ص :2

زبور آل محمد صحیفه سجادیه

ترجمه الهی قمشه ای

ویرایش ترجمه حسین وزیری

ص :3

ص :4

بسمه تعالى

در گسترۀ آسمان خلقت، كلام و بيان هريك از معصومين عليهم السّلام نور و تلألؤ خاصى دارد؛ و درخشش آسمان صحيفه شريف امام سجاد عليه السّلام گونه اى ديگر است؛

* امام سجاد عليه السّلام در طى 35 سال امامت خود، از يك سو با يادآورى واقعۀ عاشورا در هرشرايطى، سعى در زنده نگه داشتن فاجعۀ كربلا نموده؛ و از سوى ديگر با تلاش فراوان در گسترش مكتب اهل بيت عليهم السّلام، شاگردان بسيارى را تربيت كرده؛ و از طرف ديگر مجموعه اى از علوم روحبخش اسلامى را به عنوان صحيفه سجاديه ارائه مى نمايد. اين كتاب بعد از قرآن و نهج البلاغه، مهم ترين و ارزشمندترين اثر مكتوب اسلام است كه از آن به عنوان قرآن صاعد، اخت القرآن، انجيل اهل بيت و زبور آل محمد نام برده اند.

اين كتاب شامل 54 دعا است كه دربرگيرندۀ مسائل مختلف اسلامى است؛ در حقيقت، صحيفه تعليم دهندۀ دين و اخلاق در لباس «دعا» است و امام سجاد عليه السّلام در قالب دعا شريعت الهى و اخلاق محمدى صلّى اللّه عليه و اله را تشريح مى نمايد.

اين كتاب شريف توسط امام سجاد عليه السّلام انشاء شده و امام محمد باقر عليه السّلام آن را يادداشت و ضبط كرده است؛ بعدها زيد بن على (برادر امام محمد باقر) يك نسخه از آن را براى فرزندش يحيى بن زيد به ميراث مى گذارد و او را به حفظ و حراست از آن توصيه مى كند. يحيى هم قبل از شهادت، آن را به متوكل بن هارون مى سپارد تا آن را به مدينه برده و تحويل دهد...

* ويژگى هاى اين صحيفه:

1 - خط زيباى متن صحيفه، نسخ كامپيوترى است كه با تلاش فراوان و با صرف مدت زمان حدود 15 ماه با بالاترين كيفيت ممكن، تهيه شده است.

2 - ترجمۀ صحيفه اثر مرحوم الهى قمشه اى است كه پس از ويرايش و خلاصه نمودن با سبكى روان و ذكر علائم وقف و شماره گذارى آن براساس نسخه مرحوم فيض الاسلام و تنظيم دقيق ترجمه با متن، تهيّه شده است.

3 - فهرست موضوعى براساس شماره گذارى، توسط علامه محمد حسين مظفر.

اميد است تلاوت كنندگان محترم با قرائت مستمرّ اين دعاهاى شريف بهرۀ معنوى را كسب نمايند و همۀ خدمتگذاران به مكتب اهل بيت عليهم السّلام را ياد نمايند.

ص:6

اسمع (3) قال: سمعتها على الشّيخ الصّدوق ابى منصور

مى شنيدم؛ (3) (سيد نجم الدين) گفت: شنيدم (پيش از اين) صحيفه را در حالى كه خوانده مى شد بر شيخ صدوق،

محمّد بن محمّد بن احمد بن عبد العزيز العكبرىّ

ابو منصور محمد بن محمد بن احمد بن عبد العزيز عكبرى

المعدّل رحمه اللّه عن ابى المفضّل محمّد بن

معدّل - كه خدا او را رحمت كند - و ابو المفضل محمد بن

عبد اللّه بن المطّلب الشّيبانىّ (4) قال: حدّثنا الشّريف

عبد اللّه بن مطّلب شيبانى آن را روايت مى كرد، (4) و او گفت: حديث كرد ما را سيد شريف

ابو عبد اللّه جعفر بن محمّد بن جعفر بن الحسن بن

ابو عبد اللّه جعفر بن محمد بن جعفر بن حسن بن

جعفر بن الحسن بن الحسن بن امير المؤمنين علىّ بن

جعفر بن حسن بن حسن المجتبى بن امير المؤمنين على بن

ابى طالب عليهم السّلام (5) قال: حدّثنا عبد اللّه بن

ابيطالب عليهم السلام؛ (5) و او گفت: حديث كرد ما را، عبد اللّه بن

عمر بن خطّاب الزّيّات، سنة خمس و ستّين و مأتين

عمر بن خطّاب زيتون فروش در سال 265؛

(6) قال: حدّثنى خالى علىّ بن النّعمان الاعلم (7) قال:

(6)و او گفت: حديث كرد دايى من على بن نعمان اعلم؛ (7) و او گفت:

حدّثنى عمير بن متوكّل الثّقفىّ البلخىّ، عن ابيه

حديث كرد مرا عمير بن متوكل ثقفى بلخى از پدر خود

ص:2

متوكّل بن هارون (8) قال: لقيت يحيى بن زيد بن علىّ

متوكل بن هارون؛ (8) متوكل گفت: من، يحيى بن زيد بن على (بن الحسين)

عليه السّلام و هو متوجّه الى خراسان بعد قتل ابيه،

عليه السلام را بعد از قتل پدرش هنگامى كه (به قصد خروج بر عليه بنى اميه) عزم خراسان داشت ملاقات كردم

فسلّمت عليه (9) فقال لى: من اين اقبلت؟ قلت: من

پس به ايشان سلام نمودم؛ (9) از من پرسيد: متوكل از كجا مى آيى؟ عرض كردم: از

الحجّ (10) فسئلنى عن اهله و بنى عمّه بالمدينة،

سفر حج مى آيم. (10) آنگاه از حال خويشان و عموزادگانش در مدينه پرسيد

و احفى السّؤال عن جعفر بن محمّد عليه السّلام

و بالخصوص از حال حضرت امام صادق، جعفر بن محمد عليه السلام پرسش بسيار نمود؛

فاخبرته بخبره و خبرهم و حزنهم على ابيه زيد بن علىّ

من يحيى را از حالات همه پاسخ دادم و گفتم: حضرت صادق و تمام پسر عموها از فاجعه شهادت پدرت زيد بن

عليه السّلام (11) فقال لى: قد كان عمّى محمّد بن

على عليه السلام حزين و غمگين بودند. (11) آنگاه يحيى فرمود: عموى من محمد بن

علىّ عليه السّلام اشار على ابى بترك الخروج، و عرّفه ان

على الباقر عليه السلام پدرم را از خروج بر عليه بنى اميه منع كرد و او را از عاقبت اين

هو خرج و فارق المدينة ما يكون اليه مصير امره،

خروج و بيرون شدن از مدينه (كه شهادت و شدايد در پى اوست) آگاه ساخت.

فهل لقيت ابن عمّى جعفر بن محمّد عليه السّلام؟

آنگاه يحيى از من پرسيد كه: پسرعمويم جعفر بن محمد يعنى امام صادق عليه السلام را ملاقات كردى؟

ص:3

قلت: نعم (12) قال: فهل سمعته يذكر شيئا من امرى؟

گفتم: آرى، به ديدار حضرتش نايل شدم. (12) گفت: آيا دربارۀ قيام من (و عاقبت كارم) ازو چيزى شنيدى؟

قلت: نعم (13) قال: بم ذكرنى؟ خبّرنى. قلت: جعلت

گفتم: چرا، سخنى شنيده ام. (13) باز گفت: چه شنيده اى؟ با من بگو. گفتم: فدايت شوم!

فداك ما احبّ ان استقبلك بما سمعته منه (14)

دوست ندارم آنچه را دربارۀ قيام شما از آن حضرت شنيده ام، به شما بازگويم.(14)

فقال: ابا لموت تخوّفنى؟ هات ما سمعته. فقلت:

فرمود: مرا از مرگ مى ترسانى؟! بگو آنچه شنيده اى. به او گفتم:

سمعته يقول: انّك تقتل و تصلب كما قتل ابوك

شنيدم امام فرمود كه: تو هم مانند پدرت زيد به دست بنى اميه شهيد مى شوى

و صلب (15) فتغيّر وجهه و قال:(يَمْحُوا اللّٰهُ مٰا يَشٰاءُ وَ [1]

و بر سر دار مى روى. (15) (چون اين سخن شنيد) رنگ رخسارش متغير شد و فرمود: «خدا آنچه را بخواهد

يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتٰابِ) [2] يا متوكّل، انّ اللّه عزّ و جلّ

محو يا اثبات مى كند، و اصل كتاب (آفرينش) نزد او است.» آنگاه فرمود: اى متوكل! خداى عز و جل

ايّد هذا الامر بنا، و جعل لنا العلم و السّيف فجمعا لنا،

امر خلافت و حفاظت دين اسلام را به وجود ما مؤيد فرموده و خدا، علم و شمشير، هر دو را به ما عطا كرده

و خصّ بنو عمّنا بالعلم وحده (16) فقلت: جعلت فداءك،

و پسر عموهاى ما (امام باقر و صادق) تنها به علم اختصاص يافتند. (16) من گفتم: فدايت گردم!

انّى رايت النّاس الى ابن عمّك جعفر عليه السّلام

آنچه از مردم مشاهده مى كنم، مردم به امامت و پيشوايى پسر عمويت حضرت صادق

ص:4

اميل منهم اليك و الى ابيك (17) فقال: انّ عمّى محمّد

مايل ترند از شما و پدرت زيد. (17) فرمود: البته بدين سبب است كه عمويم محمد

ابن علىّ و ابنه جعفرا عليهما السّلام دعوا النّاس الى

بن على و فرزندش جعفر بن محمد عليهما السلام مردم را به زندگانى دعوت

الحياة و نحن دعوناهم الى الموت (18) فقلت: يابن

مى كنند، و ما مردم را به مرگ (و جنگ با دشمن) دعوت مى كنيم. (18) من عرض كردم: اى فرزند

رسول اللّه اهم اعلم ام انتم؟ فاطرق الى الارض مليّا

پيغمبر خدا! آيا آنها (به حقايق امور) عالم ترند يا شما؟ او در پاسخ، مدتى به حال تفكر سر به زير افكند؛

ثمّ رفع رأسه و قال: كلّنا له علم، غير انّهم يعلمون كلّ ما

آنگاه سر بلند كرد و فرمود: همه ما داراى علميم، جز آنكه آنها (يعنى امام باقر و امام صادق) همه آنچه ما

نعلم و لا نعلم كلّ ما يعلمون (19) ثمّ قال لى: اكتبت من

مى دانيم مى دانند؛ و ما كلّ آنچه آنها مى دانند نمى دانيم. (19) آنگاه يحيى گفت: چيزى از كلمات و علوم

ابن عمّى شيئا؟ قلت: نعم (20) قال: ارنيه. فاخرجت

پسر عمويم نوشته اى (و همراه دارى كه بر من بخوانى؟) گفتم: آرى. (20) گفت: به من ارائه ده. من يادداشت هايى

اليه وجوها من العلم، و اخرجت له دعاء املاه علىّ

(كه از گفتار گوهربارش) و از رئوس علوم و حكمت هاى الهى بود بيرون آوردم، و همچنين دعايى كه به املاى

ابو عبد اللّه عليه السّلام، و حدّثنى انّ اباه محمّد بن

امام صادق عليه السلام همراه خود داشتم بر او عرضه نمودم (و گفتم كه: آن بزرگوار) حديث كرد مرا كه: اين دعا

