفت کش های بزرگ تبدیل شده است. پس از این حادثه نشت نفت از هر دو نفت کش غول پیکر آغاز شد و هر دو با آتش سوزی بزرگی روبه رو شدند. انفجار در یکی از این نفت کش ها منجر به مرگ 26 خدمه آن شد.

ص: 48

عکس

5- دره ورگانا 1992 میلادی

ازبکستان / 2 میلیون و 60 هزار بشکه

حدود 2 میلیون و 60 هزار بشکه نفت از یک چاه نفت در دره ورگانا یکی از فعال ترین مناطق انرژی ازبکستان نشت کرد. گرچه در آن زمان این حادثه توجه رسانه ای چندانی را به خود جلب نکرد ولی به بزرگترین نشت نفت در مناطق خشکی تبدیل شده است.

6- میدان نفتی نوروز 1983

خلیج فارس / 109 میلیون بشکه

در جریان جنگ ایران و عراق یک نفت کش با سکوی نفتی نوروز در خلیج فارس برخورد کرد و به این سکو خسارات زیادی وارد کرد. در پی این حادثه روزانه 1500 بشکه نفت به خلیج فارس نشت کرد ولی به دلیل آن که اینجا یک منطقه جنگی به 7 ماه طول کشید تا عملیات تع میر و بازسازی آن انجام شود.

عکس

ص: 49

7-ای بی تی سامر 1991 میلادی

ساحل آنگولا یک میلیون و 890 هزار بشکه

نفت کش ای بی تی در مسیر خود به سوی شهر رتردام دچار انفجار شد و آتش سوزی مهیبی در آن به وقوع پیوست. این در شرایطی بود که این نفت کش در 900 مایلی سواحل آنگولا قرار داشت حدود یک میلیون و 890 هزار بشکه نفت در پی این حادثه به آب های منطقه نشت پیدا کرد.

عکس

8- کاستیلو دی بلور 1983

خلیج سالدانا آفریقای جنوبی / یک میلیون و 860 هزار بشکه

6 اوت 1983 میلادی نفت کشی در 70 مایلی شمال غرب کیپ تاون آفریقای جنوبی دچار آتش سوزی شد. این نفتکش حامل یک میلیون و 870 هزار بشکه نفت خام بود البته تاثیر این حادثه بر ذخایر ماهی منطقه ناچیز اعلام شده است.

عکس

9 - آموکو کادیز 1978 میلادی

بریتانی فرانسه / یک میلیون و 633 هزار بشکه

نفت کشی که در سواحل بریتانی در حال حرکت بود با طوفان شدیدی روبه رو شد. این نفت کش بیش از 246 هزار تن نفت سبک حمل میکرد. این حادثه موجب

ص: 50

جاری شدن نفت به کانال انگلیس شد. این حادثه منج-ر ب-ه م-رگ بسیاری از آبزیان شد و به بزرگترین نشت نفت تا آن تاریخ در دریا لقب گرفت.

عکس

10-نشت نفت اودیسی 1988 میلادی

700 مایلی ساحل نووا اسکاتیا کانادا/یک میلیون بشکه

در نوامبر 1988 میلادی نفتکش لیبریایی اودیسی که پر از نفت حمل شده از دریای شمال بود، از وسط به دو نیم شد و در 700 مایلی سواحل نووا اسکاتیای کانادا غرق شد

11-حادثه اکسان والدز

کار ساخت نفت کش آمریکایی اکسان والدز در سال 1985 آغاز و یک سال بعد به پایان رسید. اما عمر آن دیری نپایید و در 24 مارس 1989 پس از بارگیری از یک سامانه نفتی در خلیج پرودو بی در نزدیکی آلاسکا با یک صخره برخورد کرد و به شدت صدمه دید. در پی این برخورد جداره کشتی پاره شد و حدود 37 هزار تن (معادل 312 هزار بشکه نفت به دریا ریخت و 7 هزار کیلومتر مربع را آلوده کرد. در این حادثه هزاران گونه پرنده و آبزی از بین رفتند.

عکس

نفت کش اکسان والدز پیش از حادثه

ص: 51

12-نفت کش لیبیایی نوری کنیون

هجدهم مارس سال 1967 نفت کش لیبیایی نوری کنیون در جنوب غربی انگلستان به یک صخره مرجانی برخورد کرد در اثر این حادثه نزدیک به 120 هزار تن یک میلیون بشکه نفت به دریا سرازیر شد تا نخستین فاجعه زیست محیطی دریایی ناشی از نشت نفت در تاریخ رقم بخورد. لکه نفتی آنقدر بزرگ بود که سراسر ورودی دریای مانش از فرانسه تا بریتانیا را پوشاند.

