بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ اَلْرَحیمْ

قمی، عباس، 1254 - 1319.

آينه ايام (هِدَايَةَ الْأَنَامِ إِلَى وقايع الْأَيَّامِ) / تأليف عبّاس قمی، تصحیح و مقدّمه و توضیحات میرزا علی محدّث زاده، میرزا محسن محدّث زاده: با حواشی سید شهاب الدّین مرعشی نجفی؛ به کوشش محسن صادقی، عبّاس علی مردی، عبدالحسين طالعي. - قم: کتاب خانه بزرگ حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره) - گنجینۀ جهانی مخطوطات اسلامی - قم - ایران، 1433 ه- =

2012م =1390

167ص: مصور

بها: 50000 ریال.

ISBN 978 - 600 - 161 - 032 - 5

کتاب حاضر به منزله ملخص و فهرستی بر كتاب فیض العلام في عمل الشهور و وقايع الأيام مؤلف است. کتاب نامه: س [147] - 156؛ هم چنین به صورت زیرنویس

نمایه.

محسن.

1. اعمال الشهور. 2. دعاها. 3. اعمال السنه. 4. اسلام - تاريخ - سال شمار. الف. محدّث زاده، علی مصحّح. ب. محدّث زاده. محسن. 1317 - 1387 مصحّح، ج مرعشی نجفی، شهاب الدین 1276-1369، محشّی، د. صادقی، محسن. 1342 - گرد آورنده ه. مردی، عباسعلی. 1352 - گردآورنده. و. طالعی، عبدالحسین، - گردآورنده. ز. کتاب خانه بزرگ حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (رحمه الله علیه) گنجینۀ جهانی مخطوطات اسلامی. ک. عنوان. ل. عنوان: وقايع الأيام.

297/77

2219963

70172 و 8 ق / 266 BP

1390

آینه ایام (هِدَايَةَ الْأَنَامِ إِلَى وقايع الْأَيَّامِ)

مؤلّف: ثقة المحدّثين حاج شیخ عباس قمی (رحمه الله علیه)

با حواشی حضرت آیت الله العظمى سيّد شهاب الدّین مرعشی نجفی (رحمه الله علیه)

تصحیح محسن صادقی، عبّاسعلی مردی و عبدالحسین طالعی

ناشر: کتاب خانه بزرگ حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(رحمه الله علیه)

- گنجینه جهانی مخطوطات اسلامی - قم - ایران

تاریخ نشر و نوبت چاپ: اوّل؛ 1390 ش / 1433 ق /2012م

شمارگان: 500 نسخه

چاپ خانه: گل وردی - قم

لیتوگرافی: نیزهوش - قم

بها: 50000 ریال

ناظر چاپ: علی حاجی باقریان

شابک جلد: 5 - 032 - 161 -600 - 978

ISBN:978-600 161-032 - 5

AYATOLLAH MAR'ASHI NAJAFI ST., Qom 3715799473, I.R.IRAN

TEL: + 98 251 7741970-78; FAX: +98 251 7743637

http:// www.marashilibrary.com

http://www.marashilibrary.net

http://www.marashillbrary.org

E_mail: info@marashilibrary.org

ص: 2

ص: 4

ماه جُمادَى الأُولى ... 91

ماه جُمادَى الآخره ... 97

ماه رجب المرجّب ... 107

ماه شعبان المعظّم ... 119

خاتمه ... 131

راهنمای موضوعی ... 137

کتاب نامه ... 147

فهرست تفصیلی مطالب ... 157

ص: 6

آیت الله شیخ عباس قمی

ص: 7

ص: 8

(سیره و زیست نامۀ تحقیقی چهارده معصوم (علیهم السلام) و مفاتيح الجنان (ادعيه مأثور و اذکار معتبر) است که خورشید وار در آسمان تألیفات دینی و علمی می درخشند.

زیست خاکی و جسمانی آن عالم ربّانی در 23 ذی حجه سال 1359 ق / دوم بهمن 1319 ش در نجف اشرف به فرجام نیک رسید و بارگاه علوی و جوار مرقد استادش، محدث نوری (رحمةالله) آرامگاه ابدی او گردید.

کانون نویسندگان قمی به مناسبت هفتادمین سال وفات محدث قمی و پاسداشت مقام دانش و دیانت و ارائه الگوی مناسب به نسل جوان، در سال 1389 ش تصمیم گرفت کنگره ای به منظور بزرگ داشت آن عالم جليل القدر برگزار کند. کمیته علمی کنگره نیز در این راستا فراخوان مقاله داد که با استقبال اهل فکر و نظر رو به رو شد. نیز به تصحیح چند اثر از آثار محدث قمی پرداخت. علاوه بر این، به تدوین مجموعه ای از مقالات چاپ شده دربارهٔ ایشان با عنوان شناخت نامه محدث قمی اقدام کرد.

کنگره بزرگ داشت محدث قمی در تاریخ 11 دی 1389 با شکوه و با استقبال بی نظیر حوزویان و دانشگاهیان برگزار شد.

محصول کارهای علمی کنگره از این قرار است:

1. مجموعه مقالات شامل 42 مقاله که در دو مجلد عرضه شد.

2. شناخت نامه محدث قمی شامل بیست مقاله.

3. یازده رساله از محدث قمی که بعضی از آن ها نخستین بار تصحیح و عرضه شد.

4. تصحیح شش عنوان از آثار محدّث قمی که عبارتند از: 1. نفس المهموم، 2. ترجمۀ نفس المهموم از علامه میرزا ابوالحسن شعرانی، 3. هدية الأحباب، 4. فيض العلام، 5 و 6. اخلاق و آداب که شامل تلخیص معراج السعاده و تلخيص حلية المتقين است.

ص: 10

هم چنین سه اثر از آثار محدّث قمی یعنی لب الوسائل، بيت الاحزان و شرح حكم نهج البلاغه و نیز جلد یازدهم مفاخر اسلام تألیف حضرت آقای دوانی (رحمة الله) که شامل شرح احوال و آثار محدث قمی است، که قبلاً منتشر شده اما کمیاب بود، با پیگیری کمیته علمی مجدداً منتشر شد. اقدام دیگر دبیرخانه کنگره، تهیه کلیه آثار تصحیح شده محدّث قمی است تا به ضمیمه مجموعه آثار کنگره با عنوان «مجموعه آثار محدث قمی» در 33 جلد عرضه شد.

در میان آثار مذکور رسالة هداية الانام الى وقایع الايام وجود داشت که برای نخستین بار با تصحیح و تخریج مصادر در مجموعه پانزده رساله منتشر شد.

این رساله در واقع تلخیصی از کتاب پر برگ و بار فيض العلام في عمل الشهور و وقایع الايام تألیف محدث قمی است. مرحوم آیةالله العظمی سید شهاب الدین مرعشی نجفی بر بخشی از این رساله حواشی و استدراکاتی دارند که بنا به دستور فرزند برومندشان حضرت حجة الاسلام والمسلمین دکتر سید محمود مرعشی به مناسبت بیستمین سال درگذشت آیةالله العظمی مرعشی به همراه حواشی مذکور منتشر می شود.

هداية الانام الى وقایع الایام در 1342 ق در مشهد تألیف شده و نخستین بار در 1351 ق چاپ شده است. به گفته شیخ آقا بزرگ تهرانی، مرحوم کرمانی در نفایس اللباب از این کتاب فراوان نقل کرده است. (1)

مؤلف در مقدمه این رساله می گوید: «حقیر ملخّص و لباب [وقایع الايام] را جمع نمودم که بالاستقلال رسالهٔ نافعه باشد، و هم به منزله فهرستی برای آن کتاب شریف باشد» .

ص: 11

این رساله بر اساس چاپ اول این کتاب و نیز چاپ محمد علی علمی (1326 ش، تهران) که هر دو چاپ مزیّن به حواشی آیةالله سید شهاب الدین مرعشی است، تصحیح و مصادر آن تخریج شده است. از فاضل گرامی جناب آقای عباس علی مردی که در تخریج مصادر و دیگر مراحل تصحیح کمک کرده اند تشکر می کنم. همچنین از جناب آقای عبدالحسین طالعی که زحمت راهنمای موضوعی این کتاب را بر عهده گرفتند و نیز حجة الاسلام والمسلمین بنایی رئیس کنگره بزرگ داشت محدث قمی که اجازه نشر مجدد این کتاب را دادند سپاسگزارم.

محسن صادقی

ص: 12

ص: 14

بدان که در هر ماهی در وقت دیدن هلال آن، سزاوار است خواندن دعاهای هلال؛ و آن بسیار است. از همه بهتر دعای 43 صحیفه کامله است. (1) و اقلّ از همه آن است که سه مرتبه «اللهُ اَکبَر» و سه مرتبه «لا إلهَ إلاَّ الله» بگوید. پس بگوید: ﴿ الْحَمْدُ للهِ الَّذِي اذْهَبَ شَهْرَ كَذَا وَ جاءَ شَهرَ کذا﴾ . (2) و اگر بخواهد در آن ماه از درد چشم ایمن باشد در آن وقت هفت مرتبه [توحید] بخواند. (3)

و در اوّل هر ماه نو، اندکی پنیر خوردن نیکو است. (4)

و در روز اوّل هر ماه دو رکعت نماز کند: و در رکعت اوّل بعد از حمد سی مرتبه توحید و در دوم بعد از حمد سی مرتبه «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ » بخواند، و بعد از نماز تصدّق کند به آن چه ممکنش باشد، تا سلامتی آن ماه را برای خود بخرد؛ (1) و اگر وقتش تنگ است یا در طریق سفر یا در حال مرض است، به روایت دیگرِ این نماز عمل کند که در آن توحید و «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ » یک مرتبه ذکر شده. (2)

و مستحب است روزه ایام البیض هر ماه، (3) و روز پنجشنبۀ اوّل و آخر هر ماه و چهارشنبۀ وسط ماه که روزۀ این سه روز از سنن مؤکّده است و حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) بر آن مواظبت داشت تا وفات فرمود. و مواظبت بر آن وسوسۀ سینه را می بَرد و مقابلِ روزۀ دهر است. (4)

ص: 16

آب جاری غسل کند و سی کف آب بر سر بریزد (1) و زیارت قبر حسین ( علیه السلام) نماید (2) و شروع کند به خواندن دعاها و نمازهای وارده که از جمله بیست رکعت از هزار رکعت است و مستحب است مجامعت با حلال خود نماید. (3)

الرشَيَّدَ وَ النَّاصِرَ لِلْحَقِّ وَ الدَّاعِي إِلَيْهِ بِكَلِمَةِ الصِّدْقُ وَ مُلْهِمَ الْحَقِّ وَ دَلِيلَهُ وَ فِيهِ غَنِيُّ عَنِ التَّعَرُّضِ لِمَدْحِهِ؛ فَإِنْ مَدَحَ الْإِمَامِ أَمَامَ كُلِّ مَدَحَ وَ مَنْ تَصَدَّى لِلْقَوْلِ بَعْدِهِ فَقَدْ تَعَرَّضَ للقدح . قَبْرُ شریفش دُرٍّ بقعهٔ شریفه کاظمیّه ، در طرف پائین پای حضرت جواد (علیه السلام)، در جنب قبر شیخِ خود ابن قولویه قمی است. (1) گویند که در تشییع جنازه او به غیر از عامّه هشتاد هزار شیعه جمع شده بود.