علىّ عليهما السّلام املاه عليه، و اخبره انّه من دعاء ابيه

را پدر بزرگوار من حضرت محمد بن على عليهما السلام (امام باقر) بر من املا كرد و فرمود: اين،

ص:5

علىّ بن الحسين عليهما السّلام، من دعاء الصّحيفة

دعايى از صحيفه كامله پدرم امام سجاد على بن الحسين عليهما السلام

الكاملة (21) فنظر فيه يحيى حتّى اتى على اخره و قال لى:

است. (21) آنگاه يحيى از اول تا آخر دعا را مطالعه فرمود و گفت:

اتأذن فى نسخه؟ فقلت: يابن رسول اللّه اتستأذن

به من اجازه مى دهى كه از اين دعا نسخه بردارم؟ عرض كردم: اى فرزند رسول خدا! اين نعمت از

فيما هو عنكم؟! (22) فقال: اما لاخرجنّ اليك صحيفة

خود شما خاندان رسالت است، آيا اجازه مى خواهى؟ (22) آنگاه فرمود: هان اى متوكل! اينك براى تو كتابى

من الدّعاء الكامل ممّا حفظه ابى عن ابيه، و انّ ابى

كامل و صحيفه اى تمام بيرون آرم كه آن صحيفه را پدر بزرگوارم از پدرش حفظ كرده و به من سپرده و

اوصانى بصونها و منعها غير اهلها (23) قال عمير: قال

سفارش اكيد فرموده كه از غير اهلش محفوظ دارم و منع كنم (كه به دست نااهل نيفتد). (23) عمير گفت: پدرم

ابى: فقمت اليه فقبّلت رأسه و قلت له: و اللّه يابن

متوكل گفت: پس برخاستم، سر مباركش را بوسيدم و عرض كردم: به خدا قسم اى فرزند

رسول اللّه انّى لادين اللّه بحبّكم و طاعتكم، و انّى

رسول اللّه! من دين و ايمانم به خدا، با محبت شما و طاعت شما خاندان رسالت مقرون است؛ و

لارجو ان يسعدنى فى حياتى و مماتى بولايتكم (24) فرمى

اميدوارم كه خدا به دوستى شما مرا در دنيا و آخرت سعادتمند گرداند. (24) آنگاه

صحيفتى الّتى دفعتها اليه الى غلام كان معه، و قال:

يحيى صحيفه اى كه من به او داده بودم به دست غلامى كه با او بود داد و فرمود :

ص:6

اكتب هذا الدّعاء بخطّ بيّن حسن و اعرضه علىّ

اين دعا را با خطى خوانا و خوش بنويس و به من باز ده

لعلّى احفظه فانّى كنت اطلبه من جعفر حفظه اللّه

تا شايد آن را حفظ كنم كه من همين دعا را از پسر عمويم جعفر بن محمد كه خدايش محفوظ دارد درخواست

فيمنعنيه (25) قال متوكّل: فندمت على ما فعلت و

مى كردم و او منع مى كرد. (25) متوكل مى گويد: (چون اين كلام را از يحيى شنيدم) پشيمان شدم كه چرا دعا را به

لم ادر ما اصنع، و لم يكن ابو عبد اللّه عليه السّلام تقدّم

او دادم و نمى دانستم چه كنم؛ وليكن حضرت ابو عبد اللّه جعفر بن محمد عليه السلام به من نفرموده بود

الىّ الاّ ادفعه الى احد (26) ثمّ دعا بعيبة فاستخرج منها

كه دعا را به كسى ندهم. (26) سپس حضرت يحيى صندوقچه اى را درخواست كرد و از آن،

صحيفة مقفلة مختومة، فنظر الى الخاتم و قبّله و

صحيفه اى كه قفل و مهر و موم بود بيرون آورد؛ به مهرش نظر كرد و بوسيد و

بكى، ثمّ فضّه و فتح القفل، ثمّ نشر الصّحيفة و وضعها

گريه كرد؛ سپس مهر را شكست و قفل را گشود؛ آنگاه صحيفه را بيرون آورد و گشود و

على عينه، و امرّها على وجهه (27) و قال: و اللّه يا متوكّل

بر ديده نهاد و بر صورت مبارك كشيد؛ (27) و فرمود: اى متوكل! به خدا

لو لا ما ذكرت من قول ابن عمّى انّنى اقتل و اصلب لما

اگر نبود سخنى كه تو از پسر عمّم راجع به شهادت و به دار زدن من ذكر كردى، البته من

دفعتها اليك، و لكنت بها ضنينا (28) و لكنّى اعلم انّ

اين صحيفه را به دست تو نمى دادم و از دادنش امتناع مى ورزيدم؛ (28) وليكن من (به طور يقين) مى دانم كه

ص:7

قوله حقّ اخذه عن ابائه و انّه سيصحّ، فخفت ان يقع

آنچه او فرموده حق است كه از پدران بزرگوارش اخذ كرده (و اين قضيه) به زودى واقع خواهد شد؛ لذا ترسيدم

مثل هذا العلم الى بنى اميّة فيكتموه و يدّخروه فى

كه پس از شهادتم اين علوم (موجود در صحيفه) به دست بنى اميه افتد و آنان از دسترس مردم پنهان دارند و در

خزائنهم لانفسهم (29) فاقبضها و اكفنيها و تربّص بها،

گنجينه هاى خود براى خويش ذخيره كنند؛ (29) پس تو اى متوكل! اين صحيفه را از من بگير و نگهدارى كن و

فاذا قضى اللّه من امرى و امر هؤلاء القوم ما هو قاض

منتظر باش تا آنگاه كه كار من با بنى اميه طبق قضاى الهى و مشيّت خدا پايان يافت

فهى امانة لى عندك حتّى توصلها الى ابنى عمّى محمّد

اين امانت من نزد تو محفوظ باشد تا آن را به دست پسر عموهايم محمد

و ابراهيم ابنى عبد اللّه بن الحسن بن الحسن بن علىّ

و ابراهيم دو فرزند عبد اللّه بن حسن بن حسن بن على امير المؤمنين

عليهما السّلام، فانّهما القائمان فى هذا الامر بعدى

عليهما السلام بسپارى كه البته آنها بعد از من، به اين امر (جهاد با بنى اميه) قيام خواهند كرد.

(30) قال المتوكّل: فقبضت الصّحيفة، فلمّا قتل يحيى

(30)متوكل گويد: من آن صحيفه را از او گرفتم و پس از آنكه يحيى بن زيد شهيد ابن زيد صرت الى المدينة، فلقيت ابا عبد اللّه عليه

شد به مدينه رفته و خدمت حضرت ابا عبد اللّه عليه السلام رسيدم

السّلام، فحدّثته الحديث عن يحيى، فبكى و اشتدّ

و حكايت يحيى را بر او عرضه داشتم. حضرت گريه كرد و سخت

ص:8

وجده به (31) و قال: رحم اللّه ابن عمّى و الحقه بابائه

محزون گشت؛ (31) و گفت: خدا رحمت كند پسر عمويم را و او را به پدران

و اجداده (32) و اللّه يا متوكّل ما منعنى من دفع الدّعاء

و اجدادش ملحق كند. (32) به خدا اى متوكل! اين دعا را كه من از او منع كردم سببى

اليه الاّ الّذى خافه على صحيفة ابيه، و اين

نداشت جز همين كه او بر صحيفه پدرش ترسيد (كه به دست بنى اميه افتد). اكنون كجاست

الصّحيفة؟ فقلت: ها هى. ففتحها و قال: هذا و اللّه

صحيفه يحيى؟ عرض كردم: اين است و تقديم حضور مبارك نمودم. امام صحيفه را گشود و فرمود: به خدا همين

خطّ عمّى زيد و دعاء جدّى علىّ بن الحسين عليهما

خط عمويم زيد است و دعاى جدم على بن الحسين

السّلام (33) ثمّ قال لابنه: قم يا اسماعيل فأتنى بالدّعاء

عليهما السلام. (33) آنگاه به پسرش فرمود: اسماعيل برخيز و آن كتاب دعايى

الّذى امرتك بحفظه و صونه، فقام اسماعيل فاخرج

كه تو را سفارش به حفظ و نگهبانى آن كردم بياور. اسماعيل برخاست و

صحيفة كانّها الصّحيفة الّتى دفعها الىّ يحيى بن زيد

صحيفه اى آورد كه گويى همان صحيفه ايست كه يحيى بن زيد به من داده.

(34) فقبّلها ابو عبد اللّه و وضعها على عينه و قال:

(34)امام عليه السلام صحيفه را گرفت و بوسيد و بر دو ديده نهاد و فرمود: (اى متوكل!) هذا خطّ ابى و املاء جدّى عليهما السّلام بمشهد منّى

اين صحيفه، خط پدرم (حضرت باقر العلوم) و املا و انشاء جد بزرگوارم (امام سجاد) در حضور من است.

ص:9

(35) فقلت: يابن رسول اللّه ان رأيت ان اعرضها مع

(35)گفتم: اى فرزند رسول خدا! اگر صلاح مى دانيد من اين صحيفه شما را با صحيفه صحيفة زيد و يحيى. فاذن لى فى ذلك و قال: قد رأيتك

زيد و يحيى مقابله كنم. حضرت اجازه داد و فرمود: البته من تو را

لذلك اهلا (36) فنظرت و اذا هما امر واحد و لم اجد

براى اين كار شايسته دانستم. (36) آنگاه من در مقابله آن دو صحيفه با دقت، نظر كردم و هر دو را به كلى

حرفا منها يخالف ما فى الصّحيفة الاخرى (37) ثمّ

(و از هر جهت) مطابق يافتم كه اين دو صحيفه حتى يك حرف هم اختلاف نداشت. (37) سپس

استأذنت ابا عبد اللّه عليه السّلام فى دفع الصّحيفة

از امام عليه السلام اجازه خواستم كه صحيفه يحيى را (طبق وصيت يحيى)

الى ابنى عبد اللّه بن الحسن. فقال:(إِنَّ اللّٰهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ [1]

به دو پسر عبد اللّه بن حسن برسانم. امام فرمود: «خداوند به شما امر مى كند كه

تُؤَدُّوا الْأَمٰانٰاتِ إِلىٰ أَهْلِهٰا) [2] نعم فادفعها اليهما (38)

امانات را به صاحبانش برگردانيد.» آرى صحيفه را به دو فرزند عبد اللّه بن حسن برسان.(38)

فلمّا نهضت للقائهما قال لى: مكانك (39) ثمّ وجّه الى

چون براى ديدار آنها برخاستم، امام فرمود: اينجا باش. (39) پس قاصد فرستاد تا

محمّد و ابراهيم فجاءا، فقال: هذا ميراث ابن عمّكما

محمد و ابراهيم حضور امام بيايند؛ آنها هم آمدند. حضرت صادق فرمود: اين صحيفه ميراث پسر عمّ شما يحيى

يحيى من ابيه قد خصّكما به دون اخوته، و نحن

است كه از پدرش زيد به او رسيده و او به جاى برادرانش شما را مخصوصا به حفظ اين صحيفه شريفه برگزيده،

ص:10

مشترطون عليكما فيه شرطا (40) فقالا: رحمك اللّه قل

ما هم براى حفظ آن با شما شرطى داريم. (40) عرض كردند: بفرما، خدا رحمتش را به تو عطا كند؛

فقولك المقبول (41) فقال: لا تخرجا بهذه الصّحيفة

زيرا سخن شما مقبول است. (41) امام فرمود: آن شرط آنست كه اين صحيفه را از شهر

من المدينة (42) قالا: و لم ذاك؟ (43) قال: انّ ابن

مدينه بيرون نبريد. (42) عرض كردند: براى چه؟ (43) حضرت فرمود: پسر عموى شما بدان علت اين صحيفه

عمّكما خاف عليها امرا اخافه انا عليكما (44) قالا: انّما

را نزد شما فرستاد كه مى ترسيد اين صحيفه به دست بنى اميه افتد؛ من هم از اين جهت بر شما مى ترسم.(44)

خاف عليها حين علم انّه يقتل (45) فقال ابو عبد اللّه

محمد و ابراهيم عرض كردند: يحيى هنگامى كه به شهادتش يقين كرد از آن ترسيد. (45) حضرت ابا عبد اللّه

عليه السّلام: و انتما فلا تأمنا، فو اللّه انّى لاعلم انّكما

عليه السلام فرمود: شما هم ايمن از آن نباشيد؛ به خدا سوگند كه من مى دانم كه شما هم،

ستخرجان كما خرج و ستقتلان كما قتل (46) فقاما

هر دو بر عليه بنى اميه خروج خواهيد كرد و به زودى مانند يحيى كشته خواهيد شد. (46) يك مرتبه برخاستند

و هما يقولان: لا حول و لا قوّة الاّ باللّه العلىّ العظيم (47)

و گفتند: «لا حول و لا قوة الا باللّه العلى العظيم».(47)

فلمّا خرجا قال لى ابو عبد اللّه عليه السّلام: يا متوكّل

(متوكل مى گويد:) وقتى كه محمد و ابراهيم بيرون رفتند حضرت ابا عبد اللّه عليه السلام به من فرمود: اى متوكل!

