سرشناسه : درودی، عرفان، 1385-، گردآورنده

عنوان و نام پدیدآور : آب شدن یخ های روی زمین و تاثیرات آن/ گردآورندگان عرفان درودی، عماد کهن زاد؛ ویراستار علمی سمیه مظفری، نادر سلطانی، منیره زمانی.

مشخصات نشر : اصفهان: انتشارات امیرفدک، 1397.

مشخصات ظاهری : 70 ص.

شابک : 400000ریال: 978-622-6521-75-8

وضعیت فهرست نویسی : فیپا

موضوع : گرمایش جهانی

موضوع : Global warming

موضوع : تغییرات جهانی دما

موضوع : Global temperature changes

موضوع : یخچالهای طبیعی

موضوع : Glaciers

شناسه افزوده : کهن زاد، عماد، 1384-، گردآورنده

شناسه افزوده : مظفری، سمیه، 1365-، ویراستار

شناسه افزوده : سلطانی، نادر، 1364 -، ویراستار

شناسه افزوده : زمانی، منیره، 1365-، ویراستار

رده بندی کنگره : QC981/8 /گ4د4 1397

رده بندی دیویی : 363/73874

شماره کتابشناسی ملی : 5559746

ص: 2

آب شدن یخ های روی زمین و تاثیرات آن

گردآورندگان:

عرفان درودی

دانش آموز پایه ی هفتم دبیرستان دکتر محمدشفیعی

عماد کهن زاد

دانش آموز پایه ی هفتم دبیرستان دکتر محمدشفیعی

ص: 3

انتشارات امیرفدک: اصفهان- خیابان هشت بهشت غربی نبش تقاطع ملک ساختمان فدک

تلفن: 32730360-031 - همراه: 09133135694کد پستی: 43151-81546

Fadak.mansori@gmail.com

آب شدن یخ های روی زمین و تاثیرات آن

عرفان درودی 85- عماد کهن زاد 84

آماده سازی: انتشارات امیرفدک

مدیرمسئول: دکترمحمدرضا محمد شفیعی

مدیر تولید: سیدمحمدرضا منصوری تهرانی

مدیر فنی: صالحیان - مظفری

ویراستار ادبی: جوهریان

ویراستار علمی: مظفری - نادر سلطانی- زمانی

صفحه آرا: عابدی- کاویانی

طراح جلد: کاویانی

● لیتوگرافی: طاها ● چاپ: ملت ● صحافی: ملت

● چاپ اول: 1397 ● تعداد:1000 ● قیمت: 40000 تومان

© حق چاپ: 1397، انتشارات امیر فدک

شابک: 8-75-6521-622-978 ISBN: 978-622-6521-75-8

هر گونه استفاده از مطالب این کتاب اعم از بازنویسی، خلاصه سازی، نقل مطالب آموزشی، برداشت به صورت دستنویس، کپی، تکثیر و هر گونه چاپ سنتی و دیجیتال، استفاده به صورت کتاب الکترونیکی، لوح فشرده، قراردادن مطالب بر روی اینترنت و وبسایت ها و هر گونه شبکه ی کامپیوتری دیگر و به طور کل هر گونه استفادهی اشخاص حقیقی و حقوقی در جهت منافع مادی و معنوی خود، بدون اجازه ی کتبی ناشر ممنوع و بر اساس بند 5 ماده ی 23 قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و قوانین مربوط به جرایم رایانه ای کشور قابل پیگیری در محاکم قضایی است.

ص: 4

آیا تا به حال اتفاق افتاده است که پس از خرید بلیط هواپیما و هنگام سفر، یخ های قطب شمال را ببینید و به این فکر بیفتید که اهمیت این یخ ها چیست؟ علت وجود آن ها چیست و چه فایدهای برای اکوسیستم و ما دارد؟

تصویر

در این مطلب برخی از اهمیت های وجود یخ های قطب شمال برای شما توضیح داده شده است، تا دفعه بعد که آن ها را در تلویزیون و یا با خریداری بلیط هواپیما و هنگام سفر آن ها را مشاهده کردید، دلیل وجود و اهمیت این یخ ها را بدانید.

تصویر

هرساله در اواسط ماه سپتامبر، وسعت یخ های دریایی تابستانی قطب شمال، به حداقل مقدار خود می رسد. یخ های قطب شمال قبل از این که دوباره در زمستان یخ بزنند، همانند یک تکه قالب یخی، در زیر نور خورشید تابستانی آب می شوند.

دلایل مشخص زیادی برای اهمیت وجود یخ های قطب شمال وجود دارند، مخصوصاً

ص: 9

از زمانی که آب شدن آن ها در اثر گرم شدن جهانی که در اثر فعالیت های انسان ها به وجود آمده است، افزایش یافته است. مشاهدات علمی انجام شده نشان می دهند که، مقدار یخ های قطب شمال سیر کاهشی به خود گرفته و رفته رفته در حال کم شدن هستند. درحالی که خود آب شدن یک روند طبیعی است، در درجه دمایی که این عمل در تابستان صورت می گیرد، طبیعی نیست. رکورد دماهای قطب شمال در طول تابستان به شدت بالاست و یخ های قطب شمال به سرعت دارند آب می شوند.

تصویر

شما نیز اگر بلیط هواپیمای خود را در تابستان خریده باشید و از فراز یخ های قطب شمال عبور کرده باشید حتماً این موضوع را مشاهده کرده اید.

در ادامه چند مورد از دلایل اهمیت یخ های قطب شمال برای شما توضیح داده شده است.

دلایل اهمیت یخ های قطب شمال

تصویر

ص: 10

الف- یخ های قطب شمال نور خورشید تابیدهشده به کره زمین را منعکس می کنند.

قطب های کره زمین سرد هستند، اما یک دلیل دیگر نیز وجود دارد: یخ های دریایی سفید هستند، پس بیشتر نور خورشید تابیدهشده را به فضا بازتاب می کنند. این خاصیت بازتاب کنندگی که با نام «آلبِدو» شناخته شده است، به سرد نگه داشتن قطب ها توسط محدود کردن جذب کنندگی آن ها، کمک می کنند.

تصویر

با کوچک تر شدن اندازه یخهای دریایی، مقدار بیشتری از آب دریا زیر نور خورشید قرار می گیرند و باعث جذب بیشتر گرما توسط اقیانوس می شود، که این عمل در عوض باعث آب شدن بیشتر یخ ها شده و اثر آلبدو را بیشتر از قبل محدود می سازد. این عمل حلقه بازخوردی مثبتی را ایجاد کرده و یکی از دلایلی است که گرم شدن دمای کره زمین، افزایش می یابد. شما نیز حتماً اگر بلیط هواپیما خریده و از روی یخ های قطب شمال در طول روز عبور کرده باشید خاصیت بازتاب کنندگی آن ها را مشاهده کرده اید.

ب- یخ های قطب شمال جریان های اقیانوسی را تحت تأثیر قرار می دهند.

یخ های دریایی با تنظیم کردن گرمای قطبی، بر آب و هوای جهانی نیز تأثیر می گذارند. علت این امر این است که اقیانوس و هوا به عنوان موتورهای گرمایی عمل کرده و گرما را به سمت قطب ها برای برقراری تعادل، هدایت می کنند. یک راه برای این کار گردش اتمسفری یا حرکت هوا در مقیاس بزرگ است. یکراه آهسته تر دیگر زیرآب اتفاق می افتد. جایی که جریان های اقیانوسی گرما را طی

ص: 11

یک «کمربند جهانی حامل» در طی فرآیندی که گردش دماشوری نامیده می شود، جابه جا می کند. این عمل که باعث اختلاف در گرما و شوری محلی تغذیه می شود، الگوهای آب و هوایی در دریا و خشکی را به وجود می آورد.