عکس

تصویری از غرق شدن کشتی نوری کنیون

13 - حادثه ام تی هاون

حادثه ام تی هاون در سال 1991 در نزدیکی بندر جنوای ایتالیا و هنگا می روی داد که کشتی در حال انتقال نفت به سکوی دریافت بود. حین عملیات یک انفجار سانحه را رقم زد و بیش از 145 هزار تن یک میلیون و دویست هزار بشکه نفت خام به دریا ریخت. شدت حادثه به حدی بود که سالها بعد در عمق 500 متری بستر دریا آثار آلودگی نفتی یافت شد.

عکس

تصویری از کشتی غرق شده ام تی هاون

ص: 52

14- کستیو دبلبور

تابستان 1983 کستیو دبلبور در نزدیکی سواحل آفریقای جنوبی دچار حریق شد. این نفتکش حامل 250 هزار تن (دو میلیون و 100 هزار بشکه) نفت خام سبک بود. کس-تیو دبلب-ور ک-ه از اسپانیا حرکت کرده بود در میانه دریا به دو نیم تقسیم شد و نفت آن در یکی از بکرترین مناطق کره ز مین که دارای متنوع ترین گونه های زیستی دریایی بود نشت کرد این حادثه صدمات سنگینی بر روی صنعت شیلات آفریقای جنوبی وارد کرد.

ص: 53

شروع نکرده است.

اما وضع زیست محیطی در خلیج فارس ک می متفاوت است زیرا برخلاف منطقه شمالی کشور که وزارت نیرو برای نصب تصفیه خانه ها چندان فعال عمل ن می کند در مناطق جنوبی کشور نصب تصفیه خانه ها از سرعت لازم برخوردار است. به طور کلی عمده ترین منابع آلودگی خلیج فارس را فاضلاب های صنعتی، نشت نفت و حوادث ناشی از تصادف نفتکش ها تشکیل میدهد.

عکس

آلودگی هایی که عمدتاً از سمت ایران به دریای خزر وارد می شود، شامل دو دسته است آلودگی های میکروبی که از طریق فاضلاب های انسانی وارد می شود.

عکس

و آلودگی ها ناشی از فعالیت های کشاورزی است که عمدتاً به دلیل استفاده از سموم سموم مواد عالی پایدار و عناصر سنگین دارد. این سموم به شکل بی رویه در شمال کشور استفاده میشود لازم است وزارت کشاورزی در ز مینه آموزش و آگاه سازی مردم و روش های بیولوژیکی مبارزه با آفات و نباتات کار کند و مصرف این سموم را کاهش دهد.

ریزگردها در تماس با آب یکسری از مواد موجود در خود را آزاد می کنند، این مواد

ص: 56

میتواند عناصر سنگین مواد آلی یا مواد رادیواکتیو باشد. علاوه بر این ریزگردها میتواند عمق را کم کند در حال حاضر در سواحل جنوبی دریای خزر به طور متوسط میزان رسوب گذاری حدود دو میلی متر در سال است. اگر ریز گردها ه مین گونه تولید شوند، دو میلیمتر میتواند عمقی دریای خزر را سریع تر کاهش دهد.

عکس

بسیاری از ریزگردها از نیترات فسفات و کربن غنی هستند این مواد میتوانند رشد جلبکها و پیرسازی دریای خزر را تسریع بخشند.

در دهه های اخیر بیشتر دریا های جهان به عنوان مدفن آلاینده ها به ویژه آلاینده های نفتی از سوی انسان مورد استفاده قرار میگیرد با رشد سریع آلودگی دریا به دلیل نشت نفت از کشتیها و سراریز شدن ضایعات صنعتی و فاضلاب های شهری به دریا متدها و رویکرد های جدیدی به وجود آمد.

عکس

و فسفات نیز از رایج ترین آلاینده های منابع آب هستند که اغلب از پساب های کشاورزی و فاضلاب های شهری نشأت می گیرند.