كيف قال لك يحيى انّ عمّى محمّد بن علىّ و ابنه جعفرا

يحيى به تو چگونه گفت كه عمويم حضرت محمد باقر و فرزندش حضرت صادق

ص:11

دعوا النّاس الى الحياة و دعوناهم الى الموت؟ (48)

مردم را به زندگانى دعوت مى كنند و ما مردم را دعوت به مرگ (و قيام بر عليه بنى اميه) مى كنيم؟(48)

قلت: نعم اصلحك اللّه قد قال لى ابن عمّك يحيى

عرض كردم: آرى، خدا امور شما را اصلاح كند؛ بلى پسر عمويت يحيى چنين

ذلك (49) فقال: يرحم اللّه يحيى، انّ ابى حدّثنى عن

گفت: (49) سپس حضرت فرمود: خدا رحمت كند پسر عمّم يحيى را! اى متوكل! حديث كرد مرا پدر بزرگوارم از

ابيه عن جدّه عن علىّ عليه السّلام: انّ رسول اللّه صلّى

جدم از حضرت امير المؤمنين عليه السلام كه پيغمبر را - كه درود

اللّه عليه و اله اخذته نعسة و هو على منبره (50) فرأى

خدا بر او و بر خاندانش باد - روزى بر بالاى منبر خواب مختصرى در ربود. (50) در آن

فى منامه رجالا ينزون على منبره نزو القردة، يردّون

خواب ديد كه مردمى مانند ميمون بر منبر او بالا رفته و پايين مى جهند و مردم را

النّاس على اعقابهم القهقرى (51) فاستوى رسول اللّه

به قهقرا به سمت كفر و شرك دعوت مى كنند. (51) رسول اكرم كه درود خدا بر او و بر

صلّى اللّه عليه و اله جالسا، و الحزن يعرف فى وجهه

خاندانش باد از خواب بيدار شده و راست بر منبر نشست و آثار حزن و اندوه بر چهره مباركش پديدار گشت.

(52) فأتاه جبريل عليه السّلام بهذه الاية (وَ مٰا جَعَلْنَا [1]

(52)در آن حال جبرييل بر آن حضرت نازل شد و اين آيه را آورد: «و اَلرُّؤْيَا الَّتِي أَرَيْنٰاكَ إِلاّٰ فِتْنَةً لِلنّٰاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ [2]

رؤيايى را كه به تو ارائه داديم و درخت لعن شده

ص:12

فِي الْقُرْآنِ، وَ نُخَوِّفُهُمْ فَمٰا يَزِيدُهُمْ إِلاّٰ طُغْيٰاناً كَبِيراً) [1]

كه در قرآن آمده جز براى آزمايش مردم نبود. ما آنها را مى ترسانيم؛ و لكن جز بر طغيان شديد آنها نيفزايد.»

يعنى بنى اميّة (53) قال: يا جبريل اعلى عهدى يكونون

(و مراد از درخت لعن شده) يعنى بنى اميه! (53) فرمود: اى جبرييل! در دوران من و در زمان حيات من اين قصه

و فى زمنى؟ (54) قال: لا، و لكن تدور رحى الاسلام من

خواهد شد؟ (54) جبرييل امين عرض كرد: نه يا رسول اللّه! آسياى اسلام از زمان هجرتت به گردش مى آيد پس

مهاجرك، فتلبث بذلك عشرا، ثمّ تدور رحى الاسلام

تا ده سال آرام و به صلاح، آسياى اسلام همى مى گردد و بعد از اين ده سال باز اين آسيا در گردش است تا آنگاه

على رأس خمسة و ثلاثين من مهاجرك، فتلبث بذلك

كه سال هجرت به سى و پنج رسيد (دوران سه خليفه)؛ اول سال سى و پنج، باز پنج سال گردش آرام و به صلاح

خمسا، ثمّ لا بدّ من رحى ضلالة هى قائمة على قطبها، ثمّ

مى كند (خلافت امام على عليه السلام)؛ از آن به بعد گردش اين آسيا، به ضلالت و گمراهى است و بر اين قطب

ملك الفراعنة (55) قال: و انزل اللّه تعالى فى ذلك:(إِنّٰا [2]

مى گردد و ملك و شاهى فرعون عالم (بنى اميه) خواهد گرديد. (55) حضرت صادق فرمود: و خدا در اين باره

أَنْزَلْنٰاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ * وَ مٰا أَدْرٰاكَ مٰا لَيْلَةُ الْقَدْرِ * [3]

فرموده: «ما اين (قرآن عظيم الشأن) را در شب قدر نازل كرديم * و تو چه مى دانى كه شب قدر چيست؟!*

لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ) [4] تملكها بنو اميّة ليس

شب قدر (به مقام و مرتبه) از هزار ماه بهتر و بالاتر است» كه بنى اميه در آن حكومت كنند و

فيها ليلة القدر (56) قال: فاطلع اللّه عزّ و جلّ نبيّه

شب قدرى در آن نباشد. (56) فرمود: پس خدا، پيغمبر را خبر داده كه

ص:13

عليه السّلام انّ بنى اميّة تملك سلطان هذه الامّة

بنى اميه، قدرت و حكومت اين امت را در طول اين مدت (هزار ماه)

و ملكها طول هذه المدّة (57) فلو طاولتهم الجبال

به دست مى گيرند. (57) در آن هزار ماه اگر كوه هاى عالم (و قوى ترين قدرت بشر) با آنها به مقاومت برخيزند

لطالوا عليها حتّى يأذن اللّه تعالى بزوال ملكهم، و هم

مغلوب آنان شوند تا وقتى كه خداى متعال به زوال آنها فرمان دهد. و بنى اميه

فى ذلك يستشعرون عداوتنا اهل البيت و بغضنا

در اين مدت، عداوت و كينه ما اهل بيت را شعار خود قرار مى دهند.

(58) اخبر اللّه نبيّه بما يلقى اهل بيت محمّد و اهل

(58)خدا به پيامبرش خبر داد از آنچه كه بر اهل بيت محمد و دوستان مودّتهم و شيعتهم منهم فى ايّامهم و ملكهم (59) قال:

و شيعيانشان از طرف آنها (بنى اميه) (و) در ايام و دوران حكومت آنها وارد مى شود. (59) امام صادق فرمود:

و انزل اللّه تعالى فيهم:(أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَتَ اللّٰهِ [1]

و خدا دربارۀ آنها (بنى اميه) نازل كرد: «آيا نديدى (حال) مردمى را كه نعمت خدا را

كُفْراً وَ أَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دٰارَ الْبَوٰارِ * جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهٰا وَ بِئْسَ [2]

به كفر مبدّل ساختند و (خود و) قوم خود را به ديار هلاكت رهسپار كردند؟! * و به دوزخ درافتند كه بدترين

اَلْقَرٰارُ) [3] (60) و نعمة اللّه محمّد و اهل بيته، حبّهم ايمان

جايگاه است.» (60) زيرا نعمت اللّه وجود اقدس پيغمبر (ص) و اهل بيت اوست كه دوستى و محبت آنها ايمان

يدخل الجنّة، و بغضهم كفر و نفاق يدخل النّار (61)

است و مؤمن مستحق بهشت شود و دشمنى و كينه آنها نفاق و كفر است و مستوجب آتش دوزخ گردد.(61)

ص:14

فاسرّ رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله ذلك الى علىّ و

و اين مطلب سرّيست كه پيغمبر اكرم كه درود خدا بر او و بر خاندانش باد به امير المؤمنين و

اهل بيته (62) قال: ثمّ قال ابو عبد اللّه عليه السّلام:

اهل بيتش سپرد. (62) متوكل گفت: و آنگاه حضرت صادق عليه السلام فرمود:

ما خرج و لا يخرج منّا اهل البيت الى قيام قائمنا احد

تا ظهور امام قائم غايب حجت بن الحسن العسكرى وقتش فرانرسد، احدى از ما خروج نكرده و نخواهد كرد

ليدفع ظلما او ينعش حقّا الاّ اصطلمته البليّة، و كان

براى دفع ظلم و جور آنها و اقامه حق، جز آنكه به بلاى قتل و شهادت مبتلا شود؛ و

قيامه زيادة فى مكروهنا و شيعتنا (63) قال المتوكّل بن

قيامش باعث افزايش غم و اندوه ما و شيعيان ما شود. (63) آنگاه متوكل بن

هارون: ثمّ املى علىّ ابو عبد اللّه عليه السّلام الادعية،

هارون گفت: حضرت امام صادق عليه السلام پس از اين سخنان، صحيفه جدش را بر من املا فرمود

و هى خمسة و سبعون بابا، سقط عنّى منها احد عشر بابا،

و آن دعاها هفتاد و پنج باب بود؛ من يازده بابش از خاطرم برفت

و حفظت منها نيّفا و ستّين بابا (64) و حدّثنا ابو المفضّل

و شصت و چند از آن را حفظ كردم. (64) و (حديث متوكل بن هارون به طريق ديگر:) حديث كرد مرا

قال: و حدّثنى محمّد بن الحسن بن روزبه ابو بكر

ابو المفضّل، از محمد بن حسن بن روزبه ابو بكر

المدائنىّ الكاتب نزيل الرّحبة فى داره (65) قال:

مدائنى كاتب، ساكن رحبه در خانه اش؛ (65) و گفت :

ص:15

حدّثنى محمّد بن احمد بن مسلم المطهّرىّ (66) قال:

حديث كرد مرا محمد بن احمد بن مسلم مطهرى؛ (66) و او گفت:

حدّثنى ابى، عن عمير بن متوكّل البلخىّ، عن ابيه

حديث كرد مرا پدرم از عمير پسر متوكل بلخى، از پدرش

المتوكّل بن هارون (67) قال: لقيت يحيى بن زيد بن

متوكل بن هارون؛ (67) كه پدرم متوكل گفت: من يحيى بن زيد بن

علىّ عليهما السّلام؛ فذكر الحديث بتمامه الى رؤيا

على عليهما السلام را ملاقات كردم... و همين حديث را تماما تا خواب حضرت

النّبىّ صلّى اللّه عليه و اله الّتى ذكرها جعفر بن محمّد

پيغمبر - كه درود خدا بر او و بر خاندان پاكش باد - در منبر كه امام صادق از امام باقر

عن ابائه صلوات اللّه عليهم (68) و فى رواية المطهّرىّ

و پدران گراميش صلوات اللّه عليهم اجمعين بيان فرمود ذكر كرد؛ (68) و در روايت مطهرى

ذكر الابواب و هى:

ابواب صحيفه ذكر شده و آن بدين شرح است:

1 - التّحميد للّه عزّ و جلّ

1-در حمد و ثناى خداى عزّ و جل

2 - الصّلوة على محمّد و اله

2-درود و تحيت بر محمد و آل اطهارش

3 - الصّلوة على حملة العرش

3-درود و صلوات بر حاملان عرش الهى

ص:16

4 - الصّلوة على مصدّقى الرّسل

4-درود و تحيت بر آنان كه بر رسولان و فرشتگان خدا ايمان آوردند و از آنان پيروى كردند.