تصویر

کم شدن مقدار یخ های دریایی دو تأثیر مهم را بر روی این فرآیند می گذارد. اول این که گرم شدن قطب ها جریان گرمایی کلی کره زمین را مختل می سازد. دوم این که الگوهای باد دستکاری شده یخ های دریایی بیشتری را به سمت اقیانوس اطلس برده و باعث آب شدن یخ ها و تبدیل آن به آب آشامیدنی تازه می شود (آب دریا هنگام یخ زدن نمک خود را بیرون می اندازد).

تصویر

ص: 12

پ- یخ های قطب شمال هوا را عایق سازی می کنند.

تصویر

هرقدر هم که اقیانوس قطب شمال سرد باشد، هنوز هم از هوا در زمستان گرم تر است. یخ های دریایی به عنوان عایق بین این دو عمل کرده و مقدار گرمای افکنده شده به سمت بالا را محدود می سازد. به همراه آلبِدو، این فرآیند یکراه دیگر برای کمک به حفظ آب و هوای سرد قطب شمال است؛ اما هرقدر که یخ دریایی شکسته و آب می شود، باعث ایجاد رخنه و شکاف شده و به گرما اجازه فرار می دهد. تقریباً نصف مبادله گرما بین اقیانوس منجمد شمالی و اتمسفر از راه شکاف های ایجادشده در یخ ها صورت می گیرد.

ت- یخ های قطب شمال گاز متان را در بن بست نگهداشته و جلوی فعالیت آن را می گیرد.

گرما تنها چیزی نیست که از میان یخ دریایی ضعیف عبور می کند. دانشمندان مدت زیادی است که تندرای شمالی را می شناسند. رسوب های دریایی شامل مقدار زیاد گاز متان منجمد شده می باشند، که درصورت آزاد شدن این گاز گلخانه ای یک ریسک آب و هوایی به وقوع خواهد پیوست.

ص: 13

تصویر

اما در سال 2012 محققان ناسا یک منبع حیرت آور از متان قطب شمال را کشف کرده اند که خود اقیانوس منجمد شمالی است.

هر چه قدر یخ های قطب شمال بیشتر آب شوند، ریسک آزاد شدن گاز متان از شکاف های ایجادشده بین یخ ها بیشتر شده و مقدار این گاز گلخانه ای افزایش خواهد یافت. پس وجود یخ های قطب شمال برای جلوگیری از آزاد شدن گاز متان و ورود آن به اتمسفر، ضروری است.

تصویر

ث- یخ های قطب شمال ایجاد آبوهوای طاقت فرسا و زیان آور را محدود می سازد.

مسئله گرمایش زمین ایجاد شدن آب و هوای طاقت فرسا را تسریع می کند، اما کم شدن مقدار یخ های دریایی قطب شمال باعث ایجاد طوفان های شدیدتر و بزرگ تر

ص: 14

در خود قطب شمال می شود. هر مقدار که یخ دریا کمتر می شود تشکیل طوفان ها راحت تر شده و امواج اقیانوسی نیز می توانند بزرگ تر شوند.

شما نیز شاید پس از خرید بلیط هواپیما و هنگام عبور از بالای قطب شمال شاهد ایجاد طوفان های شدید شده باشید، از این به بعد خواهید دانست که وجود یخ های قطب شمال از تغییرات آب و هوایی و ایجاد طوفان های شدید و بزرگ جلوگیری می کند و اگر آب شدن آن ها افزایش نیابد می توانید با خیال راحت بلیط هواپیما خریده و با هواپیما از روی قطب شمال عبور کنید.

تصویر

ص: 15

حدود ده درصد خشکی های سیاره ما در سراسر سال پوشیده از یخ هستند. این یخ دائمی که در ابعاد بزرگ در مکان هایی مثل قطب جنوب و روی رشته کوه های بلند و... وجود دارند صفحات یخ یا یخچال نامیده می شوند. این یخ ها اگر هوا به قدر کافی خنک باشد و به میزان لازم برف ببارد می توانند در جایشان باقی بمانند یا بعد از ذوب شدن دوباره منجمد شوند.

تصویر

همه این یخ ها از میزان زیادی آب تشکیل شده اند و موقعی که ذوب می شوند، به اقیانوس ها ختم می شوند. مکانی مثل قاره قطب جنوب که اندکی از گرمای خورشید به آن می رسد به قدر کافی سرد است تا تمام سال پوشیده از یخ باشد. دست کم در حال حاضر این وضعیت صادق است.

تصویر

ص: 17

اما هنگامی که دمای متوسط جهان افزایش می یابد، چنان که به دلیل تغییرات آب و هوایی در بسیاری از سرزمین ها روی داده است، توده های بزرگ یخ در طول تابستان سریع تر از آن که تشکیل شوند آب می شوند. پس بیشتر به شکل آب مایع یافت می شوند. مقدار زیادی از این آب اضافی به اقیانوس ها ختم می شود و در نهایت به بالاتر رفتن سطح آب دریاها منجر می شود.

تغییرات آب و هوایی به بروز تغییر در دما و کل آب و هوای جهان گفته می شود. این تغییرات در حال حاضر صفحات یخ و یخچال های طبیعی سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده است. هنگامی که توده های یخ در ابعادی عظیم و در سرزمین هایی وسیع رو به زوال می رود، نظیر آن چه در قاره قطب جنوب یا گرینلند رخ می دهد، روند آب شدن یخ ها سریع تر می شود. چراکه در قاره قطب جنوب و گرینلند و سایر مناطقی که با اقیانوس احاطه شده اند، بعضی اوقات توده های یخ به اقیانوس ها می افتند و به سرعت در آب ذوب می شوند.

تصویر

دلیلش هم این است که مواد متراکم تر مثل مایعات و جامدات، انرژی را بهتر حمل می کنند. بنابراین گرما از میان مایع سریع تر به یخ منتقل می شود تا از میان هوا. در نتیجه مایع یخ را گرم می کند و به آن اجازه می دهد تا سریع تر ذوب شود.

دانشمندان پیش بینی می کنند با حفظ روند کنونی، سطح دریاها ظرف 90 سال آینده دست کم 91 سانتی متر افزایش خواهد یافت.

صفحات بزرگ یخ در گذشته هم بارها منجمد شده و ذوب شده اند(یخبندان با

ص: 18

سطح پایین دریا و دوره های گرم با سطح بالای دریا در ارتباط است). اما دانشمندان فهمیده اند که یخ قاره قطب جنوب حتی سریع تر از آن چه فکرمی کردند ذوب می شود.

دلیلش هم این است که انسان ها دی اکسید کربن تولید می کنند (به عنوان مثال با راندن خودروهای با سوخت بنزین) و روند تولید این دی اکسید کربن سریع تر از روند جذب آن به وسیله گیاهان است. این وضعیت زمین را گرم تر می کند. روند گرم شدن زمین خیلی سریع تر از آنی است که به طور طبیعی درگذشته رخ داده است.

با این وصف تولید سوخت های فسیلی مثل سوزاندن بنزین برای خودروها و ذغال سنگ برای برق، می تواند در سرعت آب شدن یخ ها تعیین کننده باشد(با افزایش درجه حرارت متوسط هوا).

تصویر

بسیاری از مکان ها هم ممکن است بالا رود.