بشنیدند، جمع شده بر وی نفرین نمودند. طاعون بر انگشت راستش زد و هلاکش کرد. (1) و بالجمله، قبر پلیدش در کوفه در ثویّه (2) است، در همان جا که قبر مُغيرة بن شُعبه و ابو موسی اشعری و احنف و کمیل واقع است.

و در این روز رسولان اهل کوفه نامه های کوفیان را برای امام حسین (علیه السلام) به مکه آوردند.

تمامی غلبه کنیم. و آن ملعون از خواص و شیعیان امیر المؤمنين (علیه السلام) را بسیار بکشت که از جمله کمیل و قنبر و عبدالرّحمان بن ابی لیلی و یحیی بن امُّ الطويل بوده. و آخر کسی را که کشت سعید بن جُبَيْر است. (1) و عدد مقتولین او - به غیر آن چه که در حروب کشته - صد و بیست هزار گفته اند. (2)

فهرست مظالم تیمیّه و عدويّه و أمويّه و عباسيّه قرار داده و آن رقعه را بعين ها، محقّق ادیب خاتم رقيمة الفضل، جناب حاج میرزا ابوالفضل، در اواخر شفاء الصّدور ایراد فرموده. (1)

سلام هفتاد مرتبه بگوید: «اَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ اَتُوبُ إِلَيْه» (1) و قرآن سر گرفتن و احیا داشتن (2) و صد رکعت نماز (3) و دعای جوشن، (4) و دعاهای دیگر را فراموش ننماید. (5)

و در خصوص امشب صد مرتبه «اَسْتَغْفِرُ اللهَ رَبِّي وَأَتُوبُ إِلَيْه»، (6) و صد مرتبه «اَللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ أَميرِ المُؤمِنين (علیه السلام)» (7) ، و دعاى «ياذَالَّذي كانَ» (8) و دعاى «اَللّهُمَّ اجْعَلْ فيما تَقضي» (9) وارد است.

و در صبح این شب ابن ملجمِ ملعون امیرالمؤمنین (علیه السلام) را ضربت زد (10) و محاسن شریفش را به خون سرش خضاب کرد.

اشاره به همین مطلب نموده، در آن جا که گفته است:

فَيَا رُتِّبَةً لَوْ شِئْتَ أَنْ تَلْمِسَ السُّهَا *** بِهَا لَمْ يَكُنْ مارُمْتَهُ مُتَعَذِّراً

وَ يا قَدَمَيْهِ أَيُّ قَدَّسَ وَطَئتما *** وَ أَيُّ مَقَامَ قُمْتُما فِيهِ أَنوراً (1)

و در این روز سنهٔ 542 وفات ابن الشَّجَرى. (2)

و سنه 626 [وفات] ياقوت حَمَوى . (3)

در نفرین بر ظالمان آل محمّد - صلوات الله عليهم أجمعين - و لعن بر قاتل امیر المؤمنين (علیه السلام).

و سنۀ 1137 وفات شيخ فقيه، اُعجوبه دهر، فاضل هندی، صاحب كشف اللّثام و غيره. (1)

انعام و كهف و یس (1) و صد مرتبه «استغفر الله و أتوب إليه» (2) و وداع ماه رمضان وارد است. (3)

ص: 30

و نمازهای وارده که از جمله دو رکعت است: در رکعت اوّل یک مرتبه حمد و هزار مرتبه توحید، و در دوم توحید یک مرتبه، و بعد از سلام سر به سجده گذارد و صد مرتبه بگويد: ﴿أتوبُ إلى الله﴾، پس بگوید: یا ذَالمَنٌ والجودِ، يا ذا المنَّ والطُّولِ، يا مُصطفى محمّدٍ - صلّى اللهِ عليه وآلهِ - صلّ على محمّدٍ وآلِهِ، وافعَل بي كذا و كذا﴾؛ و به جای آن حاجت بطلبد. (1) و به جای هزار مرتبه توحید، صد مرتبه نیز وارد شده، (2) لکن باید بعد از نماز مغرب و نافله اش خوانده شود.

و در این روز وفات عمرو عاص در مصر، (1) مادرش نابغه است که کنیز عبدالله بن جذعان و معروف به کثرت زنا بود. و در یک طُهر واحد ابولهب و امیّه و هشام و ابوسفیان و عاص بن وائل با او زنا کردند، به عمرو آبستن شد و چون بار بگذاشت، در حقّ پسر او نزاع کردند، آخر الامر حکومت به نابغه گذاشتند. نابغه به ملاحظه این که عاص نفقه نیکوتر می داد، او را اختیار کرد و عمرو را به عاص ملحق نمود. (2) با این نژاد و نَسَب عجب نباشد اگر دشمن ترینِ خلق باشد با رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و علیِ مرتضی (علیه السلام)؛ با علی کی شود مخنّث دوست.

نیز سنه 256 وفات بخاری، صاحب صحیحِ معروف؛ (3) و ابن الدهان نحوی سنۀ 569؛ (4) و فخر رازی سنهٔ 606. (5)

در سنه 36 امیر المؤمنین (علیه السلام) آهنگ صفّین نمود.

و در سنه 60 مسلم بن عقیل وارد کوفه شد.

و در سنۀ 1248 وفات شیخ محمد تقی، (1) برادر صاحب فصول.

ادّعای بابیت و وکالت امام عصر می نمودند و مقالات شنیعه از ایشان ناشی شد و توقیعی به لعن ایشان بیرون آمده. (1)

و هر که از ظالمی بترسد در این روز بگوید: ﴿ حَسبي حَسبي حَسبي مِنْ سُؤالي عِلمُكَ بِحالي ﴾، تا کفایت ظالم از او بشود. (1)

و در سنهٔ 9 رسول خدا (صلی الله علیه و آله) ابوبکر را با آیات برائت به مکّه فرستاد. پس از آن به امر خدا امیرالمؤمنین (علیه السلام) را فرستاد پی آن کار [و] ابوبکر را از اداء آن عزل فرمود. (2) ابن ابی الحدید خطاب به ابوبکر کرده، گفته است:

تَنَجَّ عَنِ العُليا يَسحَبْ ذُيُولَها (3) *** همامُ تَرَدّى بالعُلى وَ تَاَزَّراً

فَتىً لمْ يُعَرِّق فيهِ تَيمُ بن مُرَّةٍ *** وَلا عَبد اللاتَ الخَبيثَةَ أَعصَراً

وَلا كانَ مَعزولاً غَداةَ بَراءةَ *** وَلا عن صلاةٍ أُمَّ فيها مُؤَخِّراً (4)

و در این روز وفات یزید بن الوليد، (5) معروف به ناقص شبیه به عمر بن عبدالعزیز در سلوک با رعیّت. (6)

و سنة 586 ولادت شیخ ادیب متبحّر عبدالحمید، معروف به ابن ابی الحديد، (7) صاحب شرح نهج البلاغه و قصائد سبع در مدح امیرالمؤمنین (علیه السلام) که این سه شعر مذکور از یکی از آن قصائد است. و او در میان علمای سنیّه شبیه به عمر بن عبدالعزیز است در خلفای امویّه.

كوفيان بنای نفاق و تفریق نهادند، تا در اوّل شب سی نفر از آن ها باقی ماند و بعد از نماز مسلم و بیرون آمدنش از مسجد دیگر کسی با او باقی نماند.

و در همان روز عمرو بن سعید بن العاص از شام با جمعی بسیار به بهانه حج به مکّه آمدند و از جانب یزید مأمور بودند که امام حسین (علیه السلام) را به هر حالی که باشد دستگیر کنند یا به قتل برسانند. لاجَرَم آن جناب حج را به عمره عدول نمود و از مکّه متوجّه عراق گردید.

عرفه، (1) خصوص دعای سيّدالشهدا (2) (علیه السلام). و تا بتواند مشغول به دعا باشد که بهترین اعمال این روز است.

و در سنۀ 538 وفات زمخشری؛ (3) او را جار الله گویند به جهت مجاورت او بيت الله الحرام را.

و قربانی در آن سنّت مؤکّد است. (1)

و در سنۀ 328 وفات ابن انباری، (2) گویند: سیزده صندوق کتاب محفوظات او بوده. (3)

مجمع البحرین در لغت قرمطه قضیّه غریبی از شیخ بهائی نقل کرده. (1)

و در سنه 356 وفات ابو الفرج اصفهانی، صاحب أغاني و مقاتل الطالبيين. (2)

سال گناه است (1) و غسل کنی (2) و هر کجا که باشی سعی کنی که خود را به قبر امیرالمؤمنین (علیه السلام) برسانی و زیارت آن جناب کنی (3) و پیش از زوال، نیم ساعت، دو رکعت نماز کنی، در هر رکعت بعد از حمد توحید و قدر و آیة الکرسی را هر یک ده مرتبه بخوانی. (4) و زیارت امین الله و دعاهای بسیار که از جمله دعای ندبه است (5) در این روز وارد است.

و مستحب در این روز پوشیدن جامۀ نیکو و زینت کردن و شاد نمودن شیعیان و تهنیت گفتن ایشان را و زیارت ایشان و تبسّم بر روی ایشان و افطار دادن روزه داران و اِطعام مؤمنان و بسیار فرستادن صلوات، الى غير ذلك. (6)

و در سنۀ 35 اصحاب به خانه عثمان ریختند و خونش بریختند و جنازه اش تا سه روز غير مدفون بماند. آخر الأمر او را در مقبره جهودان دفن کردند. (7)

و در سنهٔ 672 وفات سلطان المحقّقین و برهان الموحّدين، خواجه نصیر الدین طوسی. (8)

و [وفات] مقتدای شیعه، شیخ اجل، محقّق کرکی، (9) معروف به محقّق

ص: 53

ثانی؛ تاریخ وفاتش «مقتدای شیعه» سنه 940، و تاریخ وفات پسرش شیخ اجل، شیخ عبد العالی سنۀ 993 «ابن مقتدای شیعه».

نمازها وارد است که از جمله نمازی است مثل نماز روز غدیر. (1) و در سنهٔ 232 وفات واثق باللهِ عباسى. (2)

و سنهٔ 89 وفات کرده محمد بن حنفیه. (1)

و سنه 161 وفات سفیان ثوری. (2)

و سنهٔ 632 وفات سهروردی شافعی صوفی. (3)

و سنۀ 1011 وفات شیخ حسن صاحب معالم. (4)

و کثرت شجاعت و دلیری محمد [حنفیه] از سیر در تاریخ حرب جمل و صفّین معلوم می شود و از حضرت صادق (علیه السلام) منقول است که «محامده إبا دارند از معصیت خدای عزّوجلّ» و اراده فرمود محمد بن جعفر بن ابی طالب - مقتول در صفّین - و محمد بن ابی بکر و محمد بن ابی حُذَیفه - پسر دایی معاویه و مقتول به امر او - و محمد بن امیر المؤمنین (علیه السلام) را. (5)

و در شب قتل آن حضرت سنهٔ 61 اعمش (1) و عمر بن عبدالعزیز و هشام بن عُروه (2) و زُهْری و قَتاده متولد شدند.

پس برخیزی و سلام کنی بر حضرت پیغمبر (صلی الله علیه و آله) و علی و فاطمه و حسن و حسين (علیهم السلام) و امامان بعد امام حسین (علیه السلام) و ایشان را تعزیت گویی با دل بریان و چشم گریان.