5 - دعاؤه لنفسه و خاصّته

5-دعاى آن حضرت براى خود و شيعيان و محبانش

6 - دعاؤه عند الصّباح و المساء

6-دعاى آن حضرت در هنگام صبح و شام

7 - دعاؤه فى المهمّات

7-دعاى آن حضرت به هنگام مهمات و سختى ها

8 - دعاؤه فى الاستعاذة

8-دعاى آن حضرت در پناه بردن به خدا

9 - دعاؤه فى الاشتياق

9-دعاى آن حضرت در اشتياق به درخواست مغفرت از خداى عز و جل

10 - دعاؤه فى اللّجأ الى اللّه تعالى

10-دعاى آن حضرت در التجا و پناه بردن به سوى خدا

11 - دعاؤه بخواتم الخير

11-دعاى آن حضرت در عاقبت به خيرى

12 - دعاؤه فى الاعتراف

12-دعاى آن حضرت در اعتراف به گناه

13 - دعاؤه فى طلب الحوائج

13-دعاى آن حضرت در طلب حاجت ها از درگاه خداى متعال

ص:17

14 - دعاؤه فى الظّلامات

14-دعاى آن حضرت در دادخواهى از ستمگران

15 - دعاؤه عند المرض

15-دعاى آن حضرت هنگام بيمارى

16 - دعاؤه فى الاستقالة

16-دعاى آن حضرت هنگام درخواست عفو و گذشت از گناهان

17 - دعاؤه على الشّيطان

17-دعاى آن حضرت در مورد شيطان

18 - دعاؤه فى المحذورات

18-دعاى آن حضرت در دفع بلاها و سختى ها

19 - دعاؤه فى الاستسقاء

19-دعاى آن حضرت در طلب باران

20 - دعاؤه فى مكارم الاخلاق

20-دعاى آن حضرت در مقام بيان اخلاق كريمه و افعال پسنديده

21 - دعاؤه اذا احزنه امر

21-دعاى آن حضرت هرگاه امرى او را محزون مى كرد

22 - دعاؤه عند الشّدّة

22-دعاى آن حضرت هنگام مشقت و سختى

23 - دعاؤه بالعافية

23-دعاى آن حضرت براى عافيت و صحت بدن

ص:18

24 - دعاؤه لابويه

24-دعاى آن حضرت در حق پدر و مادر خويش

25 - دعاؤه لولده

25-دعاى آن حضرت دربارۀ فرزندان خويش

26 - دعاؤه لجيرانه و اوليائه

26-دعاى آن حضرت دربارۀ همسايگان و دوستانش

27 - دعاؤه لاهل الثّغور

27-دعاى آن حضرت براى سپاهيان سرحدّات اسلام

28 - دعاؤه فى التّفزّع

28-دعاى آن حضرت در مقام تضرع و زارى به درگاه خداى عز و جل

29 - دعاؤه اذا قتّر عليه الرّزق

29-دعاى آن حضرت هرگاه بر او رزق تنگ مى شد

30 - دعاؤه فى المعونة على قضاء الدّين

30-دعاى آن حضرت در يارى جستن از خدا براى اداى دين

31 - دعاؤه بالتّوبة

31-دعاى آن حضرت در متذكر شدن توبه و درخواست توبه

32 - دعاؤه فى صلوة اللّيل

32-دعاى آن حضرت بعد از فراغت از نماز شب

33 - دعاؤه فى الاستخارة

33-دعاى آن حضرت در مقام استخاره و طلب خير از خدا

ص:19

34 - دعاؤه اذا ابتلى او رأى مبتلى بفضيحة بذنب

34-دعاى آن حضرت هرگاه گرفتار مى شد يا كسى را گرفتار به فضيحت گناه مى ديد

35 - دعاؤه فى الرّضا بالقضاء

35-دعاى آن حضرت در مقام رضا و خشنودى به قضا و قدر الهى

36 - دعاؤه عند سماع الرّعد

36-دعاى آن حضرت هنگام شنيدن صداى رعد

37 - دعاؤه فى الشّكر

37-دعاى آن حضرت در بجاى آوردن شكر الهى

38 - دعاؤه فى الاعتذار

38-دعاى آن حضرت در مقام عذرخواهى

39 - دعاؤه فى طلب العفو

39-دعاى آن حضرت در طلب عفو و رحمت از خدا

40 - دعاؤه عند ذكر الموت

40-دعاى آن حضرت هنگام يادآورى مرگ

41 - دعاؤه فى طلب السّتر و الوقاية

41-دعاى آن حضرت در طلب پرده پوشى و محافظت خواستن از خدا

42 - دعاؤه عند ختمه القران

42-دعاى آن حضرت هنگام ختم قرآن

43 - دعاؤه اذا نظر الى الهلال

43-دعاى آن حضرت هنگام رؤيت هلال (ديدن ماه نو)

ص:20

44 - دعاؤه لدخول شهر رمضان

44-دعاى آن حضرت هرگاه داخل ماه مبارك رمضان مى شد

45 - دعاؤه لوداع شهر رمضان

45-دعاى آن حضرت هرگاه ماه مبارك رمضان را وداع مى كرد

46 - دعاؤه لعيد الفطر و الجمعة

46-دعاى آن حضرت در روز عيد فطر و روز جمعه

47 - دعاؤه فى يوم عرفة

47-دعاى آن حضرت در روز عرفه (در مكه معظمه)

48 - دعاؤه فى يوم الاضحى و الجمعة

48-دعاى آن حضرت در روز عيد قربان و روز جمعه

49 - دعاؤه فى دفع كيد الاعداء

49-دعاى آن حضرت در دفع كيد و مكر دشمنان

50 - دعاؤه فى الرّهبة

50-دعاى آن حضرت در مقام خوف خدا (و ترك ماسواء)

51 - دعاؤه فى التّضرّع و الاستكانة

51-دعاى آن حضرت در مقام تضرع و زارى به درگاه خداى متعال

52 - دعاؤه فى الالحاح

52-دعاى آن حضرت در مقام الحاح و اصرار در حاجت از درگاه خداى متعال

53 - دعاؤه فى التّذلّل

53-دعاى آن حضرت در مقام تذلل و خضوع به درگاه حضرت احديت عزّ سلطانه

ص:21

54 - دعاؤه فى استكشاف الهموم

54-دعاى آن حضرت در رفع غم و غصه ها

(69) و باقى الابواب بلفظ ابى عبد اللّه الحسنىّ رحمه

(69)و باقى ابواب به لفظ ابو عبد الله حسنى است كه خدا او را رحمت اللّه (70) حدّثنا ابو عبد اللّه جعفر بن محمّد الحسنىّ

كند. (70) حديث كرد براى ما ابو عبد الله جعفر بن محمد حسنى،

(71) قال: حدّثنا عبد اللّه بن عمر بن خطّاب الزّيّات

(71)گفت: حديث كرد براى ما عبد الله بن عمر بن خطاب زيّات (زيتون فروش)، (72) قال: حدّثنى خالى علىّ بن النّعمان الاعلم (73)

(72)گفت: نقل كرد براى من دايى ام على بن نعمان اعلم؛(73) قال: حدّثنى عمير بن متوكّل الثّقفىّ البلخىّ عن ابيه

گفت: برايم نقل كرد عمير بن متوكل ثقفى بلخى از پدرش

متوكّل بن هارون (74) قال: املى علىّ سيّدى الصّادق

متوكل بن هارون؛ (74) متوكل گفت: املا نمود بر من آقايم

ابو عبد اللّه جعفر بن محمّد (75) قال: املى جدّى علىّ

ابو عبد الله جعفر بن محمد يعنى امام صادق، (75) امام صادق فرمود: املا كرد جدّ بزرگوارم امام على

ابن الحسين على ابى محمّد بن علىّ عليهم اجمعين

بن الحسين بر پدرم محمد بن على عليهم السلام

السّلام بمشهد منّى:

و در حضور من:

ص:22

اليه، و لا يستطيعون تقدّما الى ما اخّرهم عنه، (5)

داشته قدمى مؤخر نتواند نهاد و آن كس را كه مؤخر از ديگرى داشته، قدمى تقدم نتواند يافت.(5)

و جعل لكلّ روح منهم قوتا معلوما مقسوما من رزقه،

و براى هر نوعى از موجودات عالم قوت و قوّتى و رزق و روزى معلوم و معين قسمت فرمود

لا ينقص من زاده ناقص، و لا يزيد من نقص منهم زائد.

كه آن قسمت را، هرگز كسى كه بر او زياد مقدر فرموده كم نتواند كرد و آن را كه كم مقدر كرده اندكى نتواند افزود.