کاهش فشار یخ ها بر روی زمین، زلزله های بزرگ و انفجارات آتشفشانی بیشتری را ایجاد می کند. یخ بسیار سنگین است و وزنش حدود یک تن در متر مکعب است. یخچال های طبیعی هم صفحات عظیمی از یخ هستند. آن ها فشار زیادی را روی بخشی از سطح زمین که آن را می پوشانند وارد می کنند. وقتی یخچال ها شروع به ذوب شدن می کنند، روندی که در حال حاضر به دلیل گرم شدن زمین شاهد آن هستیم، این فشار کاهش می یابد و در نهایت آزاد می شود.

تصویر

تصویر

زمین شناسان می گویند آزاد شدن فشار از روی سطح زمین باعث بروز همه نوع

ص: 20

واکنش های زمین شناسی مثل زمین لرزه، سونامی (که به وسیله زمین لرزه های زیردریایی ایجاد می شوند) و انفجارات آتشفشانی می شود. پاتریک وو، استاد زمین شناسی دانشگاه آلبرتای کانادا می گوید: وزن این یخ ضخیم فشار زیادی را بر روی زمین وارد می کند. این نوع وزن، زلزله ها را سرکوب می کند، اما وقتی یخ ها ذوب می شوند، محرک زمین لرزه ها آزاد می شود.

تصویر

و به عنوان نمونه به فشار انگشت شست بر یک توپ فوتبال اشاره می کند. موقعی که انگشت شست برداشته می شود و فشار آزاد می شود، توپ دوباره شکل اصلیش را به دست می آورد. این شرایط بر روی زمین هم رخ می دهد.

و می گوید بسیاری از زلزله هایی که امروزه درکانادا به وقوع می پیوندند به واکنش زمین به پایان آخرین عصر یخبندان در ده هزار سال قبل برمی گردند. اما با گرم شدن زمین تغییرات آب و هوایی سرعت می گیرد و باعث می شود که یخچال ها سریع تر ذوب شوند. و انتظار می رود که واکنش اجتناب ناپذیر این بار سریع تر رخ دهد.

اگر تمام یخ های قطبی کره زمین آب شود ایران و سایر کشورها چه شکلی خواهند شد؟

اگر همین طور به سوزاندن سوخت های فسیلی ادامه دهیم، گرمایش جهانی درنهایت تمام یخ های دو قطب زمین و کوهستان ها را آب خواهد کرد و سطح دریا تا 65 متر افزایش پیدا می کند.

ص: 21

به گفته متخصصان آب وهوا، در پایان این قرن بخش هایی از کره زمین غیرقابلسکونت خواهد شد. تغییرات آب وهوا خطراتی چون کاهش توده های خشکی، خشکسالی، سیل های شدید، بلایای طبیعی، اقیانوس های سمی و امواج گرما در پی دارد. بلایای طبیعی این چنین، احتمال وقوع جنگ و فروپاشی اقتصادی را هم افزایش می دهند.

تصویر

به گفته برخی از محققان، در کره زمین بیش از 8 میلیون کیلومتر مکعب یخ وجود دارد و برای آب شدن تمام این یخ ها، بیشتر از5000 سال زمان لازم است؛ اما اگر انتشار کربن را کاهش ندهیم، ممکن است سیارهای بدون یخ بسازیم که میانگین دمای آن به جای 44/14درجه، 66/26 درجه سلسیوس خواهد بود.

تصویر

کاملاً بدیهی است که با ذوب شدن یخ ها و افزایش سطح آب اقیانوس ها، انسان ها مجبور به انطباق با دنیایی بسیار متفاوت تر از آن چه که اکنون مشاهده می کنیم، خواهند بود. بسیاری از سواحل اقیانوس اطلس، فلوریدا، و ساحل خلیج آمریکا زیر آب خواهند رفت. علاوه بر این، تغییرات آب و هوایی در مقیاس بزرگ، باعث تغییر روند بارش های فصلی شده و در نتیجه بسیاری از اراضی حاصل خیز را به زمین هایی بی حاصل بدل خواهد کرد.

تصویر

در آمریکا، حوضه آمازون و رود پاراگوئه در جنوب ناپدیدشده و به اقیانوس اطلس

ص: 23

متصل خواهند شد. درنتیجه بخش اعظم بوئنوس آیرس، سواحل اروگوئه و بیشتر پاراگوئه نابود می شود. رشته کوه های کشیده شده در سواحل کارائیب و آمریکای مرکزی به خاطر ارتفاع خود تا حدی به عنوان خشکی باقی می مانند.

اگر تمام یخ های دنیا آب شوند، میامی به دنبال تمام سواحل شرقی آمریکا به زیرآب خواهند رفت.

تاثیر ذوب شدن یخهای قطبی بر آفریقا

آفریقا در مقایسه با دیگر قاره ها بخش کمتری از خشکی خود را در اثر افزایش سطح دریا از دست می دهد؛ اما شدت افزایش دما بخش زیادی از این قاره را غیرقابل سکونت خواهد کرد.

تصویر

در مصر شهر اسکندریه و قاهره، در آب های مدیترانه فرو خواهد رفت.

تاثیر ذوب شدن یخ های قطبی بر آسیا

زمینی که در آن 600 میلیون چینی سکنی گزیده اند، توسط آب ها اشغال می شوند. بیشتر سواحل هند نیز سرنوشت مشابه با رشته کوه ها در کشور کامبوج دارند که به رشته جزیره تبدیل می شوند.

ص: 24

تصویر

شانگهای نیز به زیر آب های دریای چین شرقی فرو می رود.

تصویر

آب اقیانوس، بنگلادش با بیش از 160 میلیون نفر و کلکته با جمعیت 4.6 میلیون نفر را می بلعد.

ص: 25

تصویر

تاثیر ذوب شدن یخ های قطبی بر استرالیا

این قاره غالباً مسطح، بیش از 80 درصد جمعیتش را که در نوار ساحلی نازک زندگی می کنند، از دست خواهد داد.

تصویر

تاثیر ذوب شدن یخ های قطبی بر جنوبگان

جنوبگان یا قطب جنوب شرقی که دارای چهارپنجم یخ تمام کره زمین است، آب نشدنی به نظر می رسد. این بخش از دوره های گرمایی کره زمین، جان سالم به در برده است اما به نظر می رسد که آرام آرام به خاطر گرمایش جهانی بر ضخامت آن افزوده می شود. اتمسفر گرمتر، بخارآب بیشتری را در خود نگه می دارد، که در قالب برف بر جنوبگان شرقی می نشیند.

ص: 26

تصویر

درست مثل یخسار گرینلند، جنوبگان غربی در دوره های گرم تر کره زمین بسیار کوچک تر از اندازه الان خود بوده است. چون بر بستر کره زمین زیر آب ها قرارگرفته، آسیب پذیری بیشتری دارد. اقیانوس گرم، این قطعه یخ عظیم شناور را از پایین آب می کند و به فروپاشی آن منجر می شود. از سال 1992 میلادی، جنوبگان غربی به طور میانگین سالیانه 65 میلیون تن یخ را از دست داده است.

تاثیر ذوب شدن یخ های قطبی بر ایران

تصویر

بهتر است از همین ابتدا اشاره کنیم که ایران در مقایسه با سایر کشورهای نزدیک

ص: 27

به اقیانوس و آب های عظیم، آن چنان در خطر غرق شدن نیست اما اگر در جهت کاهش گرمایش جهانی قدمی بر نداریم، خطرات دیگری ما را تهدید خواهد کرد. با افزایش سطح آب دریا، اکوسیستم خلیج فارس و دریای خزر تغییر می کند. رود کارون که تنها منبع آب شیرین برای جمعیتی بالغ بر یک میلیون نفر است، در خطر ادغام شدن با آبشور دریا قرار می گیرد.