و در سنهٔ 226 وفات بشر حافی. (1)

و در سنهٔ 352 معزّالدوله دیلمی مردم بغداد را امر کرد که بازارها را ببندند و طبّاخین طبخ نکنند و قبّه هایی در بازارها نصب کنند. پس زن ها با موهای آشفته بیرون شدند و لطمه بر صورت زدند و اقامهٔ ماتم نمودند بر امام حسین (علیه السلام). (2) و این اوّل روزی بود که اقامه ماتم شد برای آن حضرت در بغداد. و در سنه 656 هلاکو وارد بغداد شد و واقعۀ او در آن جا معروف است.

وَاِنَّ قميصاً خيطَ مِن نَسجِ تِسعةٍ *** وَ عشرينَ حَرَفاً عن مَعاليهِ قاصِرُ

و سنه 792 وفات ملاّ سعدِ تفتازانی، (1) صاحب تألیفات که یکی از آن ها شرح مطوّل است که در سن بیست سالگی نوشته.

و در سنه 1140 قتل شاه سلطان حسین صفوی مدفون به قم.

تفصیل این زندان و احوال بنی الحسن را در منتهى الآمال (1) و تتمة المنتهی (2) ذکر نمودم و در وقایع الأیام نیز به مختصری از آن اشاره کردم.

و در سنه 1021 وفات جناب عالم کامل زاهد، ملا عبدالله تستری، (3) اورع اهل زمان خود، شاگرد مقدس اردبیلی و استاد مجلسی اوّل - طَيَّبَ اللَّهُ رَمسَهُ وَ رَزَقني من عِلمِهِ وَقُدسِهِ - نقل شده که آن بزرگوار هر عملی که می کرده یا واجب بوده یا مستحب و پیوسته قائم الليل و صائم النهار بوده (4) و در تشییع جنازه اش صد هزار جمعیت بودند و جنازه اش را بعد از یک سال به کربلا حمل کردند.

کردند و به زمین کشیدند تا در محله کناسه او را به دار آویختند و چند سال بر دار بود، آن گاه او را به زیر آوردند، آتش زدند و خاکسترش را به باد دادند. (1)

شریف در آن کتاب و در مناقب ابن شهر آشوب و در زیارت ائمة المؤمنين نیز اشاره به آن شده، در این فقره: «وَ شَهیدُ فَوقَ الجنازةِ قد شُكَّتْ (1) بالسَّهامِ اَكفانُه» (2)

و در سنهٔ 128 ولادت با سعادت حضرت امام موسی (علیه السلام) در منزل الا أبواء. (3) والدۀ آن جناب حمیده است که حضرت باقر (علیه السلام) در حقّ او فرموده: «حميدةٌ في الدُّنيا، محمودةٌ في الآخرةِ». (4) و او را «حميدة مصفّاة» می گویند به جهت فرمایش حضرت صادق (علیه السلام) در حقّ او:

﴿ حميدةٌ مُصَفّاةٌ من الأَدْناسِ كَسَبيكةِ الذَهَبِ ما زالت الأملاكُ تَحرِسُها حتّى اُدِّيَتْ إِلى كَرامةً منَ اللهِ لي والحجة من بعدي ﴾ (5)

بیست و هشت سالگی. (1) قاتل آن جناب معتمدِ عباسی است. قبر شریفش در سامره در همان خانه خود آن حضرت، در پشت قبر پدر بزرگوارش و در سنه 984 وفات عالم جلیل شیخ حسین، والد شیخ بهائی، (2) در قریه هَجَر از اعمال بحرین شیخ بهائی در مرثیه او فرموده:

اقَمتَ يا بَحرُ بالبحرينِ *** فاجتَمَعَت ثلاثةٌ كُنَّ أمثالاً وَ أشباهاً

حَويتَ مِن دُورِ العُلياء ما حَوَيا *** لكنَّ دُرّكَ أعلاها وأغلاها (3)

کارهای او ردّ فدک است بر ورثه حضرت فاطمه (1) (علیها السلام) تا زمان او نُه دفعه بلکه ده دفعه فدک غصب شده و رد شده [بود].

و در سنۀ 465 قتل آلب ارسلان سلجوقی، (2) همان کس که بر قبر ابو حنیفه مشهد و در بغداد مدرسه بنا کرده. (3)

و [وفات] آقا سیّد مهدی قزوینی حلاوی سنهٔ 1300. و این سیّد جلیل همان است که چون مهاجرت کرد به حلّه و مشغول شد به هدایت مردم، به برکت اَنفاس او قریب صد هزار شیعه امامی مخلص شدند؛ شیعیانی که از مراسم شیعه گی چیزی نمی دانستند صلحا و ابرار و اتقیا و علما شدند. (1)

مستی بیتوته نمود، صبح او را مرده یافتند و چنان تغییر کرده بود که گویا او را قیر مالیده بودند. و در أخبار الدول است که به مرض ذات الجنب در حوران وفات کرد و در باب صغیر دمشق به خاک رفت و قبرش اینک مزبله است. (1)

و در سنۀ 552 وفات سنجر در مرو. (2)

مقروّات آن جناب. (1) گویند محقق طوسی (علیه السلام) در وقت تدریس هر گاه به اسم سیّد می رسید می فرمود: «صلوات الله عليه».

و سنه 312 مقتل ابن الفرات، وزیر مقتدر بالله. (1)

و سنۀ 283 وفات ابو العيناء. (1)

و 458 امام بیهقی صاحب سنن. (2)

و در سنه 36 غزوه جمل واقع شد و زید بن صوحان و برادرش شهید شدند و طلحه را مروان و زبیر را عمرو بن جرموز در وادی السباع بکشت. (3)

و در سنۀ 38 قتل و احراق محمد بن ابی بکر. (1)

و در سنهٔ 96 وفات ولید بن عبدالملک، (2) بانی مسجد اموی در شام.

ماه جُمادَی الآخره

وَلأَيِّ الأُمُورِ تُدفَنُ سِرّاً *** بِضعَةُ المُصطفى وَ تَعْفَى ثَراها (1)

شایسته است که شیعیان در مصیبت این مظلومه محزون باشند و بر ظالمین او نفرین کنند. همانا شیعه و سنی روایت کرده اند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده:

فاطمه پاره تن من است هر که او را شاد گرداند، مرا شاد گردانیده است و هر که او را آزرده کند، مرا آزرده کرده؛ فاطمه عزیزترین مردم است نزد من. (2)

و در سنه 211 وفات ابو العتاهيه شاعر. (3)

أَطَعْنا بَنِي تَيْمٍ لِشَعْوَةِ جَدُّنَا *** فَمَا تَيْمٍ إِلَّا أُعْبَدُ وَ إِمَاءٍ (1)

مسعود نزدیک او شد و گفت: ای مرد در وقت مردن این شعر چیست که می خوانی؟ بگو: لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ. آن مرد در غضب شد و گفت: ای پسر زانيه، هنگام مرگ مرا امر به جزع می کنی؟! مسعود تعجب کرد، خواست بگذرد که او را فریاد کرد که نزدیک من بیا و کلمۀ شهادت مرا بیاموز. مسعود فریفته شد و نزدیک شد که او را کلمه تلقین کند. آن مرد سر برآورد و گوش مسعود را به دندان گرفت و چنان فشار داد که از بیخ کنده شد، آن گاه او را گفت: چون به نزدیک مادرت می روی از تو پرسش می کند که کی این کار را با تو کرد، بگو عمير بن الأهلب الضبّی که فریب زنی را خورد که می خواست امیر المؤمنين (علیه السلام) بشود. مسعود تیغ بر کشید و او را پاره پاره کرد.

و غرض از نقل این واقعه استشهاد به مصرع آخر بود. و ابن ابی الحدید نیز در مدح امیرالمؤمنین (علیه السلام) گفته:

فَتىً لَم يُعرّق فيهِ تيمُ بنُ مُرَّةٍ *** وَلا عَبَدَ اللات الخبيثة أعصراً (2)

ص: 102

مصیبت آن حضرت، امام گریبان چاک زد و آن جناب را دفن نمود در حجره ای که محل عبادت آن حضرت بود.

و در سنه 391 وفات بحر موّاج و سراج وهّاج حسين بن حجّاج، (1) شاعر امامی صاحب قصيده «يَا صَاحِبَ الْقُبَّةِ الْبَيْضَاءِ عَلَى النَّجَفِ». (2)

از سفیان ثوری است. لکن هم مشرب و هم مذاقند باهم، و از اصحاب ما نیستند.

و سنه 501 وفات سيف الدوله صدقة بن منصور اسدی امامی امیر بغداد، (1) بانی حلّه سیفیه که حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مسافرت به صفّین به اصبغ بن نباته از آن خبر داده.

ص: 105

ص: 106

توحید و سه مرتبه «قُلْ يا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ» و بعد از سلام دست ها را به آسمان بلند کند و دعای آن را بخواند، پس بر روی خود کشد. (1)

و در این روز سنۀ 57 ولادت حضرت باقر (علیه السلام) بنا به روایتی. (2)

و در سنه 110 وفات حسن بصری. (3) مردم در حقّ او مختلفند؛ اکثری او را منحرف از امیرالمؤمنین (علیه السلام) می دانند. گویند مادرش خیره، کنیز اُمّ سلمه بود و گاهی حسن شیر از پستان اُمّ سلمه نوشیده، لهذا از برکت پستان او حکمت و فصاحت لسان نصیب او شد. و در شب وفات حسن، ابو عبیده بصری متولد شده (4) و او اوّل کسی است که غریب الحدیث تصنیف نموده.

متوکّل از او پرسید که دو پسر من، معتزّ و مؤیّد، نزد تو بهتر است یا حسن (علیه السلام) و حسین (علیه السلام)، ابن السكّيت جواب داد: «قنبر غلام علی بهتر است از تو و دو پسران تو». متوکّل امر کرد که زبانش را از قفایش بیرون کشیدند. (1)

بيت ماریۀ قبطیه و افضل زن ها بوده و حضرت رسول (صلى الله عليه و آله) اشاره به او فرموده بقوله: «بِأَبِي ابْنُ خِيَرَةِ الْإِمَاءِ النُّوبِيَّةِ الطَّيِّبَةُ». (1)

و بعضی از روایات در فضیلت خصوص روز دهم وارد شده. (2)

و در روزه این روز کفّاره دویست سال وارد شده. (1)

و در سنه 261 وفات مسلم بن حجّاج نیشابوری، صاحب کتاب صحیح. (2)

رکعت نماز مخصوص در آن وارد است. (1)

و در این شب و یا شب بعد سنه 60 ولید بن عتبه، حاکم مدینه امام حسین (علیه السلام) را به منزل خود طلبیده و خبر مرگ معاویه و خلافت یزید را بگفت و خواست تا از آن حضرت بیعت گیرد. آن حضرت از بیعت سر بتافت و شب دیگر با اهل بیت خود به مکه شتافت. (2)

این ماه بسیار شریف و منسوب به رسول خدا (صلی الله علیه و آله)است. (1) و روزه اش فضیلت بسیار دارد (2)، خصوص دوشنبه و پنج شنبۀ آن. (3)

و بهترین دعاها و اذکار در این ماه استغفار است (4) و مستحب است در هر روز آن هفتاد مرتبه «اسْتَغْفَرَ اللَّهِ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِيمُ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ»، (5) و در هر روز وقت زوال و در شب نیمۀ آن «اللهم صل على محمّدٍ و آل محمّد شَجَرة النُّبوَّةِ، (6) إلخ»، و در مجموع ماه هزار مرتبه «لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ لَا تَعْبُدُ إِلَّا إِيَّاهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ وَ لَوْ كَرَّةً الْمُشْرِكُونَ». (7)

و بهترین اعمال در این ماه تصدّق و طلب آمرزش است. پس تصدّق کند اگر چه به نصف دانه خرما باشد. (8)

ص: 119

و صلوات بسیار بفرستد. (1)

و از روز جمعه آخر ماه تا بقیه ماه بسیار بگوید: «اللهم إن لم تكن غَفَرتَ لنا فيما مضى من شعبان فاغفر لنا فيما بقى منه». (2)

و سنۀ 683 قتل صاحب دیوان شمس الدین محمد جوینی امامی، وزیر هلاکوخان.