(6) ثمّ ضرب له فى الحياة اجلا موقوتا، و نصب له امدا

(6)سپس در زندگى و حيات او اجلى معين كرد و بر زندگانى وى مدتى مقرر محدودا، يتخطّأ اليه بايّام عمره، و يرهقه باعوام

داشت كه گام هاى او در زندگانى، قدمى است كه به سوى اجل خود مى رود و به رفتن (ماه ها و) سال هاى عمر،

دهره، حتّى اذا بلغ اقصى اثره، و استوعب حساب عمره،

روزگار آن اجل معين فرا مى رسد تا هنگامى كه آخرين قدم را برداشته و حساب عمر به پايان رسد

قبضه الى ما ندبه اليه من موفور ثوابه، او محذور

و خدا قبض روح او كند و به جانب منزلى كه دعوتش فرموده اند كه يا سر منزل ثواب كامل حق است يا منزل

عقابه (لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسٰاؤُا بِمٰا عَمِلُوا وَ يَجْزِيَ الَّذِينَ [1]

شقاوت و قهر و عقاب خدا، رهسپار شود «تا (خدا) آنان را كه بدكارند به كيفر كردار بدشان برساند و آنان كه

أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى) [2] (7) عدلا منه، تقدّست اسماؤه و

نيكوكارند پاداش نيكو عطا كند.» (7) كه كار خدا، عدل (و احسان) است و اسماء مباركش پاك و منزه است و

تظاهرت الاؤه (لاٰ يُسْئَلُ عَمّٰا يَفْعَلُ وَ هُمْ يُسْئَلُونَ) [3] . (8)

نعمت هايش آشكار است و «از آنچه انجام مى دهد سؤالى نمى شود، اما همگان مورد سؤال واقع مى شوند». (8)

ص:24

و الحمد للّه الّذى لو حبس عن عباده معرفة حمده

و ستايش مخصوص خدايى است كه اگر شناختن اوصاف جمال و كمالش را از بندگان منع كند

على ما ابلاهم من مننه المتتابعة، و اسبغ عليهم من

(و طريق معرفت را به روى آنها ببندد) به واسطه ابتلا و امتحان به احسان هاى پى درپى و اعطاى

نعمه المتظاهرة، لتصرّفوا فى مننه فلم يحمدوه،

نعمت هاى گوناگون، همانا خلق به صرف نعم الهى (از منعم غافل شده) و ستايش او نكنند

و توسّعوا فى رزقه فلم يشكروه، (9) و لو كانوا كذلك

و به توسعه رزق و تعيّش پرداخته و شكرش بجا نياورند. (9) و اگر مردم چنين شوند

لخرجوا من حدود الانسانيّة الى حدّ البهيميّة، فكانوا

همانا از حدود انسانيت به سر حد حيوانيت داخل شوند چنان كه

كما وصف فى محكم كتابه (ان هم الاّ كالانعام بل هم

خداوند در كتاب محكمش وصفشان كرده: «مردم غافل از خدا، به حقيقت حيوان، بلكه

اضلّ سبيلا). (10) و الحمد للّه على ما عرّفنا من نفسه،

گمراه تر از حيوانند.» (10) و ستايش مخصوص خداست كه خود را به ما شناسانيد

و الهمنا من شكره، و فتح لنا من ابواب العلم بربوبيّته،

و از نعمت بى نهايت شكرش، بهره اى به ما الهام كرد و از درهاى نامنتهاى علم به ربوبيتش، برخى را بر ما گشود

و دلّنا عليه من الاخلاص له فى توحيده، و جنّبنا من

و ما را از لطفش به مقام رفيع اخلاص در توحيد و يگانگى خود راهنمايى كرد و از شائبۀ

الالحاد و الشّكّ فى امره، (11) حمدا نعمّر به فى من

شرك و الحاد و شك و ترديد در امرش دور گردانيد؛ (11) او را چنان ستايشى كنيم كه در طول عمر در عداد

ص:25

حمده من خلقه، و نسبق به من سبق الى رضاه و

بندگان ستايش گزار حق باشيم؛ و از خاصانى كه به مقام رضا و خشنودى و عفو او سبقت يافتند گوى سبقت

عفوه، (12) حمدا يضىء لنا به ظلمات البرزخ، و يسهّل

بريم. (12) چنان حمد و ستايشى كه ظلمات و تاريكى هاى عالم برزخ را بر ما روشن سازد و راه

علينا به سبيل المبعث، و يشرّف به منازلنا عند

سخت عالم مبعث (يعنى عالم قيامت) را بر ما آسان گرداند و به واسطه آن حمد، منازل ما نزد

مواقف الاشهاد (يوم تجزى كُلُّ نَفْسٍ بِمٰا كَسَبَتْ وَ هُمْ [1]

شاهدان مواقف (محشر) شريف تر شود، «در آن روزى كه هر شخص به پاداش و كيفر اعمالش مى رسد و

لاٰ يُظْلَمُونَ) [2] ،(يَوْمَ لاٰ يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئاً وَ لاٰ هُمْ [3]

به هيچ كس ابدا ستم نشود»، «روزى كه هيچ دوستى كم ترين كمكى به دوستش نمى كند، و از هيچ سو

يُنْصَرُونَ) [4] . (13) حمدا يرتفع منّا الى اعلى علّيّين (فى

يارى نمى شوند». (13) چنان حمدى (مخصوص خداست) كه به سوى حق بالا رود و به عالم اعلى علّيّين، «در

كتاب مرقوم * يشهده المقرّبون). (14) حمدا تقرّ به

كتاب رقم شدة حق (ثبت شود) * تا آن حمد را مقربان درگاه خدا مشاهده كنند». (14) چنان ستايشى كه موجب

عيوننا اذا برقت الابصار، و تبيضّ به وجوهنا اذا

چشم روشنى ما شود، در روزى كه چشم ها از ترس، برق زند و خيره گردد و ما بدان حمد نزد خدا روسفيد شويم،

اسودّت الابشار، (15) حمدا نعتق به من اليم نار اللّه

روزى كه بدكاران بسيارى در آن روز روسياه شوند. (15) آن چنان حمدى كه ما را از آتش دردناك خدا آزاد سازد

الى كريم جوار اللّه، (16) حمدا نزاحم به ملائكته

و به جوار لطف و كرمش رساند؛ (16) حمدى كه (در فخر و شرف اخلاص) با حمد فرشتگان مقرب حق

ص:26

المقرّبين، و نضامّ به انبياءه المرسلين، فى دار المقامة

معارضه و همسرى كند و ما را با انبيا و رسل در مقام بهشت ابدى

الّتى لا تزول، و محلّ كرامته الّتى لا تحول، (17)

كه زوال ندارد و محل كرامت الهى كه تغيير نيابد جمع گرداند.(17)

و الحمد للّه الّذى اختار لنا محاسن الخلق، و اجرى

و ستايش خداى راست (عزّ شأنه) كه براى ما، اخلاق نيكو را برگزيد و رزق

علينا طيّبات الرّزق، (18) و جعل لنا الفضيلة بالملكة

و روزى هاى ما را پيوسته نيكو و پاكيزه گردانيد؛ (18) و به قدرت روحانى و اقتدار ملكوتى بر تمام

على جميع الخلق، فكلّ خليقته منقادة لنا بقدرته،

خلق برترى و فضيلت بخشيد تا آنجا كه به قدرت كامله خود و عزت و اقتدار خويش، خلايق را مطيع و منقاد ما

و صائرة الى طاعتنا بعزّته، (19) و الحمد للّه الّذى اغلق

و متوجه به طاعت ما گردانيد. (19) و ستايش خداى را كه

عنّا باب الحاجة الاّ اليه، فكيف نطيق حمده؟ ام

درگاه احتياج و نيازمندى را جز به حضرتش به روى ما بست؛ پس چگونه ما را طاقت حمد و ثناى او با

متى نؤدّى شكره؟ لا، متى؟ (20) و الحمد للّه الّذى ركّب

كى ما را قدرت بر اداى شكرش خواهد بود؟ هرگز! كى مى توانيم؟ (20) و ستايش خداى را كه وسايل بسط (علم

فينا الات البسط، و جعل لنا ادوات القبض، و متّعنا

و ايمان) را در جوهر ذات ما آميخت و اسباب اخذ و قبض (علوم و حقايق) را براى ما قرار داد و ما را به حقايق

بارواح الحياة، و اثبت فينا جوارح الاعمال، و غذّانا

و روح زندگانى ابدى كامياب گردانيد و جوارح انجام اعمال را در وجود ما مستقر داشت و غذاى ما را رزق نيكو

ص:27

بطيّبات الرّزق، و اغنانا بفضله، و اقنانا بمنّه، (21)

و پاكيزه عطا كرد و به فضل خود ما را از همه بى نياز نمود و ما را به انعام خود متنعم و خشنود ساخت؛(21)

ثمّ امرنا ليختبر طاعتنا، و نهانا ليبتلى شكرنا، فخالفنا

آنگاه به ما امر نمود تا طاعت ما را بيازمايد و ما را نهى فرمود تا شكر ما را آزمايش كند و چون ما

عن طريق امره، و ركبنا متون زجره، فلم يبتدرنا

بندگان از طريق امرش روگردانيم و به وادى نافرمانى شتافتيم باز بر ما تسريع و تعجيل

بعقوبته، و لم يعاجلنا بنقمته، بل تأنّانا برحمته تكرّما،

به عقاب و انتقام نفرمود بلكه با تأنّى و مدارا از رحمت و لطف و كرم،

و انتظر مراجعتنا برأفته حلما، (22) و الحمد للّه الّذى

از ما منتظر توبه و رجوع از گناه بود. (22) و ستايش خداى متعال را كه

دلّنا على التّوبة الّتى لم نفدها الاّ من فضله، فلو

ما را بر توبه راهنمايى كرد، همان نعمت توبه اى كه ما به آن، جز به فضل و كرمش نايل و مستفيد نشديم؛ و اگر

لم نعتدد من فضله الاّ بها لقد حسن بلاؤه عندنا،

ما جز از راه توبه به هيچ راه دگر از اهل فضل و كرم خدا محسوب نبوديم همانا همين نعمت توبه، لطف و احسان

و جلّ احسانه الينا، و جسم فضله علينا، (23) فما

بزرگ خدا بر ما بود و فضل و كرمش بر ما عظيم بى شمار بود. (23) وگرنه سنت و

هكذا كانت سنّته فى التّوبة لمن كان قبلنا، لقد وضع

فرمان خدا در توبه امت هاى گذشته بدين آسانى نبود كه همانا به لطفش از ما امت پيامبر حكم آنچه را

عنّا ما لا طاقة لنا به، و لم يكلّفنا الاّ وسعا، و لم يجشّمنا

كه سخت و طاقت فرسا بود برداشت و مكلف نكرد ما را، مگر به قدر وسع و آسانى، و تكليف ما را جز سهل

ص:28

الاّ يسرا، و لم يدع لاحد منّا حجّة و لا عذرا، (24)

و اندك مقرر نفرمود و براى احدى از ما (به سبب آسانى تكاليف و توبه) حجت و عذرى باقى نگذاشت.(24)

فالهالك منّا من هلك عليه، و السّعيد منّا من رغب

پس از ما هلاك شده كسى است كه خود بر ضرر خويش به معصيت او پرداخت، و سعادتمند كسى است كه به

اليه، (25) و الحمد للّه بكلّ ما حمده به ادنى ملائكته

سوى او رغبت كرد. (25) و باز ستايش خداى متعال را، آن ستايش و حمدى كه مقرب ترين فرشتگان او

اليه، و اكرم خليقته عليه، و ارضى حامديه لديه،

و گرامى ترين خلق او بر ذات پاكش كنند و پسنديده ترين حمدكنندگان نزد حضرتش بجاى آرند؛

(26) حمدا يفضل سائر الحمد، كفضل ربّنا على جميع

(26)حمدى كه فضيلت و برترى آن بر ساير حمد و ثناها مانند برترى پروردگار ما بر تمام خلقه، (27) ثمّ له الحمد مكان كلّ نعمة له علينا و على

خلق باشد؛ (27) پس از آن محامد، باز خدا را حمد كنيم در مقابل هر نعمتى كه از او به ما عطا شده و بر

جميع عباده الماضين و الباقين، عدد ما احاط به

جميع گذشتگان و بازماندگان بندگانش عطا كرده، حمدى كه عدد آن مانند جميع موجوداتى كه

علمه من جميع الاشياء، و مكان كلّ واحدة منها

علم بى انتهايش بر آنها احاطه دارد (بى حد و نهايت) باشد و در مقابل هر يك از آن موجودات

عددها اضعافا مضاعفة، ابدا سرمدا الى يوم القيامة.