تصویر

همان طور که در تصویر زیر می بینید سواحل شمالی به زیر آب فرو خواهند رفت و بخش قابل توجهی از استان خوزستان و سایر استان های جنوبی را آب فرا خواهد گرفت. در کشور همسایه ما یعنی عراق حتی پیشبینی شده سطح آب دریا تا بغداد را فرا بگیرد.

تصویر

ص: 28

در اثر افزایش دما، خشکی در برخی مناطق تشدید شده و دیگر مناطق باران های شدید و نامنظم را تجربه می کنند. این دو تأثیر منفی بر کشاورزی می گذارند. پرورش دام و طیور نیز در معرض خطر قرار می گیرد. با افزایش گرما حتی سلامت مردم ایران نیز تهدید می شود.

کارایی نیروگاه های حرارتی کاهش پیدا می کند و سدها نیز انرژی کمتری تولید خواهند کرد. در نهایت به خاطر طوفان های دریایی، تأسیسات نفت، گاز و پتروشیمی در جنوب ایران از بین خواهند رفت.

اگر چه تمامی این تصاویر پیش بینی های علمی به شمار می روند، اما مطمئنا باید نسبت به آن ها حساس بوده و امید است که با پیوستن به سایر کشورها و جلوگیری از گرمایش جهانی، زندگی آیندگانمان را تضمین کنیم.

بنا بر این گزارش یخ ها مساحت وسیعی از زمین را در برمی گیرند و بسیاری از مردم در شهرهای یخ زده و برفی در همه سال زندگی می کنند؛ مانند ساکنان قطب شمال و یا قطب جنوب، ولی اگر تمام یخ های سطح زمین آب شود چه اتفاقی برای آن ها خواهد افتاد؟

تصویر

ذوب شدن یخ های زمین یک فرضیه است که به دلیل پدیده گرمایش جهانی و یا گرم شدن زمین مطرح می شود. پژوهشگران می گویند که ذوب یخ ها باعث افزایش سطح آب دریاها و بالا رفتن آن در حدود 70 متر خواهد شد و این امر خسارت های زیادی را به قاره ها و جزایر جهان وارد خواهد کرد؛ حتی ممکن است برخی جزیره ها

ص: 29

و مناطق ساحلی کاملا زیر آب فرو بروند.

برای مثال ایالت فلوریدای آمریکا به دلیل ذوب شدن یخ های سطح زمین و پدیده گرمایش جهانی در معرض فرو رفتن زیر آب خواهد بود.

تصویر

پژوهشگران همچنین مثال های دیگری از آمریکا می آورند، به گونه ای که گفته می شود بالا رفتن سطح آب به این روش، ساکنان شهر دیزنی را مجبور می کند تا کیلومترها به داخل عقب نشینی کنند.

کانادا از جمله دیگر مناطق متأثر از گرمایش جهانی خواهد بود، به طوری که شهر مونترال کانادا به دلیل اختلاف سطح ارتفاع اراضی فرو رفته در آب به چند جزیره کوچک تبدیل خواهد شد.

تصویر

ص: 30

ذوب شدن یخ ها و پدیده گرمایش جهانی که بر اثر جنگل زدایی و سوزاندن سوخت های فسیلی روی می دهد تمام جهان را تحت تأثیر خود قرار خواهد داد. به همین دلیل دانشمندان در جستجوی راه حلی برای حل مشکل گرم شدن کره ی زمین هستند.

متخصصان هشدار دادند تسریع روند ذوب شدن یخ های قطب شمال موجب افزایش خطر تحریک 19 منطقه حساس شده است که تغییر وضعیت آن ها می تواند اثرات فاجعه باری را در سراسر جهان به دنبال داشته باشد.

تصویر

براساس گزارش محققان، اثرات افزایش دمای قطب شمال و تسریع فرآیند ذوب شدن یخ های قطبی به قدری وسیع است که حتی در نقاط دور دست از جمله اقیانوس هند نیز قابل مشاهده خواهد بود.

در حال حاضر دمای متوسط قطب شمال 20 درجه سانتی گراد بالاتر از میزانی است که برای این فصل از سال پیش بینی می شد. سطح دریا نیز به پایین ترین میزان ثبت شده برای این فصل از سال رسیده است. یکی از تغییراتی که در اثر ذوب شدن یخ های قطبی ایجاد می شوند، افزایش پوشش گیاهی در توندرا است که سطح سفید پوشیده از برف قطب را با سطح تیره پوشش گیاهی جایگزین می کند. بدین ترتیب گرمای بیشتری در توندرا جذب می شود و مقادیر بیشتری از گاز متان محبوس در یخ ها در منطقه توندرا آزاد می شود. تغییر نحوه توزیع یخ ها در این منطقه، موجب افزایش دمای اقیانوس و در نتیجه تغییرات گسترده الگوهای آب و هوایی زمین می شود. این

ص: 31

تغییرات نیز به نوبه خود اکوسیستم اقیانوس ها را در سراسر زمین تحت تاثیر قرار می دهند.

برای این که دید بهتری نسبت به اوضاع کنونی داشته باشیم، اجازه دهید نگاهی به گذشته انداخته و از آن به عنوان یک راهنما برای آینده، استفاده کنیم.

تاکنون تحقیقات متعددی جهت مطالعه شرایط آب و هوایی زمان های گذشته از طریق بررسی ایزوتوپ های کربن، فسیل ها، نسبت عنصری، و مواردی از این دست، انجام شده تا مشخص شود با رسیدن میزان گاز CO2 به چه سطحی، لایه یخی قطب جنوب از بین می رود. طبق نتایج به دست آمده، حداکثر سطح گاز CO2 برای ثبات لایه یخ، چیزی ما بین 500 تا 800 پی پی ام(قسمت در میلیون) است.

حد ثبات لایه یخ با رسیدن به این نقطه حداکثر، زمین در مسیر از دست دادن تمامی یخ های خود قرار خواهد گرفت. البته با وجود این که ممکن است تا زمین به 500 پی پی ام برسد، هزاران سال زمان خواهد برد تا همه یخ های این سیاره به طور کامل ذوب شوند. بنابراین، فرصت کافی در اختیار نسل های بشر قرار می گیرد تا خود را برای زندگی بر روی یک سیاره کاملاً متفاوت، آماده کنند.

تصویر

حد ثبات لایه یخ فعلی زمین که برابر 409 پی پی ام است و باتوجه به سطح CO2 و همچنین در نظر گرفتن نرخ افزایش 2 تا 3 پی پی ام در هر سال، فاصله چندان زیادی با رسیدن به مرز 500 پی پی ام نداریم.

در شرایط کنونی، صرفنظر از این که چه کسی یا چه چیزی در این مسئله مقصر

ص: 32

است، کاملاً واضح است که کره زمین به سمت از دست دادن یخ های خود پیش می رود. جدا از این که آیا چنین پدیده ای طبیعی است، ناشی از دخالت های انسانی یا ترکیبی از هردو می باشد. به هرحال انسان باید تمهیداتی در برابر شرایط پیش رو در نظر بگیرد.