و در سنۀ 694 اسلام آوردن سلطان غازان و اسلام آوردن صد هزاران عساکر و غیره به تبع او و امر کردن او به شکستن بت ها و تخریب بتكده ها. (1)

سنه 776 وفات ابن الصائغ حنفی، شارح الفیه و قصیده برده. (1)

و 1173 وفات ملا اسماعیل خواجوئی شارح مدارک و غیره. (2)

جمله چهار رکعت نماز است که سی نفر از اصحاب حضرت صادق (علیه السلام) از آن جناب روایت کرده اند در هر رکعت بعد از حمد صد مرتبه توحید و بعد از نماز بخواند «اللَّهُمَّ إِنِّي إِلَيْكَ فَقِيرُ» إلخ. (1) و اگر در هر رکعت پنجاه مرتبه توحید بخواند نیز خوب است و عمل شده به روایت دیگر آن که مطابق است با نماز امیرالمؤمنین (علیه السلام).

امید است که شب طولانی ما به آخر رسیده باشد، و طلوع فجر که فرج ما در آن است نزدیک باشد - فقد طال الانتظار وَشَمت بنا الفُجّار.

روز پانزدهم سنۀ 1241 ماه شعبان وفات شیخ موسی، خلف شیخ جعفر کاشف الغطاء در حلّه و حمل به نجف اشرف شد و این همان کسی است که پدر بزرگوارش در حق او فرمود: «لَمْ يَزَلِ الْفِقْهِ عَلَى بكارته لَمْ يَمْسَسه أَحَدُ إِلَّا الشَّهِيدِ الْأَوَّلِ وَ أَنَا وَ وُلْدِي مُوسى».

شخصی گفت: بلکه خری پیدا شود؟ گفت: باز پندارم تویی. (1)

ص: 130

و زیارت قبور شهدای مؤمنین کند و از مشاهد مشرّفه بیرون نرود تا جمعه بگذرد (1) و مهیّای جمعه شود به گرفتن شارب و ناخن و گذاشتن یکی از ناخن ها را برای روز جمعه؛ (2) و در آخر روز استغفار مروی آن را بخواند. (3)

و مستحب است آن که در نماز صبح پنجشنبه و دوشنبه سوره «هل أتى» بخواند. (4)

و چون شب جمعه داخل شود، صلوات بفرستد (5) و اقلّش صد مرتبه (6) و بسیار بگوید: «سُبْحَانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» و سورۂ بنی اسرائیل و کهف و طواسين ثلاث و پس و ص و احقاف و واقعه را بخواند. و دعا در حق پدر و مادر و دعا در حق مؤمنین بسیار نماید. (7) و اگر از برای ده نفر از اموات مؤمنین طلب آمرزش کند، بهشت برای او واجب شود. (8) و دعای کمیل (9) و دعای «اللَّهُمَّ مَنْ تَعَباً وَتَهيَّاءَ» را بخواند. (10) و در رکعت اوّل مغرب و عشاء سوره جمعه بخواند. (11) و انار تناول نماید (12) و در وقت خوردن آن

ص: 132

دستمال زیر آن پهن کند که دانه اش را ضبط نماید (1) که بعد بخورد و دیگری را در انار شریک خود نکند. (2)

و مستحب است در روز جمعه آن که نماز صبح را به جمعه و توحید بخواند؛ (3) و بعد از نماز صبح هر یک از توحید و صلوات و استغفار را صد مرتبه بخواند و سوره مؤمنین (4) و صافات و احقاف (5) و الرحمن بخواند و پیش از طلوع آفتاب «قُلْ يا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ» را ده مرتبه بخواند و دعا کند تا دعایش مستجاب شود. و غسل جمعه کند (6) و سر را به خطمی بشوید (7) و ناخن و شارب بگیرد و بگوید در آن حین «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ عَلَى سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ». (8) و بوی خوش به کار برد. (9) و آن چه ممکن شود او را تصدّق نماید و برای اهل و عیال چیزی نیکو و تازه از میوه و گوشت بخرد، تا شاد شوند به آمدن روز جمعه. (10) و در هنگام ناشتا انار بخورد (11) و خود را از کارهای دنیا فارغ سازد برای اشتغال به آموختن مسائل دین و هزار مرتبه

صلوات بفرستد (12) و زیارت حجج طاهره (علیه السلام) نماید (13) و به زیارت اموات، خصوص

ص: 133

و والدین برود. و نماز رسول خدا (صلی الله علیه و آله) (1) و امیر المؤمنين (علیه السلام) (2) و فاطمه (علیها السلام) (3) و نماز کامله (4) به جای آورد و دعای ندبه بخواند (5) و نماز ظهر را به جمعه و منافقین و عصر را به جمعه و توحید به جا آورد و بعد از نماز ظهر سه مرتبه بخواند: «اللَّهُمَّ اجْعَلْ صَلَوَاتِكَ وَ صَلَوَاتِ مَلَائِكَتِكَ وَ رُسُلِكَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» (6) و بعد از عصر این صلوات را بخواند تا مثل ثواب عمل جنّ و انس در آن روز به او عطا کنند:

﴿ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، الْأَوْصِيَاءُ الْمَرْضِيِّينَ بِأَفْضَلِ صَلَوَاتِكَ وَ بَارِكْ عَلَيْهِمْ بِأَفْضَلِ بَرَكَاتِكَ وَ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ وَ عَلَى أَرْوَاحِهِمْ وَ أَجْسَادِهِمْ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ.﴾ (7)

و بدان که بهترین اوقات صلوات در روز جمعه بعد از عصر است و در آن وقت صد مرتبه بگوید: «اللَّهُمَّ صَلِّ علی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ»؛ (8) و هفتاد مرتبه بگوید: «اسْتَغْفَرَ اللَّهَ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ». (9)

و نیز بعد از عصر جمعه صد مرتبه سوره قدر بخواند (10) و اگر آن را ترک کند لااقل ده مرتبه را که در هر روز مستحب است ترک ننماید و نیز بعد از عصر دعای عشرات بخواند و در ساعت آخر روز جمعه دعای سمات

ص: 134

بخواند. (1) و روایت است که ساعت استجابت دعا آن وقتی است که فرو رود نصف خورشید و نصف دیگرش غروب نکرده باشد و حضرت فاطمه (علیها السلام) دعا می کرد در آن وقت. پس مستحب است دعا در آن ساعت. (2) و سزاوار است آن که بخواند در آن ساعت دعای نبوی را:

﴿ سُبْحَانَكَ يَا لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ يَا حَنَّانُ يَا مَنَّانُ يَا بَدِيعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ ، يا ذالجلال وَ الْإِكْرَامِ﴾ (3)

ص: 135

ص: 136

اعداد، ناظر به شب یا روز در اعمال آن ماه است. مثلاً:

ض /13 یعنی سیزدهم ماه رمضان، یا ج ل /3 یعنی سوم جمادی الاولى.

با این شیوه ارجاع، بهره گیری از این نمایه برای جستجوی مطالب در تمام چاپ های هداية الأنام، آسان تر می شود.

نکته سوم: این راهنما، نخستین بار برای وقایع الایام و اینک برای هداية الانام - که تلخیص آن است - تدوین می شود. بدین روی، جای ویرایش، بازنگری و اصلاح و تکمیل دارد. امید است در آینده با نظرهای اهل نظر، این نمایه تکمیل شود.