به چندين برابر همه آنها، خدا را حمد و ستايش كنيم حمدى كه ابدى و سرمدى باشد و تا روز قيامت رسد؛

(28) حمدا لا منتهى لحدّه، و لا حساب لعدده، و

(28)حمدى كه حدش بى نهايت و حسابش بى شمار و

ص:29

لا مبلغ لغايته، و لا انقطاع لامده، (29) حمدا يكون

مقدارش نامتناهى و زمانش نامنقطع باشد؛ (29) حمدى كه ما را

وصلة الى طاعته و عفوه، و سببا الى رضوانه، و ذريعة

به مقام طاعتش واصل گرداند و موجب عفو و سبب رضا و خشنودى و وسيله

الى مغفرته، و طريقا الى جنّته، و خفيرا من نقمته،

مغفرت و آمرزش او گردد؛ حمدى كه راهنماى ما به سوى بهشت او شود و از نقمت و عذابش محفوظ دارد

و امنا من غضبه، و ظهيرا على طاعته، و حاجزا عن

و از غضبش ايمن گرداند و آن حمد ما را بر طاعت و بندگيش مؤيد و موفق بدارد و از

معصيته، و عونا على تأدية حقّه و وظائفه. (30) حمدا

معصيتش مانع گردد و بر اداى حق ربوبيّت و انجام وظايف عبوديت يارى كند؛ (30) حمدى كه

نسعد به فى السّعداء من اوليائه، و نصير به فى نظم

ما به آن حمد سعادت يابيم كه در زمرۀ اهل سعادت، از اولياى حق و دوستان خدا باشيم و در صف

الشّهداء بسيوف اعدائه، انّه ولىّ حميد.

شهيدان (كشته شده) به تيغ دشمنان خدا محشور شويم كه البته او ولىّ خلق و خداى ستوده صفات است.

ص:30

من خلقك، و صفيّك من عبادك، امام الرّحمة،

از ميان خلقت و منتخب تو از بندگانت است؛ اوست امام و پيشواى رحمت

و قائد الخير، و مفتاح البركة، (4) كما نصب لامرك

و واسطه و قائد خيرات عالم و مفتاح بركات بر تمام خلق. (4) آن حضرت كه جان خود را در راه اقامه امر و

نفسه، (5) و عرّض فيك للمكروه بدنه، (6) و كاشف فى

فرمانت در رنج و تعب انداخت، (5) و تن خود را در معرض شدايد و مكاره درآورد. (6) و در دعا به درگاهت،

الدّعاء اليك حامّته، (7) و حارب فى رضاك اسرته،

عداوتش را با اقارب و خويشان (مشرك) خود اظهار داشت؛ (7) و در راه خشنودى تو با بستگان و قبيله خود

(8) و قطع فى احياء دينك رحمه، (9) و اقصى الادنين

جنگ كرد؛ (8) و براى احياى دين تو از ارحام خويش هم بريد؛ (9) تا آنجا كه نزديكان خود را (كه به خداى يكتا

على جحودهم، (10) و قرّب الاقصين على استجابتهم

ايمان نياوردند) همه را از خود دور كرد؛ (10) و دوران و بيگانگانى كه حكم تو را اجابت كردند (و اسلام آوردند)

لك، (11) و والى فيك الابعدين، (12) و عادى فيك

به خود نزديك داشت؛ (11) و در راه رضاى تو دوستى با دورترين مردم كه ايمان آوردند، (12) و دشمنى با

الاقربين، (13) و ادأب نفسه فى تبليغ رسالتك، (14)

نزديك ترين كسانش (كه كافر شدند) را آغاز كرد. (13) و در رساندن پيام تو خود را خسته كرد؛(14)

و اتعبها بالدّعاء الى ملّتك، (15) و شغلها بالنّصح لاهل

و نفس شريف خود را در راه دعوت به آيين و دين تو به رنج و شدايد بسيار افكند؛ (15) و عمرى با اندرز و

دعوتك، (16) و هاجر الى بلاد الغربة، و محلّ النّأى عن

نصيحت به تربيت آنان كه دعوتت را پذيرفتند پرداخت. (16) و به سوى بلاد غربت، دور از شهر و ديار خود

ص:32

موطن رحله، و موضع رجله، و مسقط رأسه، و مأنس

هجرت كرد و از وطن خود و رحل و موضع اقامت و مسقط الرأس خويش و جايگاه انس

نفسه، ارادة منه لاعزاز دينك، و استنصارا على اهل

و الفتش مجبورا جدا گشت در راه عظمت و اعزاز دين تو، با ارادۀ ثابت و شوق مؤكّد؛ و از تو بر عليه كافران

الكفر بك، (17) حتّى استتبّ له ما حاول فى اعدائك،

يارى طلبيد؛ (17) تا آنكه آنچه مى خواست دربارۀ كافران و منكران از مقهور و منكوب ساختنشان انجام يافت؛

(18) و استتمّ له ما دبّر فى اوليائك، (19) فنهد اليهم

(18)و آنچه دربارۀ اوليا و دوستان تو تدبير كرد به حد تمام و كمال رسانيد؛ (19) و بر اصلاح امور امت قيام كرد مستفتحا بعونك، و متقوّيا على ضعفه بنصرك، (20)

در حالى كه از يارى تو فتح و فيروزى مى طلبيد و بر ضعف خود، به نصرت و يارى تو قوّت و نيرو يافت؛(20)

فغزاهم فى عقر ديارهم، (21) و هجم عليهم فى بحبوحة

تا آنجا كه در وسط خاك دشمن با آنها به جنگ برخاست، (21) و در ميان وطن و قرارگاه دشمن، بر آنها تهاجم و

قرارهم، (22) حتّى ظهر امرك، و علت كلمتك، و لو كره

حمله هاى سخت كرد؛ (22) تا آنكه بر ظهور شرع و اعلاى كلمه توحيد حضرتت با وجود كراهت مشركان موفق

المشركون، (23) اللّهمّ فارفعه بما كدح فيك الى الدّرجة

گشت. (23) پروردگارا! تو آن حضرت را در مقابل آلام و رنج و سختى ها كه در راه تو كشيد رفعت مقام بخش

العليا من جنّتك، (24) حتّى لا يساوى فى منزلة، و

و درجه اعلى در بهشت به او عطا فرما؛ (24) تا اينكه هيچ كس در منزلت، مساوى و

لا يكافأ فى مرتبة، و لا يوازيه لديك ملك مقرّب،

در مرتبت همانند او نباشد و همتا و همسان او نباشند نه هيچ يك از ملائكۀ مقرب

ص:33

و لا نبىّ مرسل، (25) و عرّفه فى اهله الطّاهرين، و امّته

و نه انبياى مرسل. (25) و او را در ميان اهل بيت پاكش و امت

المؤمنين، من حسن الشّفاعة اجلّ ما وعدته، (26) يا

مؤمنش با شفاعت نيكو به بهترين وجهى كه وعده فرموده اى معروف گردان؛ (26) (دعايم را مستجاب فرما) اى

نافذ العدة، يا وافى القول، يا مبدّل السّيّئات باضعافها

خدايى كه وعدۀ تو نافذ است! اى آن كه قول و عهد تو با وفاى كامل است! اى آن كه گناهان و سيّئات بندگان را به

من الحسنات، انّك ذو الفضل العظيم.

چندين برابر بدل به حسنات كنى، كه همانا تو صاحب فضل و كرم بزرگ هستى.

ص:34

طاعتك، (4) و جبريل الامين على وحيك، المطاع فى

است. (4) و (يكى ديگر) جبرييل، امين وحى توست كه مطاع و پيشواى

اهل سماواتك، المكين لديك، المقرّب عندك، (5)

فرشتگان آسمان هاى توست؛ كه حضور حضرتت، با منزلت و نزد تو مقرب است.(5)

و الرّوح الّذى هو على ملائكة الحجب، (6) و الرّوح

و (ديگر) روح است كه به استعلاى وجود بر فرشتگان حجاب ها (ى نور و عزت) برترى دارد؛ (6) و روح

الّذى هو من امرك، فصلّ عليهم، و على الملائكة

همان (فرشته مكرمى) است كه از امر تو وجود يافته؛ پس درود و رحمت فرست بر آن فرشتگان و نيز بر فرشتگان

الّذين من دونهم، من سكّان سماواتك، و اهل

ديگر كه در رتبه و مقام دون آنها هستند كه آنها هم از فرشتگان ساكن در سماواتند و اهل

الامانة على رسالاتك، (7) و الّذين لا تدخلهم سأمة

امانت الهى (و امين وحى خدا) بر پيمبران تواند. (7) و آنان كه (در راه طاعت و انجام فرمان خدا) هيچ خستگى

من دؤوب، و لا اعياء من لغوب و لا فتور، و لا تشغلهم

از كار و كوشش ندارند و هيچ درماندگى و ملال از رنج طاعت نيابند و از

عن تسبيحك الشّهوات، و لا يقطعهم عن تعظيمك سهو

تسبيح و تنزيه تو به هيچ شهوت و اميال نفسانى اشتغال نورزند و هرگز از تعظيم جلال تو، سهو

الغفلات، (8) الخشّع الابصار فلا يرومون النّظر اليك،

و غفلت نكنند؛ (8) چنان چشم هاشان به حال خشوع و تذلل است كه ابدا قصد نظاره بدان جلال و جمال نكنند

النّواكس الاذقان الّذين قد طالت رغبتهم فيما لديك،

و سرها را به زير افكنده اند؛ آن فرشتگان كه شوق و رغبتشان به آنچه نزد توست فراوان است

ص:36

المستهترون بذكر الائك، و المتواضعون دون عظمتك

و با نهايت عشق و ابتهاج به ياد نعم و مراحم بى انتهاى تواند و در كمال تواضع و تذللند نزد مقام عظمت

و جلال كبريائك، (9) و الّذين يقولون اذا نظروا الى

و جلال كبرياييت. (9) و آن فرشتگان كه چون به دوزخ (قهر و عقاب تو)

جهنّم تزفر على اهل معصيتك: سبحانك ما عبدناك

بنگرند كه بر اهل عصيان و نافرمانيت، فرياد مى زند همى گويند: پاك و منزهى تو (اى پروردگار ما!) هرگز تو را

حقّ عبادتك. (10) فصلّ عليهم، و على الرّوحانيّين من

پرستشى كه سزاوار توست نكرديم. (10) پس بر آن فرشتگان درود و رحمت فرست و همچنين بر فرشتگان

ملائكتك، و اهل الزّلفة عندك، و حمّال الغيب الى

روحانى (كه عالى مقام تر از آنان هستند) و هم بر آنان كه مقام تقرب خاص نزد تو دارند و حاملان علوم غيب به

رسلك، و المؤتمنين على وحيك، (11) و قبائل الملائكة

سوى پيمبران تو و امينان بر (اسرار و حقايق) وحى تواند. (11) و همه قبايل و اصناف ديگر از فرشتگانى

الّذين اختصصتهم لنفسك، و اغنيتهم عن الطّعام و

كه مخصوص گردانيده اى براى ذات اقدست و آنها را از طعام و

الشّراب بتقديسك، و اسكنتهم بطون اطباق سماواتك،

شراب به تقديس و تسبيح خود بى نياز گردانيدى و آنها را در باطن طبقات آسمان هايت مسكن و مقام دادى؛

(12) و الّذين على ارجائها اذا نزل الامر بتمام وعدك،

(12)و آنان كه بر اطراف و جوانب سماوات هنگام نزول فرمانت براى اتمام وعده هايت برگماشتى؛(13) (13) و خزّان المطر، و زواجر السّحاب، (14) و الّذى

و ديگر فرشتگانى كه خزينه داران باران رحمت تواند و فرشتگانى كه ابرها را به هرجانب عالم مى كشانند؛ (14) ديگر

ص:37

بصوت زجره يسمع زجل الرّعود، و اذا سبحت به حفيفة

آنان كه از صداى ناله اش و كشيدن ابرها، از آنها غرش رعدها به گوش مى رسد و چون در اين درياى پر موج جوّ