تصویر

با این وضع شهرهایی که در معرض آب گرفتگی هستند، چگونه خود را با افزایش مستمر سطح آب دریاها، انطباق خواهند داد؟

نقل مکان شهرها و زیرساخت های آن ها، چقدر هزینه خواهد داشت؟

جان چه تعدادی از انسان ها در معرض خطر خواهد بود؟

چه اتفاقی خواهد افتاد زمانی که به مرور اراضی شرق روسیه تبدیل به زمین های گرم حاصل خیز شوند در حالی که اراضی کشور چین دچار خشک سالی شده و جمعیت میلیاردی آن نیاز مبرم به غذا خواهند داشت؟

تجارت محصولات کشاورزی با تغییر الگوهای آب و هوایی چگونه تغییر خواهد کرد؟

در حال حاضر هیچ پاسخ روشنی برای این سؤالات وجود ندارد، اما شواهد نشان می دهد که باید از همین امروز برای یافتن پاسخی دقیق برای آن ها، اقدام کنیم. هیچ شکی نیست که این مسئله یک چالش فوق العاده برای نسل کنونی و نسل های آتی خواهد بود.

ص: 33

این دانشمند تاکید می کند که اگر سطوح یخی قطب با سرعت بیشتری ذوب شوند، همان گونه که متخصصان پیش بینی می کنند، تاثیرش بر چرخش زمین بیشتر خواهد شد.

پس از هشدارهای مکرر دانشمندان در مورد گرم شدن زمین بر اثر انتشار گازهای گلخانه ای، دولت ها تصمیم به شروع همکاری برای مبارزه با پدیده تغییر آب و هوا گرفتند.

مذاکرات نشست سازمان ملل متحد درباره تغییرات آب و هوایی در پاریس به مرحله مهمی رسید و بیش از 190 کشور نخستین قرارداد را در مورد مبارزه با گرمای جهانی امضا کردند. هدف بلند مدت این توافق این است که نگذارد دمای زمین بیش از «2 درجه سانتیگراد» افزایش یابد و در عین حال تاکید برای محدود کردن این عدد به 1.5 درجه سانتیگراد است. دمای زمین از دوران پیش از صنعتی شدن حدود 1 درجه سانتیگراد افزایش داشته است.

برای رسیدن به این هدف، دولت ها متعهد شدند افزایش تولید گازهای گلخانه ای را هرچه سریع تر متوقف کردند.

این توافق می گوید پس از سال 2050 آلاینده های گلخانه ای باید تا حدی که قابل جذب به وسیله جنگل ها و اقیانوس ها باشد کاهش یابد.

افزایش سطح دریاها عمدتا به دلایل مرتبط با گرمای زمین رخ می دهد. طبق آخرین آمار ناسا، اندازه گیری های ماهوارهای نشان می دهد، سطح متوسط دریاها در ماه اوت 2015 نسبت به ماه قبل 3.24 میلیمتر افزایش یافت و به 66.91 میلیمتر رسید.

تصویر

ص: 35

قسمت قاره است. در سال 2014 مطالعاتی دراین زمینه در نشریه تخصصی علم منتشر شد. در این مقالات گفته شد به احتمال زیاد یخچال ها در حال نابودی هستند، یعنی یخ ها هر سال ذره ذره ذوب می شوند. محققان دریافتند که یخچال ها از حالا تا 200 سال آینده نابود می شوند.

تصویر

اما بسیاری از حوادث ناشناخته و بی ثبات و بسیاری از دانشمندان هشدار دادند که اگر بشر به انتشار گازهای گلخانه ای در مقیاس بالا ادامه دهد، ذوب شدن یخ ها در قسمت شرقی قطب جنوب زودتر از موعد اتفاق می افتد. کوه یخی لارسن سی الان به نظر حجیم میآید و بزرگ نیز هست اما بدترین قسمت داستان این است که ذوب یخ ها در قرن بعدی از تغییرات آب و هوایی نشات می گیرد و یک می نیاتور و نمونه کوچک شده از یخ ها باقی می مانند.

مطالعات نشان می دهد که با کوچک شدن زیستگاه های یخی خرس های قطبی، بر اثر روند گرمایش زمین، این موجودات با گرسنگی شدید مواجه می شوند، زیرا نخواهند توانست خود را با غذاهایی که در زمین یافت می شود، تطبیق دهند. زمین شناسان آمریکا اعلام کردند بعید است خرس های قطبی بتوانند با خوردن گوزن کانادایی، تخم مرغ غاز و انواع توت های شمال، نجات یابند. سایه انقراض بر سر خرس های قطبی سنگینی می کند.

ص: 38

تصویر

با ذوب شدن یخ های قطبی پدیده ای هولناک زمین و حیات بشر را تهدید می کند. یخ های قطبی و ذوبشدنشان یکی از معیارهای اصلی در بررسی روند گرمایش زمین و تغییر اقلیم هستند. در تحقیقی جدید، تأثیر دی اکسیدکربنِ تولیدی هر فرد بر ذوب شدن یخ های قطبی محاسبه شده است.

امروزه تقریباً همه با بحث ردپای کربن آشنایی دارند. منظور از ردپای کربن مجموع گازهای گلخانه ای (عمدتاً شامل دیاکسیدکربن و متان و اکسید نیتروژن) است، که توسط یک فرد، کارخانه، خودرو یا طی فرآیندی تولید می شوند. به عبارت دیگر استفاده از انرژی (از حمل و نقل بگیرید تا تولید برق و خوراک و لباس و هر کار دیگری) باعث انتشار دی اکسیدکربن به هوا می شود. محققان نمودارها و فهرست های مختلفی ارائه داده اند که نشان می دهند، مثلاً 10 کیلومتر ماشین سواری یا خوردن یک همبرگر یا شستن لباس ها چه مقدار دی اکسیدکربن تولید می کند. ولی این اعداد واقعاً به ما چه می گویند؟

تحقیقات دیرک نوتز (مدیر گروه تحقیقاتی مرکز مکس پلانک در آلمان) و جولین استروو (از مرکز داده های یخ و برف ملی آمریکا) نشان می دهند که به ازای هر تن دی اکسیدکربنی که هر فرد روی این کره خاکی تولید می کند، 3 متر مربع از یخ های قطبی ذوب می شود. این یافته ها به ما کمک می کنند تا خسارتی را که به یخ های قطبی و اقلیم زمین وارد می کنیم بهتر بشناسیم.

جولین استروو می گوید: «تا این جا، بحث تغییر اقلیم موضوعی تقریباً انتزاعی بود و

ص: 39

دریافتی عینی از این قضیه نداشتیم، ولی یافته های جدید این تحقیقات درک بهتری از این وضعیت به ما می دهند. برای مثال، الان می توان گفت که دی اکسیدکربن تولیدی به ازای هر صندلی در پروازی از مثلاً لندن به سانفرانسیسکو می تواند 5 متر مربع از یخ های قطب شمال را آب کند.

این نویسندگان بیان می کنند: «آب رفتن سریع یخ های قطبی یکی از اصلی ترین شاخص های تغییر اقلیم در سیاره مان است. در طول 40 سال گذشته، پوشش یخ های قطبی در تابستان ها تقریباً نصف شده است و تحقیقات نشان می دهد درصورتی که برنامه ای برای کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه ای اجرا نشود، این مقدار باقیمانده هم تا میانه های قرن حاضر در تابستان آب خواهد شد و احتمالاً تا 60 یا 70 سال آینده خبری از یخ های قطبی نخواهد بود.