ص: 138

سمری، علی بن محمد: ن/ 15

شریف رضی: م/5

شریف مرتضی: م/5، ع ل /25

شوشتری، ملا عبدالله: م / 26

شهید اول: ج ل /9، 19

شهید ثانی، زین الدین: ش/13

شیخ طوسی، محمد بن حسن: م/22

شیخ مفید، محمد بن نعمان: ض/3؛ ق /11

صاحب جواهر، محمد حسن: ن/1

صاحب معالم، شیخ حسن: م/1

طبرسی، فضل بن حسن: ح/ 10

طوسی، خواجه نصیر: ح/18

طهرانی، عبدالحسین: ض/ 22

عاملی، بهاء الدین: ش/12

عاملی، شیخ حرّ: ب /8

عاملی، حسین بن عبد الصمد: ع ل /8

عاملی، سید محمد (صاحب مدارک): ع ل /18

علامه حلی: م/11

عمید الدین حلّی: ن/10

غضائری، حسین: ص /15

فاضل هندی: ض/25

فخر الدین محمد (نوه شهید ثانی): ق/10

فخر المحققین حلی: ج ی/ 25

قزوینی، سید محمد باقر: ح/9

قزوینی، سید مهدی: ع ل /12

قطب رازی، محمد: ق/12

کرکی، محقق: ح /18

گلستانه، علاء الدین: ش/27

مجلسی، محمد باقر: ض /27

محدث نوری: ج ی/ 27

محقق حلی: ج ی/ 22

محقق خوانساری، جمال الدین: ض /26

نجفی اصفهانی، شیخ محمد تقی: ش/15

ورام بن ابی فراس: م/2

دانشمندان و ادیبان

ابن ابى الحديد، عبد الحميد: ح /1

ابن عقیل نحوى: ع ل /11

ابن اثیر صاحب جامع الاصول: ح / 30

این انباری: ح / 10

ابن بکّار، زبیر: ق /23

ابن بوّاب، علی بن هلال: ج ل /2

ابن جوزی: ض/12

ابن حاجب، عثمان: ش/26

ابن حجاج: ج ی /27

ابن حنبل، احمد: ع ل /12

ابن خلکان: ب /26

ابن درید نحوی: ن/18

ابن الدهان، سعید: ش/2

ابن سکره: ع ی /11

ابن سکیت نحوی: ب/ 5

ابن سیرین، محمد: ش/9

ابن سینا: ض/1

ص: 140

ابن شجری: ض/20

ابن صائغ حنفی: ن /11

ابن سلامه، محمد (قاضی قضاعی): ق/16

ابن طولون: ض /23؛ ق /20

ابن عبد البرّ: ع ی/ 30

ابن عبد ربه اندلسی: ج ل /18

ابن عتاهیه: ج ی/ 3

ابن عربی، محمد: ع ل /22

ابن قريعه (قاضی): ج ی/20

ابن ماجه قزوینی: ض/22

ابن مقله، محمد: ش/ 10

ابوالبقاء حنبلی: ع ی /8

ابوبکر خوارزمی: ض/15

ابوعبیده نحوی: ب /1

ابوالعيناء: ج ل / 10

ابوالفرج اصفهانی: ح/14

ابوالفضل میدانی: ص/ 25

ابونعیم اصفهانی: م/21

اسفرایینی، ابو حامد: ش/19

اعمش، سلیمان: ع ل /15

انصاری، خواجه عبدالله: ن/ 2

بخاری، محمد بن اسماعيل: ض /1؛ ش/13

بشر حافی: م/ 10

بیهقی شافعی: ج ل / 10

ترمذی، محمد: م/11

تفتازانی: م/22

تنوخی، ابوالقاسم: ع ل/7

تهامی، ابوالحسن: ج ل /9

ثعلب نحوى: ج ل /17

جامی، عبد الرحمان: ن/23

جبائی، ابوهاشم: ن /18

جرجانی، میر سید شریف: ع ی/ 6

جوینی، امام الحرمین: ع ی/25

حریری: ب /6

حسن بصری: ب /1

حلاج، حسین بن منصور: ق/24

خطیب بغدادی، احمد: ح /7

دار قطنی، علی: ق/8

رازی، یحیی بن معاذ: ج ل /16

رمانی نحوی: ج ل /11

رومی، جلال الدین: ج ی /5

زجّاج نحوی: ج ی /19

زمخشری: ح /9

زهری، محمد بن مسلم: ض/17

سخاوی، علم الدین: ج ی /12

سری سقطی: ض/6

سفیان ثوری: م/1

سفیان بن عیینه: ج ی/30

سهروردی، عمر: م/1

سهیلی نحوی، عبدالرحمان: ش/25

شاطبی نحوی: ج ی/28

شافعی، محمد بن ادریس: ب/30

شبلی صوفی: ح/28

شلمغانی، محمد: ق/2

صاحب بن عباد: ص/24

ص: 141

طاووس یمانی: ح /7

طبری، محمد بن جریر (مورخ و مفسر): ش/26

غزالی شافعی: ج ی /14

فخر رازی: ش/2

فسوی نحوی، ابوعلی: ع ل /17

فیروزآبادی، محمد: ش/ 20

قشیری، عبد الکریم: ع ی/ 16

قطب شیرازی: ض 17، 24

کافیجی، محمد: ج ل /4

مبرّد نحوی: ح/ 28

متنبی، ابوالطیب: ض/24

مستغفري نسفی: ج ل /30

مسلم نیشابوری: ب/ 25

مطرزی نحوی: ج ل /21

مکی، ابوطالب: ج ی/ 6

مهیار دیلمی: ج ی/5

نسائی، احمد: ص/13

نضر بن شمیل نحوی مصری: ح/ 30

واقدی، عمر: ح / 11

همدانی، بدیع الزمان: ج ی /11

یاقوت حموی: ض / 20

يحيى بن معين: ح /23

حاکمان (شاهان، خلفا، وزرا و...)

آلب ارسلان: ع ل / 10

ابن طولون، احمد: ق/20

ابن فرات وزیر: ع ی/ 13

ابن معتزّ: ع ی/ 2

ابن هُبيرة، يزيد: ق /17

ابوفراس حمدانی: ع ی/ 8

ابوبکر بن ابی قحاف: ج ی/ 7، 22

اسماعیل صفوی: ب / 19

امین عباسی: م/25

بهاء الدوله: ج ی/ 5

جعفر برمکی: م/ 30

حجاج ثقفى: ض/13

حسین صفوی: م/22

الراضى بالله: ع ل / 10

رکن الدوله دیلمی: م/19

زیاد بن ابيه: ض/4

سفاح: ع ل /13؛ ح/12

سلیمان بن عبدالملک اموی: ص /10

سنجر سلجوقی: ع ل /14

سيف الدوله مزیدی: ج ی/ 30

سيف الدوله حمدانی: ص /25

شریک بن عبدالله (قاضی): ق/1

صاحب دیوان (محمد جوینی): ن/4

صفی الدین اردبیلی: م/12

عبدالله بن زبیر: ع ل/ 3؛ ج ی/ 15

عبیدالله مهدی عبیدی: ع ل /15

عبد الملک بن مروان: ش /14

عثمان بن عفان: ح / 15، 8؛ م/4

ص: 142

عز الدوله دیلمی: ش /18

عضد الدوله بویهی: ش /8، 18

عماد الدوله: ج ل /11

عماد الدوله دیلمی: ج ل /16

عمر بن خطاب: ح /29، 26

عمر بن عبد العزيز: ب /24

عمرو بن عاص: ش /1

غازان شاه: ن/4

فخر الملک وزیر دیلمی: ع ل /28

فضل بن سهل (ذوالریاستین): ن/2

قاهر بالله: ج ل /5

مأمون عباسی: ب /17

متوکل عباسی: ش /3؛ ص /8

محمد بن علی (پدر سفاح و منصور): ق/1

محمد خدابنده: ض/ 30

محمود سبکتکین: ص /11

مروان بن حکم: ض/24

مروان حمار اموی: ح/ 27

المسترشد بالله عباسی: ق /16

مستعصم: م/28

مستنجد بالله: ع ی/ 8

مستكفى بالله: ن/23

مستنصر بالله: ج ی/10

مصعب بن زبیر: ج ل /13

معاوية بن ابي سفيان: ب /15

معاوية بن یزید اموی: ج ل /25

معتز بالله: ن /2

معتضد بالله: ع ی/ 22

المعتصم بالله: ع ل /12

معتمد بالله: ب /18

موفق عباسی: ع ل /1

معزّ، جوهر بن عبدالله: ق / 20

معز الدوله دیلمی: ع ی /17؛ م/10

المقتدر بالله عباسی: ش/27

المكتفى بالله: ق /13

منتصر بالله: ع ی/5

منصور دوانیقی: ح /6

مهتدی: ب /16

مهدی عباسی: م /23

مهلبی، حسن: ن/27

ناصر الدوله حمدانی: ع ل /12

ناصر لدین الله: ض/ 30

الواثق بالله: ح/24

ولید بن عبد الملک: ج ل /15

ولید بن یزید اموی: ج ی/29

وزیر مکتفی، قاسم بن عبیدالله: ع ی/9

هادی عباسی: ع ل/14

هارون الرشید: ج ی/3

هشام بن عبد الملک: ع ی/ 6

هولاکو خان: ع ی/ 9؛ م/ 10

یزید بن معاویه اموی: ع ل /14

یزید بن عبد الملک: ن/25

یزید بن مهلب: ص /12

یعقوب لیث صفار: ش/ 19

ص: 143

اعمال و آداب متعلق به روزهای سال

اعمال مستحب

کلیات: مقدمه

ماه رمضان - اعمال مشترک: ض / مقدمه

اعمال عبادی

شوال: ش /1، 2

ذیقعده: ق/ مقدمه، 15

دحو الارض: ق /25

29 ذیقعده: ق/29

ذیحجه - دهه اول: ج/ مقدمه

ذیحجه - شب و روز 1: ح/1

ترویه: ح/8

عرفه: ح/9

عید قربان: ح / 10

عید غدیر: ح/18

روز مباهله: ح /24

روز آخر ذیحجه: ح/30

اول محرم: م / 1

عاشورا: م / 10

ماه صفر: ص /مقدمه

سوم صفر: ص /3

اربعين: ص / 20

عيد بقر: ع ل /9

هفدهم ربیع الاول: ع ل /17

شب اول ربیع الثانی: ع ی/ 1

روز اول جمادی اول: ج ل /1

جمادی الثانیه: ج ی/1

رجب (کلیات): ب/مقدمه

اول رجب: ب /1

رجب - ايام البيض: ب 13 تا 15

مبعث: ب / 27

رجب - روز آخر: ب / 30

شعبان (کلیات): ن /مقدمه

شعبان - سوم: ن/3

نیمه شعبان: ن/15

شب و روز جمعه: خ

رویدادها

ذیحجه - دهه اول: ج/ مقدمه

ذیحجه - شب و روز 1: ح/1

رویدادها

آغاز حکومت امیر المؤمنين (علیه السلام): ح /18

ازدواج حضرت فاطمه (علیها السلام): م/21

اصحاب فیل: م /17

تحول قبله: ب /15؛ م /16

جنگ جمل: ج ل / 10

جنگ صفّین: ص /1، 9؛ ش /5

حزه: ح/28

حضرت موسی (علیه السلام): ح /4

حمله مسلم بن عقبه به مکّه (احراق کعبه): ع ل/3

رة الشمس: ش /15

معراج رسول خدا: ع ل /17

نكات تاريخى

ص: 144

شق القمر: ح /14

شهادت زید بن علی (علیه السلام): ص /1

شهادت زید بن صوحان : ج ل /19

شهادت محمد بن ابی بکر: ج ل /15

عقد اخوت: ض/12

غدیر خم: ح/18

غرق مکّه در سال 1039: ن/9

غزوة اُحُد: ش /15

غزوۂ بدر: ض /17

غزوۂ بنی مصطلق: ن/19

غزوۂ بنی نضیر: ع ل /22

غزوة حنين: ش/3

غزوه خندق: ش /17

غزوۂ ذات الرقاع: م /1

فتح خیبر: م /15؛ ب/24

فتح مکه: ض / 20

قتل گروهی از امویان: ق /15

قرامطه - ورود به مکّه: ح/14

قصه رکعت های نماز: ع ی /12

قیام ابوالسرایا در کوفه: ج ل / 10

مباهله: ح/ 24

مقتل مختار ثقفی: ض /14

معراج ادریس (علیه السلام): م/1

نزول انجیل: ض/3، 12

نزول سوره توبه: ح/1

وفات ابو طالب (علیه السلام): ب /26

وفات ناصر اطروش: ن /23

وفات عباس بن عبد المطلب: ب /12

وفات على بن حسن مثلث: م/26

وفات محمد بن حنفیه: م/1

ص: 145

ص: 146

10. الأزرية فِي مَدْحِ النَّبِيِّ والوصى وَ الْآلِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِمْ، شیخ کاظم ازری (م 1211ق)، تحقیق شیخ جابر کاظمی، دار الأضواء، چ اول، 1409ق / 1989م، بيروت.

11. الِاسْتِيعَابُ فِي مَعْرِفَةِ الْأَصْحَابِ، ابو عمر يوسف احمد عمر يوسف احمد بن عبد الله بن عبد البر (م 463 ق)، تحقيق على محمد البجاوی، دارالجیل، چ اول، 1412، بیروت.

12. الْإِقْبَالُ بِالْأَعْمَالِ الْحَسَنَةُ فِيمَا يَعْمَلُ مَرَّةٍ فِي السنه، على بن موسی بن جعفر معروف به ابن طاوس (م 664ق)، تحقیق جواد قیومی، مرکز نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ دوم، 1418ق / 1376ش، قم.

13. أَمَلِ الْآمِلِ، شيخ محمد بن حسن مشهور به حر عاملی (م 1104ق)، تحقیق سید احمد حسینی، مكتبة الاندلس، نجف اشرف - بغداد.

14. الْأَمَالِي، ابو جعفر محمد بن علی بن بابویه مشهور به شیخ صدوق (م 381ق)، تحقیق مؤسسه بعثت چ اول، 1417ق، قم.

15. الْأَمَالِي، ابو عبد الله محمد بن محمد بن نعمان مشهور به شیخ مفید (م 413ق)، تحقيق علىی اکبر غفاری (م 1383 ش) و حسین استاد ولی، دار المفید، چ دوم، 1414ق / 1993م، بيروت.

16. الْأَمَالِي، ابو جعفر محمد بن حسن طوسی (م 460 ق)، تحقیق مؤسسه بعثت، 1414ق، قم.