السّحاب التمعت صواعق البروق، (15) و مشيّعى

آسمان ابرها شناور گردند از جنبش هموارشان برق ها و صاعقه ها لامع شود؛ (15) و ديگر، فرشتگانى كه به

الثّلج و البرد، و الهابطين مع قطر المطر اذا نزل، و القوّام

همراهى برف و تگرگ و قطرات باران هنگام باريدن به زمين فرود آيند؛ و ديگر، فرشتگانى كه نگهبانان

على خزائن الرّياح، و الموكّلين بالجبال فلا تزول، (16) و

منشأ و مخزن هاى باد و تلاطم هواها هستند؛ و ديگر، فرشتگانى كه موكل بر كوه ها هستند كه از هم نپاشند (16) و

الّذين عرّفتهم مثاقيل المياه، و كيل ما تحويه لواعج

ديگر، فرشتگانى كه خدا به آنها مقدار ثقل آب ها را آموخته، و كيل و وزن باران هاى شديد

الامطار و عوالجها، (17) و رسلك من الملائكة الى اهل

و سيل انگيز را به آنها شناسانيده؛ (17) و ديگر، فرشتگانى كه پيغام تو را از عالم ملائكه به اهل

الارض بمكروه ما ينزل من البلاء، و محبوب الرّخاء،

زمين مى رسانند، چه پيغام به امر مكروه بلا و عذاب، يا پيغام مطلوب و بشارت به نعم باشد؛

(18) و السّفرة الكرام البررة، و الحفظة الكرام الكاتبين،

(18)ديگر سفيران بزرگوار نيكوكار، و فرشتگان بزرگوارى كه حافظ عمل مردم و نويسندۀ آنند؛ و ملك الموت و اعوانه، و منكر و نكير، و رومان فتّان

و يا فرشته مرگ (ملك الموت) و اعوان و يارانش و فرشتگان منكر و نكير كه با (رياست) رومان، مأمور بازپرس در

القبور، و الطّائفين بالبيت المعمور، و مالك و الخزنة،

قبرهاى خلايقند؛ و ديگر، فرشتگانى كه به طواف بيت المعمور مشغولند؛ و ديگر فرشته مالك (مأمور جهنم) و فرشتگان خازن

ص:38

و رضوان و سدنة الجنان، (19) و الّذين (لاٰ يَعْصُونَ اللّٰهَ [1]

و دربانان بهشت رضوان و خادمان اهل بهشت نعيم. (19) كه آن فرشتگان «در آنچه مأمورند ابدا نافرمانى

مٰا أَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ مٰا يُؤْمَرُونَ) [2] ، (20) و الّذين يقولون

نخواهند كرد و آنچه فرمان به آنها رسد كاملا بجاى آرند». (20) و آن فرشتگان كه به اهل بهشت گويند:

(سَلاٰمٌ عَلَيْكُمْ بِمٰا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّٰارِ) [3] (21) و الزّبانية

«سلام و تحيت بر شما باد كه صبر كرديد پس خانه آخرت براى شما سراى خوبى است». (21) و زبانيه كه آنان

الّذين اذا قيل لهم:(خُذُوهُ فَغُلُّوهُ * ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ) [4] ،

هم، چون به آنان فرمان حق رسد كه: «اين بنده را بگيريد، در غل و زنجير كشيد * و به آتش جهنم درافكنيد»،

ابتدروه سراعا و لم ينظروه، (22) و من اوهمنا ذكره، و

آنان سبقت گرفته و به سرعت بدون هيچ مهلت به دوزخ كشند؛ (22) و ديگر، فرشتگانى كه ما ذكرشان نكرديم و

لم نعلم مكانه منك، و باىّ امر وكّلته، (23) و سكّان

ما را از مقام و منزلت آنها نزد خود آگاه نگردانيدى و به چگونه كارى مأمور و موكلند ما را دانا نكردى؛ (23) و

الهواء و الارض و الماء، و من منهم على الخلق، (24)

ديگر فرشتگان ساكن در هوا و در زمين و در آب، و آنان كه بر عالم خلق گماشتى؛(24)

فصلّ عليهم يوم تأتى كلّ نفس معها سائق و شهيد، (25)

پس بر همه آنان درود فرست در آن هنگام كه هر شخص كه به محشر آيد با او (فرشتۀ) آورنده و گواهى همراه است؛(25)

و صلّ عليهم صلاة تزيدهم كرامة على كرامتهم، و طهارة

و بر همه آن فرشتگان رحمتى فرست كه به آن رحمت بر كرامت و رفعت مقامشان بيفزايى و پاكى روح و طهارت

على طهارتهم، (26) اللّهمّ و اذا صلّيت على ملائكتك

سريرت آنها را افزون گردانى. (26) پروردگارا! چون درود و رحمت بر رسولان و فرشتگان خود

ص:39

و رسلك، و بلّغتهم صلاتنا عليهم، فصلّ علينا بما

فرستادى و درود و تحيت ما را هم به ارواح پاك آنان رسانيدى، پس آنگاه درود فرست بر ما به واسطه

فتحت لنا من حسن القول فيهم، انّك جواد كريم.

آنكه درگاه رحمتت را به روى ما به گفتار نيكو در حق آنان بازفرمودى كه همانا تويى صاحب جود و كرم.

ص:40

محمّد خاصّة، الّذين احسنوا الصّحابة، و الّذين ابلوا

حضرت محمد كه نيكوترين اصحاب بودند و آنان در راه يارى او به بليّات

البلاء الحسن فى نصره، و كانفوه، و اسرعوا الى وفادته،

نيكو، مبتلا و آزموده شدند و آن وجود مبارك را در كنف حفظ و حمايت خود گرفتند و به استقبالش شتافتند

و سابقوا الى دعوته، و استجابوا له، حيث اسمعهم

و براى اجابت دعوت نبوتش بر يكديگر سبقت مى گرفتند و دعوتش را (به جان و دل) پذيرفتند هنگامى كه حجت

حجّة رسالاته، (4) و فارقوا الازواج و الاولاد فى اظهار

و دليل رسالتش را به گوش آنها رسانيد؛ (4) و در راه اعلاى كلمه او و انتشار آيين توحيدش از زن و فرزند خود

كلمته، و قاتلوا الاباء و الابناء فى تثبيت نبوّته، و

(چشم پوشيده و) جدايى گزيدند و با پدران و فرزندان خود براى اثبات نبوّت آن حضرت جنگ و قتال كردند و

انتصروا به، (5) و من كانوا منطوين على محبّته، (يرجون

به واسطه وجود او نصرت يافتند. (5) و آنان كه در درون دل ها، مهر و محبت آن پيغمبر گرامى را پنهان داشتند و

تجارة لن تبور) فى مودّته، (6) و الّذين هجرتهم العشائر

در عشق و محبت او، «به تجارتى كه ابدا زيان نداشت اميدوار بودند»؛ (6) و آنان كه معاشرينشان همه از آنها

اذ تعلّقوا بعروته، و انتفت منهم القرابات اذ سكنوا فى

دورى و نفرت جستند چون به عروة الوثقاى آيين او چنگ زدند؛ و خويشاوندانشان هم از آنها بريدند چون در

ظلّ قرابته، (7) فلا تنس لهم اللّهمّ ما تركوا لك و فيك،

سايه قرابت (ايمانى) رسول درآمدند. (7) خدايا! فراموش مكن آنچه را كه براى رضاى تو و در راه احياى دين تو

و ارضهم من رضوانك، و بما حاشوا الخلق عليك،

از آن چشم پوشيدند؛ و از بهرۀ بهشت رضوانت آنان را خشنود ساز چرا كه آنان خلق را بر (دين) تو جمع كردند

ص:42

و كانوا مع رسولك دعاة لك اليك، (8) و اشكرهم

و آنها بودند كه با پيغمبر اكرمت، براى رضا و خشنوديت خلق را به سوى تو دعوت كردند؛ (8) (تو اى خدا!)

على هجرهم فيك ديار قومهم، و خروجهم من سعة

به آنها پاداش نيكو عطا فرما در عوض اينكه آنها در راه تو از ديار خويشان خود دور شدند و از زندگى با وسعت

المعاش الى ضيقه، و من كثّرت فى اعزاز دينك من

و خوش، به مضيقه و فقر و سختى افتادند و آن مظلومان، براى اعزاز و تعظيم دين تو، رنج و تعب بسيار يا زخم

مظلومهم. (9) اللّهمّ و اوصل الى التّابعين لهم باحسان،

و جراحت فراوان ديدند. (9) خدايا! بر آنان كه به نيكويى از اصحاب پيغمبر پيروى كردند (يعنى تابعين پيغمبر)،

الّذين يقولون:(رَبَّنَا اغْفِرْ لَنٰا وَ لِإِخْوٰانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونٰا [1]

آنان كه همى گويند: «پروردگار ما! ما و برادران (دينى) مان را كه پيش از ما در ايمان به پيامبرت سبقت

بِالْإِيمٰانِ) [2] خير جزائك، (10) الّذين قصدوا سمتهم،

گرفتند بيامرز،» بهترين پاداشت را عطا كن! (10) آنان كه راه و روش اصحاب پيامبر را قصد كردند

و تحرّوا وجهتهم، و مضوا على شاكلتهم، (11) لم يثنهم

و در پى آنها شتافتند و به همان شكل و رويۀ اصحاب پاك، از دنيا رفتند؛ (11) و هيچ شك

ريب فى بصيرتهم، و لم يختلجهم شكّ فى قفو اثارهم،

و ريبى، بصيرت و معرفت آنها را (از راه توحيد خدا) منحرف نگردانيد و ابدا تا آخر عمر، خلجان شكوك و

و الايتمام بهداية منارهم، (12) مكانفين و موازرين

شبهات نسبت به پيروى از اصحاب و اقتدا به نشانه هاى هدايت آنها، در دلشان راه نيافت. (12) در حالى كه از

لهم، يدينون بدينهم، و يهتدون بهديهم، يتّفقون

حمايت كننده و يارى دهندۀ آنها بودند؛ دين پاك آنها را برگزيدند و به راه هدايت آنها شتافتند، كاملا به آنها اقتدا

ص:43

عليهم، و لا يتّهمونهم فيما ادّوا اليهم. (13) اللّهمّ و صلّ

كردند، و آنچه از اصحاب به آن تابعين رسيد، همه را بدون اتهام پذيرفتند. (13) خدايا! و درود و رحمت فرست

على التّابعين من يومنا هذا الى يوم الدّين، و على

بر تمام پيروان رسول اكرم، از همين روز تا روز قيامت و همچنين بر

ازواجهم، و على ذرّيّاتهم، و على من اطاعك منهم، (14)

زن و فرزند و ذريّۀ آنها رحمت فرست و بر هركس از آنان كه تو را اطاعت كند؛(14)

صلاة تعصمهم بها من معصيتك، و تفسح لهم فى رياض

رحمتى عطا كن كه به آن رحمت، از معصيت آنها را محفوظ گردانى و در باغ هاى بهشت رضوانت، وسعت كامل

جنّتك، و تمنعهم بها من كيد الشّيطان، و تعينهم بها

عطا كنى و مكر و حيله شيطان را از آنان منع فرمايى و هم به واسطه آن رحمت، آنها را

على ما استعانوك عليه من برّ، و تقيهم طوارق اللّيل

بر كارهاى نيكويى كه از تو بر آن يارى طلبيدند آنان را يارى كنى و هم از حوادث ناگوار شب