تصویر

پس حالا هنگام دیدن آمار و ارقام مربوط به ردپای کربن درک ملموس تری از واقعیت خواهید داشت. مثلاً رفت وآمد با خودرو در مسیری 30 کیلومتری برای یک سال معادل آب شدن 12 متر مربع از یخ های قطبی است. کافی است این اعداد را در هم ضرب کنید تا ببینید که هر کسی چه نقش مهمی در این پدیده دارد.

یکی از مهم ترین رویدادهای زیست محیطی ذوب شدن بی سابقه یخ ها در اقیانوس منجمد شمالی است. گزارش های تغییرات اقلیمی در سطح جهان نشان می دهد که میزان ذوب یخ های سطح اقیانوس منجمد شمالی به حد بی سابقه ای رسیده است.

ص: 40

دانشمندان دانشگاه کلرادو در«مرکز ملی اطلاعات یخ و برف بولدر» اعلام کردند، مساحت یخ سطح دریا در قطب شمال در 16 سپتامبر 2007 برابر 1.59 میلیون مایل مکعب بود که از متوسط حداقل مساحت این یخ ها از سال 1979 تا 2000 حدود یک میلیون مایل مکعب کمتر است.

سطح یخ دریا در قطب شمال از حدود 30 سال پیش که کار ثبت مساحت یخ سطح دریا با ماهواره آغاز شد به پایین ترین سطح خود رسیده است. دانشمندان کاهش سطح یخ دریا در قطب شمال را عامل افزایش غلظت گازهای گلخانه ای می دانند که درجه حرارت هوا را از 2 به 7 درجه فارنهایت در سراسر قطب شمال افزایش داده اند.

تصویر

جلوگیری از فعالیت های بیابان زایی اقدام زیست محیطی دیگری در سطح جهان است که توسط سازمان پژوهشی صنایع محیط زیستی زمین آغاز شده است. پژوهشگران ژاپنی قصد دارد تا ویژگی های درختان اوکالیپتوسی را که می توانند در زمین های خشک و نمک زار به زیست خود ادامه دهند بررسی کنند.

پژوهشگران در مناطق غربی استرالیا درختان اوکالیپتوسی را یافتند که بدون آن که در طول یک ماه آب به آن ها برسد، برخلاف درختان دیگر توانایی پیشگیری از خشک شدن برگ های خود را دارند.

پژوهشگران پس از آشنا شدن با وضعیت ژنتیکی و ویژگی های این گونه درختان در صدد هستند تا با استفاده از فناوری های ژنتیکی و شبیه سازی، زمینه تولید انبوه نهال

ص: 41

چنین درختانی را فراهم کنند که بتوانند در زمین های خشک و نمک زار زیست کنند.آمارها نشان می دهد اگر زمین های خشک در کره زمین درختکاری شوند، می توان 10درصد از گاز آلاینده دی اکسیدکربن را که به دلیل مصرف سوخت های فسیلی در فضا پخش می شود کاهش داد.

همچنین برنامه محیط زیست سازمان ملل اعلام کرد، سران حدود 200 کشور در زمینه تسریع حذف مواد شیمیایی که لایه ازن را تهدید می کند و موجب گرم شدن هوای جهان می شود به توافق رسیده اند. شاید بتوان این توافق را مهم ترین موفقیت در روندهای بین المللی مذاکرات زیست محیطی در 5 تا 6 سال گذشته توصیف کرد.

براساس توافق حاصله در کنفرانس مونترال که به حمایت سازمان ملل برگزار شد، کشورهای توسعه یافته تولید مواد مخرب لایه ازن را به طور مرحله ای تا سال 2020 متوقف خواهند کرد و کشورهای در حال توسعه تا سال 2030 برای توقف زمان دارند. اخبار زیست محیطی از داخل کشورمان حاکی است که کاهش دمای آب، نوید بخش احیا و مرجان های آسیب دیده بر اثر گرمای بیش ازحد آب در سواحل کیش است.

تصویر

بررسی ها نشان داده است تغییرات آب و هوا با بالا رفتن دمای آب موجب سفید شدن بخشی از مرجان های جزیره کیش در سنگ فرش مرجانی در منطقه ساحلی سیمرغ واقع در شرق جزیره کیش شد.

بررسی هایی که درخصوص زباله های 30 شهر استان گیلان از سوی کارشناسان

ص: 42

محیط زیست این استان انجام شده است، نشان می دهد 80 درصد زباله های شهری گیلان در حاشیه رودخانه ها تخلیه می شود.

زیبایی ترسناک ذوب شدن یخ های زمینی

تصویر

سال به سال، دریاچه های گرینلند بزرگتر می شوند و توده های یخ به آرامی ذوب می شوند. از سال 2009 صفحات یخی گرینلند سالانه حدود 419000000000 تن از یخ های خود را دست می دهند. این سه برابر بیشتر از سهم قطب جنوب است.

برترین عکاس هوایی«تیمو لیبر» با استفاده از عکاسی فاین آرت به بیان داستانی درباره آسیب پذیری سیاره مان می پردازد. پروژه اخیر او درحال بازدید از گرینلند، توده های یخ و رشد دریاچه ها را از دید هواپیماهای کوچک و هلیکوپتر نشان می دهد.

تصاویر به دست آمده هم خیره کننده و هم ترسناک هستند. از منظر فاین آرت، تعادل رنگ ها و ترکیب بندی مهیج بصری، بیننده را به سوی خود جلب می کند. اما از منظر زیست محیطی، کار لیبر یک هشدار ترسناک درباره اثرات گرمایش جهانی به شمار می رود.

موسسه تحقیقاتی اسکات پولار از دانشگاه کمبریج به عکاس در این پروژه تحقیقاتی کمک کردند. این پروژه بیش از آن که فقط یک پروژه عکاسی باشد، یک همکاری بین علم، طبیعت و توانایی ما در بحث از طریق عکس هاست. لیبر می گوید: «من

ص: 43

دانشمندانی را دیدم که روی توده های یخ کمپ زده بودند و غرق در مقیاس چشم انداز و عظمت مشکلات مربوط به آن بودند».

تصویر

تصویر

تصویر

ص: 44

تصویر

تصویر

در این جا مناظر بکر با حداقل رنگ ها و اشکال، تاثیر دراماتیک تغییرات آب و هوا، مشهودتر از هرجای دیگری در دنیاست.

آب شدن یخ های قطب شمال فرصت امکانات رشد اقتصادی را فراهم می سازد.

تصویر

ص: 45

کارشناسان مرکز تحقیقاتی برف و یخ آمریکا آب شدن یخ های قطب شمال را ثبت نمودند، که طبق ارزیابی آن ها؛ امروزه مساحت یخ های قطبی به 4.14 ملیون کیلومتر مربع ارزیابی می گردد.

به گفته مارک سرویزی رئیس مرکز تحقیقاتی برف و یخ آمریکا، گرم شدن کره زمین در سال های نزدیک، می تواند باعث آب شدت حجم عظیم یخ های قطب شمال گردد.

به گفته اندری بلووف معاون اول دانشگاه پترزبورگ روسیه، آب شدن یخ های قطب شمال نه تنها به دوران اقتصادی روسیه، بلکه به سایر کشورهای دیگر که اعتراض به حق استفاده از مسیر شمالی دارند، تاثیر مثبت می گذارد.

افزایش گاز متان با آب شدن یخ های قطبی

تصویر

دانشمندان دریافته اند که ذوب شدن یخ های قطبی می تواند به علت انتشار متان در سطحی بسیار فراتر از تصور منتهی شود و این آثار به صورت مستقیم فرایند گرمایش زمین را تسریع خواهند کرد.