17. أَنْوَارُ البدرين فِي تراجم عُلَمَاءُ القطيف والأحساء وَ الْبَحْرَيْنِ، شیخ علی بن حسن بلادی بحرانی (م 1340 ق)، تصحیح محمد علی طبسی، کتاب خانه آیة الله مرعشی نجفی، 1407ق، قم.

18. بِحَارِ الْأَنْوَارِ الْجَامِعَةِ لدرر الْأَخْبَارِ الائمة الْأَطْهَارُ، علامه محمد باقر مجلسی (م 1110ق)، تحقیق محمد تقی یزدی و محمد باقر بهبودی، مؤسسة الوفاء، چ دوم، 1403ق / 1983م، بیروت.

19. الْبِدَايَةُ وَ النِّهَايَةِ، ابو الفداء اسماعيل بن کثیر دمشقی (م 774ق)، تحقیق علی شیری، دار احياء التراث العربی، چ اول، 1408ق / 1988م، بیروت.

20. بِشَارَةِ الْمُصْطَفَى لِشِيعَةِ الْمُرْتَضَى، ابو جعفر محمد بن ابو القاسم مشهور به عماد الدین طبری (زنده در 553 ق)، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ اول، 1420ق، قم.

ص: 148

21. بَغَيْتُ الوعاة فِي طَبَقَاتِ النَّحْوِيِّينَ وَ النُّحَاةِ، جلال الدين عبد الرحمان سيوطى (م 911 ق)، تحقيق محمد ابو الفضل ابراهيم، مكتبة العصريه، چ اول، 1427ق / 2006م، صيدا - بیروت.

22. تَارِيخُ الْإِسْلَامِ، ابو عبد الله محمد بن عثمان ذهبي (م 748ق)، تحقیق عمر عبد السلام تدمری، دارالکتاب عربی، چ اول 1407ق / 1987م، بیروت.

23. تاریخ بغداد، ابو بکر احمد بن علی مشهور به خطیب بغدادی (م 463 ق)، دار الکتب العلمية، چ اول، 1417ق / 1997م، بیروت.

24. تاريخ خليفة بن خياط عصقرى (م 240 ق) به روایت بقى بن خالد (م 854ق)، تحقیق سهیل زکار، دار الفکر، بيروت.

25. تَارِيخُ الطبری، ابو جعفر محمد بن جریر طبری (م 310 ق)، تحقیق گروهی از علما، موسسه ،اعلمی، چ چهارم، 1403ق / 1983م، بیروت.

26. تاريخ مدينة دمشق و ذكر فضل ها ...، ابو القاسم على بن حسن شافعی (م 571 ق)، تحقیق علی شیری، دارالفکر، 1415ق، بیروت.

27. التِّبْيَانِ فِي تَفْسِيرِ الْقُرْآنِ، ابو جعفر محمد بن حسن طوسی (م 460ق)، تحقیق احمد حبيب قصير عاملی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ اول، 1209ق، قم.

28. تَتِمَّةُ الْمُنْتَهَى، تاریخ خلفا، حاج شیخ عباس قمی (1254-1319ق)، تحقیق صادق حسن زاده، مؤمنین، چاپ اول، 1380ش، قم.

29. تُحْفَةُ الْأَحْبَابَ فِي نَوَادِرِ آثَارَ الْأَصْحَابِ، حاج شیخ عباس قمی، دار الکتب، 1369ق، تهران.

30. تَذْكِرَةُ الْحِفَاظِ، ابو عبد الله شمس الدین ذهبی (م 748 ق)، دار احياء التراث العربي، بيروت.

31. تَذْكِرَةُ الْخَوَاصُّ مِنَ الْأُمَّةِ بِذِكْرِ خَصَائِصِ الأئمه، يوسف بن قزاُغلی بغدادی مشهور به سبط ابن جوزی (م 654 ق)، تحقیق حسین تقی زاده، مجمع جهانی اهل بیت (علیهم السلام)، چ اول، 1426ق، قم.

32. تفسیر عیاشی، ابو نظیر محمد بن مسعود عیاشی (م 320 ق)، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، علمیه، تهران.

ص: 149

33. تفسیر فُرَاتِ الْكُوفِيِّ، فرات بن ابراهیم کوفی (م 352 ق)، تحقیق محمد کاظم، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ اول، 1410ق / 1990م، تهران.

34. تفسير القمي، ابو الحسن على بن ابراهیم قمی (از علمای قرن سوم و چهارم)، تحقیق سید طیب موسوی جزائری، دارالکتاب، چ سوم، 1404ق، قم.

35. تَفْصِيلُ وَسَائِلِ الشيعه إِلَى تَحْصِيلِ مَسَائِلِ الشريعه، محمد بن حسن مشهور به شیخ حر عاملی (م 1104ق)، تحقیق مؤسسه آل البيت لإحياء التراث، چ دوم، 1414ق، قم.

36. تقويم المحسنين، مولى محسن فیض کاشانی (م 1091 ق)، به کوشش ابراهیم بن علی بن فتاح بن محمد بن محمد طاهر مشهور به خلیفه سلطان، تبریز.

37. تَكْمِلَةُ أَمَلِ الْآمِلِ، سيد حسن صدر (م 1354ق)، تحقیق سید احمد حسینی، کتاب خانه آیةالله مرعشی نجفی، 1406ق، قم.

38. التَّنْبِيهُ وَ الْإِشْرَافِ، مسعودی (م 345 ق)، دار صعب، بیروت.

39. توضيح المقاصد، شيخ بهاء الدین محمد بن حسین عاملی (م 1030 ق)، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1406ق، قم.

40. تَهْذِيبِ الْأَحْكَامِ فِي شَرْحِ المقنعه، ابو جعفر محمد بن حسن طوسی (م 460ق)، تحقیق سید حسن موسوی خرسان، دارالکتب الاسلامیه، چ سوم، 1364ش، تهران.

41. تَهْذِيبِ الْكَمَالِ، جمال الدين ابى حجاج مزّى (م 742ق)، تحقيق بشّار عوّاد معروف، مؤسسة الرسالة، چ چهارم، 1406ق / 1985م، بیروت.

42. ثَوَابُ الْأَعْمَالِ وَ عِقَابِ الْأَعْمَالِ، محمد بن علی بن بابویه مشهور به شیخ صدوق (م 381ق)، تحقیق سید محمد مهدی خرسان، منشورات شریف رضی، چ دوم، 1368ش، قم.

43. جَامِعُ الرُّوَاةِ وَ إِزَاحَةً الاشتباهات عَنِ الطُّرُقِ والاسناد، محمد بن علی اردبيلي، مكتبة المحمدى.

44. حيوة الحيوان، كمال الدين دميری (م 808 ق)، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، 1424ق، بیروت.

45. خَاتِمَةُ مستدرک الْوَسَائِلِ، میرزا حسین نوری طبرسی (م 1320ق)، تحقیق مؤسسه آل البيت لإحياء التراث آل البيت، چ اول، 1415ق، بیروت.

ص: 150

46. الْخَرَائِجِ وَ الْجَرَائِحِ، ابو حسین سعید بن هبة الله مشهور به قطب الدین راوندی (م 73 5 ق)، تحقيق محمد باقر موحد ابطحی، مدرسه امام مهدی، چ اول، 1409ق، قم.

خلاصة الأذكار الأدعية والأذكار المجربه

47. خُلَاصَةِ الْأَقْوَالِ فِي مَعْرِفَةِ الرِّجَالِ، ابو منصور حسن بن یوسف بن مطهر مشهور به علامه حلی (م 726ق)، تحقیق جواد قیومی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ اول، 1417ق، قم.

48. دَارُ السَّلَامِ فِيمَا يَتَعَلَّقُ بالرؤيا وَ الْمَنَامِ، میرزا حسین نوری طبرسی (م 1320 ق)، چ دوم، انتشارات معارف اسلامی، قم.

49. الدُّرُوسِ الشَّرْعِيَّةِ فِي فِقْهِ الإماميه، شمس الدین محمد بن مکی عاملی مشهور به شهید اول (شهید 786 ق)، بنیاد پژوهش های اسلامی، چ اول، 1418ق، مشهد.

50. الدُّرُوعِ الواقيه، سید علی بن موسی مشهور به سید بن طاوس (م 664ق)، مؤسسه آل البيت لإحياء التراث، چ اول، 1414ق، قم.

51. دَلَائِلِ الامامه، ابى جعفر محمد بن جریر بن رستم طبری صغیر (از اعلام قرن پنجم)، مؤسسه بعثت، چاپ اول، 1413ق، قم.

52. الذريعه إلى تصانيف الشيعه، شیخ آقا بزرگ طهرانی (م 1389ق)، دارالاضواء، چ سوم ، 1403ق / 1983م، بيروت.

53. ذیل تاریخ بغداد، ابو عبد الله محمد بن محمود معروف به ابن نجار بغدادی (م 43 6 ق)، تحقيق مصطفى عبد القادر عطا، دارالکتب العلمیه، چ اول، 1417ق /1997م، بیروت.

رجال کشّی اختيار معرفة الرجال

رجال نجاشی فهرست اسماء مصنفى الشيعه

54. رَوْضاتِ الْجَنَّاتِ فِي أَحْوَالِ الْعُلَمَاءِ وَ السَّادَاتِ، میرزا محمد باقر موسوی خوانساری، 1390ق، تهران - قم.

55. رَوْضَةِ الْوَاعِظِينَ، محمد بن فتال نیشابوری (م 508 ق)، تحقیق غلامحسین مجیدی و مجتبی فرجی، دلیل ما، چ اول، 1423ق / 1381ش، قم.

56. رِيَاضُ السالكين فِي شَرْحِ صَحِيفَةُ سَيِّدُ السَّاجِدِينَ ، سید علی خَانَ حسینی حسنی مدنی

ص: 151

شیرازی (م 1120ق)، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ چهارم، 1415ق، قم.

57. رِيَاضُ الجنه، میرزا حسن حسینی زنوزی، تصحیح علی رفیعی علامرودشتی، کتاب خانه آیةالله مرعشی نجفی، قم.

58. رِيَاضُ الْعُلَمَاءِ وَ حِيَاضَ الْفُضَلَاءِ، ميرزا عبد الله افندی اصفهانی (از علمای قرن 12) به کوشش سیّد احمد حسینی، کتاب خانه آیت الله مرعشی، 1403ق، قم.

59. زَادَ الْمَعَادِ، علّامه محمد باقر بن محمد تقی مجلسی (م 1110 ق)، کتاب فروشی اسلامیه، 1403ق، تهران.

60. سَيْرُ أَعْلَامِ النبلاء، أبو عبد الله شمس الدین ذهبی (م 748ق)، تحقیق حسین اسد تحت اشراف شعيب أرنؤوط، مؤسسة الرسالة، چ نهم، 1413ق / 1993م، بيروت.

61. شَرْحُ أُصُولِ الکافی، مولی محمد صالح مازندرانی (م 1081ق)، به کوشش علی عاشور با تعلیقات علامه میرزا ابو الحسن شعرانی ( )، دار احیاء التراث العربی، چ اول، 1421ق / 2000م، بیروت.

62. شَرْحُ نَهْجِ الْبَلَاغَةِ، عبد الحميد بن ابی الحدید (م 656ق)، تحقيق محمد ابو الفضل ابراهیم، مؤسسه اسماعیلیان، 1378ق.

63. شِفَاءُ الصُّدُورِ فِي شَرْحِ زِيَارَةِ العاشور، حاج میرزا ابو الفضل تهرانی، تحقیق علی موحد ابطحی، چاپ خانه امیر المؤمنین، چ سوم، 1370ش.

64. الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ إِلَى مُسْتَحِقِّي التَّقْدِيمِ، ابو محمد على بن يونس عاملی نباطی بیاضی (م 877ق)، تحقیق محمد باقر بهبودی، مکتبه مرتضویه، چ اول، 1384ق.

65. صحیفۀ کامله سجادیه (ترجمه و شرح)، سیّد الساجدین حضرت سجاد (علیه السلام)، با مقدمه و ترجمه علّامه شعرانی، اسلامیه، چاپ هشتم، 1379ش، تهران.

66. الطَّبَقَاتِ الْكُبْرى، محمد بن سعد (م 230 ق)، دار صادر، بیروت

67. الطرائف فِي دَامَ مَعْرِفَةِ مَذَاهِبِ الطَّوَائِفِ، رضی الدین ابو القاسم علی بن موسی مشهور به سید بن طاوس (م 664ق)، چاپ خانه خیام ، 1399ق، قم.

68. الْعَدَدُ القويه، على بن يوسف بن مطهر حلی (از علمای قرن هشتم)، تحقیق سید مهدی رجائی، کتاب خانه آیة الله مرعشی نجفی، چ اول، 1408ق، قم.

69. عِدَّةُ الدَّاعِى وَ نَجَاحُ السَّاعِي، احمد بن فهد حلی (م 841ق)، تحقیق احمد موحدی قمی، مکتبه وجدانی، قم.

ص: 152

70. الْعَرُوسُ (ضَمِنَ جَامِعُ الْأَحَادِيثِ)، ابو محمد جعفر بن احمد بن علی قمی رازی (از علمای قرن چهارم)، تحقیق سید محمد حسینی نیشابوری، بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، چ دوم، 1429ق / 1387ش، مشهد.

71. الْعِلَلُ وَ مَعْرِفَةِ الرِّجَالِ (كِتَابُ مَسَائِلِ أَمَامَ احْمَدِ)، احمد بن محمد بن حنبل (م 241ق)، تحقيق وصى الله بن محمد عباس، المكتب الاسلامی، چاول، 1408ق، بیروت-ریاض.

72. عُلَمَاءُ معاصرين، حاج ملا على واعظ خیابانی تبریزی، به کوشش حاج محمد باقر آقاخوئی کلکته چی، به خط طاهر خوش نویس، 1366ق، تبریز.

73. عُيُونُ أَخْبَارِ الرِّضَا (عليه السلام)، ابو جعفر محمد بن علی بن بابویه مشهور به شیخ صدوق (م (381ق)، به کوشش حسن اعلمی، مؤسسه اعلمی مطبوعات، 1404ق / 1984م، بيروت.

74. فُرِّقَ الشیعه نوبختی، ابی محمد حسن بن موسی نوبختی (از علمای قرن سوم)، ترجمه و تعلیقات محمد جواد مشکور، علمی و فرهنگی، 1361

75. فَضَائِلِ الْأَشْهُرِ الثلاثه، ابو جعفر محمد بن علی بن بابویه مشهور به شیخ صدوق (م 381 ق)، تحقیق غلامرضا عرفانیان، دار المحجة البيضاء و دار الرسول الأكرم، چ دوم، 1412ق/1992م، بيروت.

76. الْفِقْهُ الْمَنْسُوبِ لِلْإِمَامِ الرِّضَا (عليه السلام) مشهور به فقه الرضا، منسوب به امام رضا (علیه السلام)، مؤسسه آل البیت، کنگره جهانی امام رضا (علیه السلام) چ اول، 1406ق، مشهد

77. فَوَاتَ الوفيات، كتبى (م 764ق)، تحقیق محمد بن يعوض الله و احمد عبد الموجود، دار الکتب العلمیه، چ اول، 2000م، بيروت.

78. الفهرست، ابو جعفر محمد بن حسن طوسی (م 460 ق)، تحقیق جواد قیومی، مؤسسه نشر فقاهت، چ اول، 1417ق.

79. فِهْرِسْتُ أَسْمَاءِ مصنفى الشيعه مَشْهُورُ بِهِ رِجَالِ النَّجَاشِيِّ، ابو العباس احمد بن على نجاشی (م 450 ق)، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ پنجم، 1416ق، قم.

80. فهرست، ابو الفرج محمد بن اسحاق ابن ندیم (م 438 ق)، تحقیق رضا تجدد.

81. قُرْبُ الْإِسْنَادِ، عبد الله بن جعفر بن عباس حمیری (از علمای قرن سوم هجری)، تحقيق مؤسسه آل البيت، مؤسسه آل البيت لإحياء التراث، چ دوم، 1413ق، قم.

82. القصائد السبع العلويات، عبد الحميد بن ابى الحديد معتزلی (م 656ق)، شرح سید

ص: 153

محمد صاحب مدارک، 1418ق، اصفهان.

83. الْكَافِي، ابو جعفر محمد بن يعقوب کلینی (م 328 یا 329 ق)، تصحيح على اکبر غفاری (م 1383 ش)، دار الکتب الاسلامیه، چ پنجم، 1363ش، تهران.

84. كَامِلُ الزِّيَارَاتِ، ابى القاسم جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه (م 368 ق)، تحقیق شیخ جواد قیومی، نشر الفقاهه، چاپ اول، 1417ق.

85. کامل بهائی، حسن بن علی بن محمد بن علی بن حسن طبری مشهور به عمادالدین طبرى، مكتب مرتضوی، تهران.

86. الْكَامِلُ فِي التَّارِيخِ، عزالدين ابى الحسن على بن ابى الكرم محمد بن محمد بن عبد الكريم بن عبد الواحد شیبانی معروف به ابن اثیر، دار صادر، 1399ق / 1979م، بيروت.

87. كِتَابُ مَنْ لَا يَحْضُرُهُ الْفَقِيهُ، ابو جعفر محمد بن علی مشهور به شیخ صدوق (م 381 ق)، تصحیح علی اکبر غفاری (م 1383 ش)، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ دوم، قم.

88. كِتَابُ الْمَحَاسِنِ، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد برقی (م 274 ق)، تصحیح سید جلال الدین محدث حسینی ارموی، دار الکتب الاسلامیه، 1370ق/1330ش، تهران.

89. الْكِرَامُ الْبَرَرَةِ فِي الْقَرْنِ الثَّالِثِ بَعْدَ العشره، شیخ آقا بزرگ تهرانی (م 1389ق)، دار المرتضی، 1404ق، مشهد.

90. كَشْفُ الْحُجُبِ وَ الْأَسْتَارِ عَنْ أَسْمَاءَ الْكُتُبِ والاسفار، سيد اعجاز حسین نیسابوری کنتوری (م 1240 ق)، کتاب خانه آیةالله مرعشی نجفی، چ دوم، 1409ق، قم.

91. کشف الغمه فِي مَعْرِفَةِ الأئمه، ابو الحسن علی بن عیسی اربلی (م 693ق)، تحقیق علی فاضلی، مرکز جهانی اهل بیت (علیهم السلام)، 1426ق، تهران.

92. كَنْزُ الْعُمَّالِ فِي سُنَنِ الْأَقْوَالُ وَ الْأَفْعَالِ، علاء الدين على متقى بن حسام الدين هندى (م 975 ق)، تحقیق بکری حیانی و صفوة السقا، مؤسسة الرساله، 1409ق / 1989م، بيروت.

93. الْكُنَى وَ الْأَلْقَابِ، حاج شيخ عباس قمی (م 1359 ق)، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1429ق، قم.

94. اللُّهُوفِ عَلَى قَتْلَى الطُّفُوفِ، سيد بن طاوس (664ق)، انوار الهدی، چاپ اول، 1417ق، قم.

95. مَجْمَعُ الْبَحْرَيْنِ، شيخ فخر الدین طریحی (م 1085ق)، به کوشش سید

ص: 154

احمد حسيني، مكتب النشر والثقافة الاسلاميه، چ دوم، 1408ق / 1367ش، قم.

96. مُرُوجِ الذَّهَبِ وَ مَعَادِنِ الْجَوْهَرِ، ابى الحسن علی بن حسین بن علی مسعودی (م 346 ق)، محمد محيى الدين عبد الحميد، دارالمعرفه، 1402ق / 1982م، بیروت.

97. الْمَزَارُ الْكَبِيرِ، محمد بن مشهدی (م حدود 610ق)، تحقیق جواد قیومی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ اول، 1419ق، قم.

98. الْمَزَارُ، محمد بن مکی مشهور به شهید اول (م 786 ق)، تحقیق مؤسسه امام هادی (علیه السلام)، چ اول، 1410ق، قم.

99. مَسَارِّ الشيعه، ابو عبد الله محمد بن محمد بن نعمان مشهور به شیخ مفید (م 413ق)، تحقیق شیخ مهدی نجف دار المفید، 1414ق / 1993م، بیروت.

100. مستدرک الْوَسَائِلِ، میرزا حسین نوری طبرسی (م 1320ق)، تحقیق مؤسسه آل البيت لإحياء التراث، آل البيت، چ اول، 1408ق / 1987م، بیروت.

101. مَشَارِقِ أَنْوَارِ الْيَقِينَ فِي أَسْرَارِ أَمِيرُ المؤمنین (علیه السلام)، حافظ رجب برسی، به کوشش سید علی عاشور، مؤسسه اعلمی مطبوعات، چ ،اول 1419ق / 1999م، بيروت.

102. مِصْبَاحُ الْكَفْعَمِيُّ أَوْ جُنَّةِ الْأَمَانِ الْوَاقِيَةِ وَ جَنَّةُ الْإِيمَانِ الْبَاقِيَةَ، تقى الدين ابراهيم بن على بن الحسن بن محمد بن صالح العاملي الكفعمی (م 905 ق)، مؤسسة النعمان، 1412ق/ 1992م، بيروت.

103. مِصْبَاحُ الْمُتَهَجِّدِ، ابو جعفر محمد بن حسن طوسی (م 460ق)، مؤسسه فقه الشیعه، چ اول، 1411ق / 1991م، بيروت.

104. معجم الْبُلْدَانِ، ابو عبد الله ياقوت بن عبد الله حموی (م 626ق)، دار احیاء التراث العربى، 1399 ق / 1979م، بيروت.

105. معجم المطبوعات العربيه والمعربه، يوسف اليان سركيس (م 1351ق)، کتاب خانه آية مرعشی نجفی 2، 1410ق، قم.

106. مَقَاتِلِ الطَّالِبِيِّينَ، ابو الفرج اصفهانی (م 356 ق)، تحقیق کاظم مظفر، مكتبه حیدریه، 1385ق / 1965م، قم.

107. مَقامِعُ الْفَضْلِ، آقا محمد علی کرمانشاهی (1144 - 1216 ق)، مؤسسه علّامه مجدد وحید بهبهانی، چاپ اول، محرم 1421ق، قم.

108. الْمُقْنِعُ، ابو جعفر محمد بن علی مشهور به صدوق (م 381 ق)، تحقیق گروه تحقیق

ص: 155

مدرسه امام هادی (علیه السلام)، مؤسسه امام هادی، 1415ق، قم.

109. المقنعه، ابو عبد الله محمد بن محمد بن نعمان مشهور به شیخ مفید (م 413ق )، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چ دوم، 1410ق، قم.