عکس

عکس

سالانه به طور متوسط 3 میلیون و 100 هزار تن نفت وارد آب های جهان میشود؛ که نی می از آن از لوله های انتقال نفت نشت میشود در بسیاری از مناطق، سکو های حفاری در دریاها مستقر هستند. این سکوها پس از کشف نفت با دریا های مخصوص اقدام به حفاری استخراج و در ن هایت انتقال نفت میکنند. در حفاری ها این نکته باید مد نظر قرار گیرد که حین انجام عمل حفاری کمترین آسیب بر موجودات دریایی نظیر ماهیها وارد شود. نکته ای که درباره این سکوها باید مدنظر داشت استحکام آنها ،است زیرا ممکن است در اثر طوفان های دریایی این سکوها واژگون شوند و میلیون ها لیتر نفت وارد آب شود.

عکس

موجودات کف زی میشود قسمتی نیز به شکل لایه نازکی در سطح دریا قرار گرفته و از نفوذ نور خورشید میکاهند بالاخره بخشی نیز به توده هایی تبدیل میشوند که در اثر جریان آب و باد به طرف ساحل رفته و سبب آلودگی آن میشوند. مواد نفتی از منابع مختلفی وارد آب میشود و آلودگی های نفتی موجب خواهد شد که چرخه طبیعی زندگی جانوران دریایی به مخاطره بیافتد. این تغییر در چرخه زیستی باعث تغییر در حیات انسان نیز میشود.

عکس

آلودگی های نفتی به ویژه در دریای خزر در خارج از مرز های ایران باعث کاهش سیتوپلانکتونها و زئوپلانکتونها و آبزیانی که جز تنوع زیستی هستند، میشود و همچنین به دنبال این اثرات ناشی از آلودگی های نفتی طی چند سال اخیر شاهد کم شدن فوک خزری تنها پستاندار دریای خزر و شاهد کاهش ماهیان خاویاری در اثر آلودگیها و کاهش ماهیان استخوانی بودیم

عکس

صنعتی و فاضلاب شهری کشور های حاشیه نشت و شستشوی نفتکشها و کشتی ها در آب های آزاد نام برد آلاینده های نفتی که سهم بیشتری از این لیست را داشته، شامل نفت خام سبک و سنگین است که به هنگام استخراج یا انتقال به کشور های صنعتی در این دریا رها میشود.

عکس

این مواد نفتی از هیدروکربن ها (97٪) و فلزات سنگین (3) شامل نیکل وانادیم جیوه و کروم تشکیل میشوند. در حالی که هیدروکربن ها شامل مواد اشباع اولفینها آروماتیک ها و ترکیبات قطبی میباشند که همه برای سلامت بشر مضر میباشند. ترکیبات آروماتیک بسیار پایدار بوده و ماندگاری بالایی در محیط دارند لذا می توانند سرطان زا و در نتیجه اثرات مخربی بر روی اکوسیستم دریایی داشته باشند.

عکس

این ترکیبات طیف وسیعی از گیاهان و جانوران دریایی به ویژه گونه های جوان تخم و لارو این جانوران را تهدید کرده و حتی با غلظت های پایین تر از حد کشنده هم سبب اختلالات فیزیولوژیکی و رفتاری شده و در مراحل پیشرفته تر ممکن است.

ص: 62

سبب توسعه و نمو ناهنجاری هایی در ماهیان و سایر جانوران دریایی گردد.

عکس

تأثیر آلودگی های ناشی از هیدروکربن های نفتی بر روی صدف ها و جلبکها و ماهیها و خرچنگ های دریایی و میگو و پلانکتون پرندگان دریایی ثابت شده است. همچنین این آلاینده ها، گیاهان و درخت های دریایی که به عنوان غذا و پناهگاه برای گونه های جانوری مختلف دریایی محسوب می گردد را میسوزانند و از این طریق نسل برخی از گیاهان و جانوران دریایی را منقرض مینمایند. با مروری بر تاریخ کهن خلیج فارس به آسانی دریافته میشود که این دریا در هیچ دوره از عمر خود در معرض چنین حجم وسیعی از آلودگی و تخریب قرار نداشته است.

عکس

نشت نفت در منابع آبی در بین مردم منطقه به صورت جدی مطرح شد.

عکس

متأسفانه سد کارون 4 یک فاجعه در حوزه آبزیان آن منطقه در بحث رودخانه و مزارع پرورش ماهی ایجاد کرده است.

سال های دور در طبیعت باقی میماند و یقیناً هزاران موجود آبزی را از بین خواهد برد. دود ناشی از آتش گرفتن نفت نیز به صورت باران های سیاه و س می به ز مین و دریا باز خواهد گشت.

ص: 65