بر اساس تحقیق جدیدی از محققان دانشگاه لاند سوئد، زمانی که یخ های دریایی ذوب می شوند، انتشار متان از توندرای (دشت های بسیار سردی که دمای آن ها به صورت میانگین تنها 10 درجه بالای صفر است) قطبی افزایش می یابد. بر اساس

ص: 46

گفته های دکتر فرانس جان که نقش راهبر این تحقیق را برعهده دارد، کمبود یخ های قطبی منجر به جذب گرما می شود. هم چنین دمای هوا در سراسر قطب جنوب نیز در نتیجه این امر افزایش می یابد.

تصویر

این پدیده میکروارگانیزم های موجود در خاک لایه منجمد دائمی اعماق زمین (پرمافراست) را به تولید متان تحریک می کند که همین امر منجر به تغییرات آب و هوایی در جهت گرم تر شدن زمین می شود.

بنا بر نظر کارشناسان، بسیاری از تحقیقات تمرکز خود را بر روی تاثیراتی گذاشته اند که از دست دادن یخ های قطبی بر روی اقیانوس ها خواهد گذاشت. اما تحقیقات بسیار کمی تاثیرات این تغییرات اقیانوسی بر روی سرزمین های اطراف آن ها را مورد بررسی قرار دادند.

فرانس جان در این باره توضیح می دهد: «پژوهش ما نشان داده است که برای پی بردن به تاثیرات مخرب تغییرات آب وهوایی بر روی قطب شمال، نباید اقیانوس و خشکی را به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار داد». دکتر پارمنتیر به همکاری محققان ایالات متحده و هلند توانست با استفاده از مدل های کامپیوتری، رابطه بین انتشار گاز متان و کمبود یخ های قطبی را توضیح دهد.

مدل ها می توانند چگونگی پاسخ انتشار گاز های متان را بر روی تاثیرات کاهش یخ های قطبی شبیه سازی کنند. پارمنتیر در این باره این گونه بیان کرد: «کاهش

ص: 47

یخ های قطبی یکی از قابل رویت ترین پیامد های تغییرات آب و هوایی است و تاثیراتفوق العاده زیادی بر روی آب وهوای قطبی می گذارد. از سال 1990 قطب شمال شروع به از دست دادن یخ های قطبی کرده است. این میزان در حدود 14 درصد در هر دهه برآورد شده است. پیش بینی ها نشان دهنده این هستند که با کاهش یخ های قطبی در آینده، دمای قطب شمال افزایش می یابد و در نتیجه تالاب های شمالی شروع به انتشار متان می کنند».

تصویر

ذوب یخ های قطبی، زنجیره غذایی جنوبگان را تغذیه می کند.

تصویر

ص: 48

یافته های جدید بیان گر آزاد شدن آهنِ ذخیره شده در یخچال های طبیعیِ قطبی به درون مناطق بازِ اقیانوسی است. این ماده که «Polynyas» خوانده می شود، باعث تحریک رشدِ فیتوپلانکتون ها می شود که این جلبک های دریایی، قاعده تمام زنجیره های غذایی اقیانوسی را تشکیل می دهند. انواع میگوها و ماهی ها از این فیتوپلانکتون ها تغذیه می کنند و این جانوران کوچک غذای پنگوئن ها، وال ها و شیرهای دریایی وابستگان بعدی این زنجیره غذایی غنی از«پولی نیاس» در سواحل قطب جنوب محسوب می شوند.

افزایش ذوب یخ های قطبی در دهه های اخیر که به زعم دانشمندان در اثر تغییرات اقلیمی رخ داده است، می تواند منشأ تجمع آهن در پولی نیاس بوده باشد. این میزانِ فزون یافته ی آهن با تقویت نخستین بخش زنجیره غذایی دریاها، بر کل سیستم زنجیره های غذایی دریایی تأثیر دارد.

کوین آریگو، پژوهشگر و زیست اقیانوس شناس گروه علوم سیستم زمین دانشگاه استانفورد، کالیفرنیای آمریکا معتقد است: پولی نیاس ساحلی به شدت نسبت به مواد ورودی از یخچال های مجاور بسیار حساس است. خود این یخچال های قطبی، احتمال دارد در آینده با سرعت بیشتری ذوب شوند که این امر باعث افزایش محسوس پولی نیاس های قطبی خواهد شد.

ساحل قطب جنوب در آینده نه چندان دور، یکی از مهم ترین مراکز تولید غذایی در اقیانوس خواهد بود.

پولی نیاس ها در فصل تابستان و با برخورد بادهای قطبی به صفحات یخی قطب جنوب شکل می گیرد و این درست در زمانیست که این بادها صفحات یخی را از ساحل دور می کنند. به زعم آریگو، مناطق باز اقیانوسی که اندازه شان از سن دیه گو تا منطقه ای به اندازه آمریکا مساحت دارد، نقاط داغ حضور پلانکتون ها هستند و در واقع نقطه شروع زنجیره غذایی اقیانوس محسوب می شوند.

اگر در عکس های ماهواره ای این مناطق بنگریم، متوجه نقاط سبز رنگ واضحی درمقایسه با نقاط آبی رنگ آب اقیانوسی مشاهده می کنیم.

یافته های این پژوهش نشان می دهد حجم آبی که از یخچال های در حال ذوب قطبی به دست می آید مهم ترین و اصلی ترین دلیل افزایش فیتوپلانکتون ها در پولی نیاس هاست. این یافته ها در تضاد با باورهای قبلی است که عنوان می کرد: مهم ترین دلیل افزایش فیتوپلانکتون ها عواملی نظیر نور خورشید یا دما قلمداد

ص: 49

می شده است. مقادیر زیاد آب حاصل از ذوب یخ های قطبی، آهن بیشتری به پولی نیاس ها می رسانند و در نتیجه رشد فیتوپلانکتون ها را افزایش می دهند.

به زعم پژوهشگران، این یافته ها دیدگاه دقیق تری برای دانشمندان، از ارتباط و نحوه کار شبکه های غذایی اقیانوسی قطبی و تأثیرپذیری آن از تغییرات اقلیمی پدید آورده است. آریگو معتقد است، اگر چه تغییرات اقلیمی قادر به افزایش میزان آهن پولی نیاس ها هستند، اما هرگونه تأثیر مثبت این پدیده ممکن است در تضاد با تغییرات محیطی باشد که تغییرات اقلیمی در بخش دیگری از اقیانوس پدید می آورد. برای مثال بیشتر ارگانیسم های دریازی از افزایش دمای آب یا اسیدیته اقیانوسی که از نتایج مستقیم تغییرات اقلیمی است، به شدت متضرر می شوند.

تصویر

از دیگر دستاوردهای این پژوهش می تواند توضیح نحوه تجمع کربن در اقیانوس باشد. بر این اساس فیتوپلانکتون های پولی نیاس را باید مسئول افزایش جذب مقادیر زیاد دی اکسیدکربن جوی برای استفاده در فرآیند فتوسنتز دانست. پولی نیاس ها در واقع انبارهای بزرگ ذخیره کربنی هستند که قبلا از سوزاندن سوخت های فسیلی به جو رها شده بودند.

این پولی نیاس ها به دلیل اندازه شان، به عنوان محل های ذخیره کربن، اگرچه نامتناسب، ولی بسیار مهم هستند. و جالب تر این که تا کنون درهیچ داده ای به عنوان بخشی از «بودجه کربن» لحاظ نشده اند.»

ص: 50

از آهن دریافت خواهند کرد.