110. مَنَاقِبُ آلِ أَبِي طَالِبٍ، ابو عبد الله محمد بن علی بن شهر آشوب (م 588 ق) ، تحقیق يوسف بقاعی، انتشارات ذوی القربی، چ دوم، 1427ق / 1385ش، قم.

111. منتهی الْآمَالِ: زندگانی چهارده معصوم (علیهم السلام)، حاج شیخ عباس قمی (1254-1319ق)، تحقیق صادق حسن زاده، مؤمنین چاپ اول، 1379ش، قم.

112. موسوعة الشَّهِيدِ الْأَوَّلِ، الْمَدْخَلَ (الشهيد الأول، حياته و آثاره)، رضا مختاری.

113. نُبْذَةِ الْبَاغِي فِيمَا لَا بُدَّ مِنْهُ مِنْ آدب الدَّاعِى (ضمن الرسائل العشر)، ابو العباس احمد بن محمد بن فهد حلى (م 841ق )، تحقیق سید مهدی رجائی، کتاب خانه آیةالله مرعشی نجفی، چ اول، 1409ق، قم.

114. نَهْجُ الْإِيمَانِ، زين الدين على بن یوسف بن جبر (از علمای قرن هفتم هجری)، به کوشش سید احمد حسینی، مجتمع امام هادی، چ اول، 1418ق، مشهد.

115. الْمُهَذَّبُ، قاضی عبد العزيز بن براج طرابلسی (م 481 ق)، تحقیق مؤسسه سید الشهدا تحت اشراف جعفر سبحانی، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1406ق، قم.

116. نَهْجُ الْبَلَاغَةِ (خطب الإمام على بن ابی طالب (علیه السلام)، سید رضی (م 406ق)، تحقیق و شرح محمد عبده، دارالذخائر، چ اول، 1412ق / 1370ش، قم.

117. نَهْجُ الْحَقِّ وَ كَشَفَ الصِّدْقِ، حسن بن يوسف بن مطهر حلی (م 726ق)، تحقیق و تعلیق سید رضا صدر و شیخ عین الله حسنی ارموی، دار الهجره، 1421ق، قم.

118. الْوَافِي بالوفيات، الصفدي (م 764)، تحقيق احمد الأرناؤوت و تركي مصطفى، احياء التراث، 1420ق/ 2000م، بيروت.

وسائل الشيعه ← تفصيل وسائل الشيعه

119. الْوَافِي بالوفياتوفيات الْأَعْيَانِ وَ أَنْباءِ الزَّمَانِ، ابى العباس شمس الدین احمد بن محمد بن ابی بکر بن خلکان ( 608 - 681 ق)، تصحیح دکتر احسان عباس، دار صادر، 1414ق / 1994م، بيروت.

ص: 156

مقدمه تصحیح ... 9

پیشگفتار ... 13

مقدّمه ... 15

ماه رمضان المبارک ... 17

شب اوّل ... 17

روز اوّل ... 18

روز سوم ... 18

روز چهارم ... 19

روز ششم ... 20

روز دهم ... 20

روز دوازدهم ... 21

شب سیزدهم ... 21

روز سیزدهم ... 21

روز چهاردهم ... 22

شب پانزدهم...22

روز پانزدهم .. 22

شب هفدهم ... 23

ص: 157

روز هفدهم ... 23

شب نوزدهم ... 23

روز بیستم ... 24

شب بیست و یکم ... 25

روز بیست و دوم ... 26

شب بیست و سوم ... 26

روز بیست و چهارم ... 27

روز بیست و پنجم ... 27

روز بیست و ششم ... 28

روز بیست و هفتم ... 28

روز بیست و نهم ... 28

شب سی ام ... 28

روز سی ام ... 29

ماه شوّال المکرّم ... 31

شب اوّل ... 31

روز اوّل ... 32

روز سوم ... 33

روز پنجم ... 33

روز هشتم ... 34

روز نهم ... 34

روز دهم ... 34

روز دوازدهم ... 34

روز سیزدهم ... 35

روز چهاردهم ... 35

روز پانزدهم ... 35

روز هفدهم ... 36

روز هجدهم ... 36

ص: 158

روز نوزدهم ... 37

روز بیستم ... 37

روز بیست و سوم ... 37

روز بیست و پنجم ... 37

روز بیست و ششم ... 38

روز بیست و هفتم ... 38

روز سی ام ... 38

ماه ذی القعدة الحرام ... 39

روز اوّل ... 39

روز دوم ... 39

روز چهارم ... 40

روز پنجم ... 40

روز هشتم ... 40

روز دهم ... 40

روز یازدهم ... 41

روز دوازدهم ... 41

روز سیزدهم ... 41

شب پانزدهم ... 42

روز پانزدهم ... 42

روز شانزدهم ... 42

روز هفدهم ... 42

روز بیستم ... 42

روز بیست و سوم ... 43

روز بیست و چهارم ... 43

شب بیست و پنجم ... 43

روز بیست و پنجم ... 44

روز بیست و هفتم ... 44

ص: 159

روز بیست و هشتم ... 44

روز بیست و نهم ... 44

روز سی ام ... 45

ماه ذی الحجَّه ... 46

روز اوّل ... 46

روز چهارم ... 47

روز پنجم ... 48

روز ششم ... 48

روز هفتم ... 48

روز هشتم ... 48

شب نهم ... 49

روز نهم ... 49

شب دهم ... 50

روز دهم ... 50

روز یازدهم ... 51

روز دوازدهم ... 51

شب چهاردهم ... 51

روز چهاردهم ... 51

روز پانزدهم ... 52

روز هفدهم ... 52

روز هجدهم ... 52

روز بیست و سوم ... 54

روزبیست و چهارم ... 54

روز بیست پنجم ... 55

روز بیست و هفتم ... 55

روز بیست و هشتم ... 55

روز بیست و نهم ... 55

ص: 160

روز سی ام ... 56

ماه مُحرّم الحرام ... 57

شب اوّل ... 57

روز اوّل ... 57

روز دوم ... 58

روز سوم ... 58

روز چهارم ... 59

روز پنجم ... 59

روز هفتم ... 60

روز نهم ... 60

شب دهم ... 60

روز دهم ... 61

شب یازدهم ... 62

روز یازدهم ... 63

روز دوازدهم ... 63

روز پانزدهم ... 63

روز شانزدهم ... 63

روز هفدهم ... 63

روز نوزدهم ... 64

شب بیست و یکم ... 64

روز بیست و یکم ... 64

شب بیست و دوم ... 64

روز بیست و دوم ... 64

روزبیست و سوم ... 65

شب بیست و پنجم ... 65

روز بیست و پنجم ... 65

روز بیست و ششم ... 65

ص: 161

روز بیست و هشتم ... 66

روز سی ام ... 66

ماه صفر المظفّر ... 67

روز یکم ... 67

روز سوم ... 68

روز هفتم ... 68

روز هشتم ... 69

روز نهم ... 69

روز دهم ... 70

روز یازدهم ... 70

روز دوازدهم ... 70

روز سیزدهم ... 71

روز پانزدهم ... 71

روز هفدهم ... 71

روز نوزدهم ... 71

روز بیستم ... 71

شب بیست و چهارم ... 72

روز بیست و پنجم ... 73

روز بیست و هشتم ... 73

روز سی ام ... 74

ماه ربیع الأوّل ... 75

شب یکم ... 75

روز یکم ... 76

روز دوم ... 76

روز سوم ... 76

روز چهارم ... 77

روز پنجم ... 77

ص: 162

روز هفتم ... 77

روز هشتم ... 77

روز نهم ... 78

روز دهم ... 78

روز یازدهم ... 79

روز دوازدهم ... 79

روز سیزدهم ... 80

شب چهاردهم ... 80

روز چهاردهم ... 80

روز پانزدهم ... 81

روز شانزدهم ... 81

شب هفدهم ... 82

روز هفدهم... 82

روز هجدهم ... 83

روز بیست و دوم ... 83

روز بیست و پنجم ... 83

روز بیست و ششم ... 84

روز بیست و هشتم ... 84

روز سی ام ... 84

ماه ربیع الثّانی ... 85

روز یکم ... 85

روز دوم ... 85

روز سوم ... 85

روز چهارم ... 86

روز پنجم ... 86

روز ششم ... 86

روز هشتم ... 87

ص: 163

شب نهم ... 88

روز نهم ... 88

روز دهم ... 88

روز یازدهم ... 88

روز دوازدهم ... 88

روز سیزدهم ... 88

روز شانزدهم ... 89

روز هفدهم ... 89

شب بیست و دوم ... 89

روز بیست و پنجم ... 90

روز سی ام ... 90

ماه جُمادَی الأُولی ... 91

روز یکم ... 91

روز دوم ... 91

شب چهارم ... 91

روز پنجم ... 91

روز نهم ... 92

شب دهم ... 92

روز دهم ... 92

روز یازدهم ... 93

روز سیزدهم ... 93

روز پانزدهم ... 93

روز شانزدهم ... 94

روز هفدهم ... 94

روز هیجدهم ... 94

روز نوزدهم ... 95

روز بیست و یکم ... 95

ص: 164

روز بیست و پنجم ... 95

روز سی ام ... 96

ماه جُمادَی الاّخره ... 97

روز یکم ... 97

شب سوم ... 97

روز سوم ... 97

روز پنجم ... 98

روز ششم ... 98

روز هفتم ... 98

شب نهم ... 99

روز دهم ... 99

روز یازدهم ... 99

روز دوازدهم ... 99

روز چهاردهم ... 99

روز پانزدهم ... 100

روز هجدهم ... 100

شب نوزدهم ... 100

روز نوزدهم ... 101

روز بیستم ... 101

روز بیست و دوم ... 101

روز بیست و دوم ... 103

شب بیست و پنجم ... 103

شب بیست و هفتم ... 103

روز بیست و هفتم ... 103

روز بیست و هشتم ... 104

روز بیست و نهم ... 104

روز سی ام ... 104

ص: 165

ماه رجب المرجَب ... 107

شب یکم ... 108

روز یکم ... 108

روز دوم ... 109

روز سوم ... 109

روز پنجم ... 109

روز ششم ... 110

روز هشتم ... 110

روز دهم ... 110

روز دوازدهم ... 111

شب سیزدهم ... 111

روز سیزدهم ... 112

شب پانزدهم ... 112

روز پانزدهم ... 113

روز هفدهم ... 113

روز هجدهم ... 114

روز نوزدهم ... 114

روز بیست و یکم ... 114

روز بیست و سوم ... 115

روز بیست و چهارم ... 115

روز بیست و پنجم ... 115

روز بیست و ششم ... 116

شب بیست و هفتم ... 116

روز بیست و هفتم ... 117

روز سی ام ... 118

ماه شعبان المعظّم ... 119

شب یکم ... 120

ص: 166

روز یکم ... 120

روز دوم ... 121

روز سوم .... 121

روز چهارم ... 121

روز پنجم ... 122

روز ششم ... 122

روز هفتم ... 122

روز نهم ... 123

روز دهم ... 123

روز یازدهم ... 123

شب پانزدهم ... 124

روز پانزدهم ... 125

روز هجدهم ... 126

روز نوزدهم ... 126

روز بیست و یکم ... 126

روز بیست و دوم ... 127

روز بیست و سوم ... 127

روز بیست و پنجم ... 128

روز بیست و هفتم ... 128

روز بیست و هشتم ... 128

شب سی ام ... 129

خاتمه ... 131

راهنمای موضوعی ... 137

کتاب نامه ... 147

ص: 167