درحالی که آب های غنی از آهن حاصل از ذوب یخچالی عمده رشد فیتوپلانکتون ها در پولی نیاس ها را تحت کنترل دارند، این پژوهش نشان می دهد تعداد فیتوپلانکتون ها در نواحی نزدیک کفِ بستر کم عمق و عریض نیز زیاد است. این به دلیل مقادیر بالای آهن در رسوبات کف بستر است، که عمدتا از پیکرهای فرو افتاده به کف و ریزگردهای خشکی زاد نشأت گرفته است. جریان های باد محلی که وارد آب های کم عمق می شوند، مقادیر زیادی رسوبات غنی از آهن به دریا وارد می کنند و در ضمن با بر هم زدن کف دریا در نواحی کم عمق، این آهن را به سطح آب می آورند. فرآیندی که برای مناطق عمیق تر تقریبا امکان پذیر نیست.

دمای بالا نیز می تواند عامل مؤثری در رشد فیتوپلانکتون ها باشد، اما نه آن قدر که قبلا تصور می شده است. از آن جایی که جلبک ها برای زندگی در دمای کم تکامل یافته اند و تفاوت های اندک دمایی نظیر 1 یا 2 درجه در پولی نیاس ها مشاهده می شود، این عامل به زعم آرگو، نمی تواند دلیل محکمی بر تفاوت های عمده مشاهده شده در میزان رشد و نمو فیتوپلانکتون ها باشد.

تصویر

پیتر سدویک، شیمی اقیانوس شناس گروه علوم اقیانوس، زمین و اتمسفر دانشگاه نورت فولک ویرجینا، که از دست اندرکاران این پژوهش بوده است، معتقد است این پژوهش کمک شایانی به دانشمندان برای درک پولی نیاس ها خواهد کرد. داده های

ص: 52

صحرایی بیشتری برای اثبات ارتباط رشد فیتولانکتون های پولی نیاس و آهن حاصل از ذوب یخچال های قطبی باید اندازه گیری شوند. این اندازه گیری ها می توانند به درک کامل پدیده تولید زیستی فیتوپلانکتون ها و متعاقب آن زنجیره غذایی اقیانوس به عنوان نتیجه تغییرات اقلیمی کمک کنند».

حجم یخ های ذوبشده در قطب جنوب بیش از حد انتظار است

با توجه به اولین نقشه از بزرگ ترین جرم یخی زمین، هر 20 سال میزان ذوب اجرام یخی در زیر آب های قطب جنوب دو برابر شده که به زودی می تواند سطح آب دریا را تا حجم زیادی افزایش دهد.

گرمایش آب ها باعث شده حجم یخ های زیرین در نزدیکی کف اقیانوس اطراف قطب جنوب بین سال های 2010 تا 2016 تا 1463 کیلومتر مربع کاهش یابد.

تصویر

ذوب شدن یخ های قطب جنوب توسط آب های گرم

یافته های جدید محققان نشان می دهد کوه های عظیم یخی قطب جنوب در حال تحلیل رفتن هستند چراکه از زیر با آب گرم تماس دارند و گرمای آب باعث ذوب شدن آن ها می شود.

پیشنهاد این محققان آن است که سطح آب دریاها در آینده می تواند سریع تر از آن چه دانشمندان تاکنون پیش بینی کرده اند، افزایش یابد.

بخش قابل توجهی از ناحیه غربی قطب جنوب، 7 متر از پهنه عظیم یخ های شناور

ص: 53

خود را هر سال از دست می دهد.

دانشمندان هنوز کاملا به یقین نرسیده اند که آیا گرمایش جهانی زمین به دست انسان سبب این رویداد است و اگر چنین است، مکانیسم آن به چه صورت است؟

تصویر

بررسی های اخیر نشان داده است که کوه های عظیم یخی در قطب جنوب، در حال تحلیل رفتن از زیر توسط آب گرم هستند.

تصویر

تحلیل رفتن: این نقشه کوه های عظیم یخی کرانه غربی قطب جنوب را درحال تحلیل رفتن و نازک شدن نشان می دهد. قسمتی که با رنگ قرمز مشخص شده معرف توده های یخی به ضخامت بیش از 550 متر، و قسمت آبی رنگ معرف

ص: 54

کوه های یخی با ضخامت کمتر از 200 متر است.

دلیلی برای نگرانی: دانشمند، هامیش پریتچارد، ادعا می کند، ذوب شدن و تحلیل صخره های یخ شناور در نهایت سبب افزایش سطح آب دریا ها می گردد.

تصویر

ذوب شدن یخ ها در قطب جنوب بازگشت ناپذیر است.

لایه های یخ شکسته و شناور در آب در نزدیکی پایگاه «برناردو اوخیگینس» متعلق به شیلی در قطب جنوب و بسیاری از شواهد دیگر نشان می دهد، که شکستن یخ ها در لایه های زیرین این منطقه جریان دارد. فاجعه ای زیست محیطی که می تواند شرایط اقلیمی کره زمین را دگرگون کند.

تصویر

ص: 55

به نظر دانشمندان، ذوب یخ ها در قاره جنوبگان می تواند سطح آب دریا ها در سراسر جهان را 10 فوت برابر با 3 متر و 300 سانتی متر بالا بیاورد. ارزیابی های ماهواره ای ناسا حاکی از آن است که از سال 2004 به بعد قطب جنوب هر سال 130 میلیارد تن یخ های خود را از دست داده است.

پیتر کانوی، استاد و پژوهشگر بوم شناسی: حدود 97 درصد شبه جزیره قطب جنوب هنوز پوشیده از یخ است. یخ های جداشده همه آب نخواهند شد و فعلا از این منطقه دور خواهند افتاد. اما ذوب شدن مقدار کمی از یخ های جداشده کافی است تا به صورت آب وارد اقیانوس ها شود و سطح آب دریاها را به میزان قابل توجهی بالا برد.

گرم شدن آب در زیر قطب جنوب، ابتدا باعث جدا شدن قطعات یخ و حرکت آن ها به سمت خشکی ها می شود و سپس هوای گرم، آن ها را آب می کند.

آنجلیکا کازانوا، زیست شناس گیاهان در شیلی که این روند را از سال 1995 دنبال کرده بر آن است که، عقب نشینی یخپال های طبیعی و نشست کردن سنگ ها، موجب افزایش ریشه گرفتن گیاهان شده که شاخص مهمی از تغییر شرایط اقلیمی است.

آنجلیکا کازانوا: تا آن جا که می دانیم، در قطب جنوب بیش ترین میزان افزایش درجه حرارت ثبت شده، به نحوی که طی 50 سال گذشته دمای این منطقه 3 درجه بالا رفته است. به باور ما افزایش گیاهان، شاخص بزرگ و دقیقی از تغییرات آب وهوایی و مهم تر از همه گرم شدن زمین است.

درحالی که تا چند سال گذشته دانشمندان شرایط اقلیمی قطب جنوب را متعادل و مقدار یخ آن را بدون کاهش یا افزایش ارزیابی می کردند، اکنون دو پژوهش متفاوت، روند جدایی و ذوب شدن یخ ها را بدون بازگشت و توقف ناپذیر توصیف می کنند.

چنان چه ذوب شدن لایه های یخ در غرب جنوبگان توقف ناپذیر باشد،10 فوت افزایش سطح آب اقیانوس ها، شرایط زیست در بزرگ ترین شهر های ساحلی جهان را دگرگون خواهد کرد. اما این افزایش در شدیدترین حالت بین 100 تا 200 سال اتفاق خواهد افتاد.

ص: 56