و النّهار، الاّ طارقا يطرق بخير، (15) و تبعثهم بها على

و روز جز حوادث خير آنها را محفوظ دارى. (15) و باز به آن رحمت آنها را برانگيزى بر

اعتقاد حسن الرّجاء لك، و الطّمع فيما عندك، و ترك

اعتقاد نيكو و اميدوارى به لطف و كرمت، و طمع و آرزو به آنچه نزد توست، و ترك

التّهمة فيما تحويه ايدى العباد، (16) لتردّهم الى

اتهام يا ترك حرص به آنچه در دست بندگان است؛ (16) تا يكسره دل آنها را به سوى

الرّغبة اليك، و الرّهبة منك، و تزهّدهم فى سعة

آرزو و اميد به لطف و كرمت، و بيم و هراس از قهر و غضبت برگردانى؛ و به فراخى و توسعه زندگى دنياى فانى

ص:44

العاجل، و تحبّب اليهم العمل للاجل، و الاستعداد

بى رغبتشان سازى و عمل خير را كه زاد آخرت است محبوب و مطلوب آنها گردانى و آنها را مهياى

لما بعد الموت، (17) و تهوّن عليهم كلّ كرب يحلّ بهم

عالم بعد از مرگ سازى؛ (17) و هر مشكل و بليّه كه براى آنها در هنگام مرگ

يوم خروج الانفس من ابدانها، (18) و تعافيهم ممّا تقع

كه روح آنها از بدنشان بيرون مى رود پيش آيد، سهل و آسان سازى؛ (18) و آنان را از هر عمل كه به آن

به الفتنة من محذوراتها، و كبّة النّار، و طول الخلود

فتنه و فسادى برپا شود عافيت بخش (و دور نما) و از درافتادن به آتش دوزخ و طول خلود در آن آتش

فيها، (19) و تصيّرهم الى امن من مقيل المتّقين.

معاف دار؛ (19) و آنها را به مقام امن و امان (بهشت رضوان) كه محل راحت اهل تقوا است منتقل گردان.

ص:45

صلّ على محمّد و اله، و كرّمنا عليك. (6) و يا من تظهر عنده

درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را نزد خود گرامى دار. (6) و اى خدايى كه باطن باطن

بواطن الاخبار، صلّ على محمّد و اله، و لا تفضحنا

هر خبر بر تو آشكار است! درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را نزد خود (به معاصى و اعمال زشت) رسوا و

لديك. (7) اللّهمّ اغننا عن هبة الوهّابين بهبتك، و

شرمگين مفرما. (7) پروردگارا! ما را به وسيله موهبت خود، از عطاى اهل جود و سخاوت بى نياز گردان؛ و

اكفنا وحشة القاطعين بصلتك، حتّى لا نرغب الى احد

ما را به وسيله عطا و احسان خويش، از وحشت و هراس آنكه خلق از ما ببرند كفايت فرما؛ تا آنكه ما با بذل

مع بذلك، و لا نستوحش من احد مع فضلك. (8) اللّهمّ

و عطاى تو ابدا راغب به عطاى هيچ كس نباشيم و با وجود فضل و كرمت متوحّش از احدى نشويم. (8) خدايا!

فصلّ على محمّد و اله، و كد لنا، و لا تكد علينا، و امكر لنا،

پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و تو تدبير خود را به سود ما و نه به ضرر ما؛ و مكر و تدبيرت را به نفع ما

و لا تمكر بنا، و ادل لنا و لا تدل منّا. (9) اللّهمّ صلّ على

و نه بر ضد ما مقرر فرما؛ و دولت و اقبال را براى غلبه ما قرار ده نه بر شكست ما. (9) خدايا! درود فرست بر

محمّد و اله، و قنا منك، و احفظنا بك، و اهدنا اليك،

محمد و آل پاكش و ما را از قهر خود نگاه دار و به كرمت محفوظ بگردان و ما را به سوى حضرتت هدايت فرما

و لا تباعدنا عنك، انّ من تقه يسلم، و من تهده يعلم،

و دور از درگاه عنايتت مگردان؛ كه هركس را تو نگهدارى كنى سالم خواهد بود؛ و هر كه را تو هدايت كنى دانا مى شود

و من تقرّبه اليك يغنم. (10) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله،

و هر كه را تو مقرب درگاه خود گردانى، سود و غنيمت برده است. (10) خدايا! درود فرست بر محمد و آل پاكش

ص:47

و اكفنا حدّ نوائب الزّمان، و شرّ مصائد الشّيطان، و

و شدت و سختى هاى حوادث عالم را از ما كفايت فرما و از شر و آسيب دام هاى شيطان و

مرارة صولة السّلطان. (11) اللّهمّ انّما يكتفى المكتفون

تلخى چيرگى سلطان محفوظ دار. (11) پروردگارا! آنان كه در عالم كفايت يافتند تنها

بفضل قوّتك، فصلّ على محمّد و اله و اكفنا، و انّما يعطى

به فضل و توانايى تو يافتند؛ پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و ما را هم كفايت فرما. و اى خدا! آنان كه

المعطون من فضل جدتك، فصلّ على محمّد و اله

اهل عطا و بخشش شدند، منحصرا از فضل و جود تو اين بهره يافتند؛ پس درود فرست بر محمد و آل پاكش

و اعطنا، و انّما يهتدى المهتدون بنور وجهك، فصلّ

و ما را هم بهرۀ كامل عطا فرما. و آنان كه هدايت يافتند، تنها به نور جمال تو هدايت يافتند؛ پس درود فرست

على محمّد و اله و اهدنا. (12) اللّهمّ انّك من واليت

بر محمد و آل پاكش و ما را هم هدايت فرما. (12) اى خدا! هركس را تو دوست و ياورى،

لم يضرره خذلان الخاذلين، و من اعطيت لم ينقصه

ابدا ضررى از متاركه خلق نبرد؛ و كسى را كه تو بر او كرم كنى و عطا بخشى، منع

منع المانعين، و من هديت لم يغوه اضلال المضلّين،

و حرمان ديگران، زيان بدو نرساند؛ و هركه را تو هدايت كنى، اضلال و رهزنى گمره كنندگان گمراهش نتواند كرد.

(13) فصلّ على محمّد و اله، و امنعنا بعزّك من عبادك،

(13)پس اى خدا! درود فرست بر محمد و آل پاكش؛ و ما را به مقام عزت خود از (آسيب) بندگانت منع فرما؛ و اغننا عن غيرك بارفادك، و اسلك بنا سبيل الحقّ

و به كرمت از عطاى غير خود بى نياز گردان؛ و به ارشاد و رهنمايى خويش، ما را به راه حق و حقيقت

ص:48

بارشادك. (14) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اجعل

رهبرى فرما. (14) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش؛ و سلامت

سلامة قلوبنا فى ذكر عظمتك، و فراغ ابداننا فى شكر

دل هاى ما را در ذكر عظمتت قرار ده؛ و آسايش تن و صحت بدن ما را به كار شكر

نعمتك، و انطلاق السنتنا فى وصف منّتك، (15) اللّهمّ

نعمت و سپاسگزارى خود بدار و آزادى زبان ما را به وصف نعم و احسان خويش گويا گردان. (15) پروردگارا!

صلّ على محمّد و اله، و اجعلنا من دعاتك الدّاعين

درود فرست بر محمد و آل پاكش؛ و ما را از آنان قرار ده كه خلق را به سوى تو دعوت

اليك، و هداتك الدّالّين عليك، و من خاصّتك

مى كنند و از آنان كه بندگان را به درگاه تو هدايت مى كنند مقرر كن و ما را از بهترين

الخاصّين لديك، يا ارحم الرّاحمين.

خاصان نزد خودت بگردان، اى مهربان ترين مهربانان عالم!

ص:49

لهم جماما و قوّة، و لينالوا به لذّة و شهوة، (6) و خلق

همه، سبب آسايش و توانايى ايشان است و در پى آن به لذت و شهوت حلال نايل شوند. (6) و روز را

لهم النّهار مبصرا ليبتغوا فيه من فضله، و ليتسبّبوا الى

براى آنها روشن گردانيد تا خلق به فضل و كرم خدا در طلب روزى و تحصيل معاش بكوشند و بدين سبب از

رزقه، و يسرحوا فى ارضه، طلبا لما فيه نيل العاجل

خدا روزى طلبند و در روى زمين او سير كنند و لذات عاجل موقت دنيا را

من دنياهم، و درك الاجل فى اخريهم، (7) بكلّ ذلك

طلب كنند و به كار ادراك لذات آخرت بپردازند؛ (7) كه خدا اصلاح حال مردم را به هريك

يصلح شأنهم، و يبلو اخبارهم، و ينظر كيف هم فى

از اين كار دنيا و آخرت كاملا مربوط ساخته و بندگان را در اين اعمال شب و روز امتحان مى كند تا نظر كند كه

اوقات طاعته، و منازل فروضه، و مواقع احكامه

آنان در اوقات طاعت و عبادت و مقامات واجبات الهى و مراتب احكام خدا چگونه فرمانبردارى مى كنند؟

(لِيَجْزِيَ الَّذِينَ أَسٰاؤُا بِمٰا عَمِلُوا وَ يَجْزِيَ الَّذِينَ أَحْسَنُوا [1]

«تا در روز جزا آنان كه بدكار و زشت كردار بودند به كيفر بد (و عذاب قهر) مجازات شوند و آنان كه نيكوكار

بِالْحُسْنَى) [2] . (8) اللّهمّ فلك الحمد على ما فلقت لنا من

بودند به پاداش نيكو (در بهشت ابد) نايل گردند». (8) پروردگارا! پس ستايش مخصوص توست كه گريبان

الاصباح، و متّعتنا به من ضوء النّهار، و بصّرتنا من

صبحگاهان را شكافتى و ما را متمتع و بهرمند به نور روز گردانيدى و ما را به

مطالب الاقوات، و وقيتنا فيه من طوارق الافات.

راه هاى طلب روزى و قوت خود بصيرت دادى و از آفات عالم و حوادث ناگوار، ما را حفظ كردى.

ص:51

(9) اصبحنا و اصبحت الاشياء كلّها بجملتها لك،

(9)اى خدا! ما شب را صبح كرديم و همه اشيا جملگى مانند ما شب را روز كردند:

سماؤها و ارضها، و ما بثثت فى كلّ واحد منهما، ساكنه

از آسمان و زمين عالم و آنچه از انواع مخلوقات كه در هريك از آنها (آسمان و زمين) منتشر كرده اى، از آرام

و متحرّكه، و مقيمه و شاخصه، و ما علا فى الهواء، و

و جنبندۀ آنها، ايستاده و روندۀ آنها، و آنچه در جوّ هوا بالا رفته و

ما كنّ تحت الثّرى. (10) اصبحنا فى قبضتك، يحوينا

آنچه در زير زمين پنهان شده است، (10) همگى شب را صبح كرديم در حالى كه تماما در قبضه قدرت توايم و

ملكك و سلطانك، و تضمّنا مشيّتك، و نتصرّف عن

ملك و اقتدارت بر ما مسلط و محيط است و مشيت و خواستت بر جميع ما شامل است و تمام تصرفات و

امرك، و نتقلّب فى تدبيرك، (11) ليس لنا من الامر

تغييرات احوال ما به امر نافذ تو خواهد بود و تكاپو و تحولات ما، به حسن تدبير توست. (11) براى ما هيچ امر

الاّ ما قضيت، و لا من الخير الاّ ما اعطيت. (12) و هذا

و اقتدارى جز به قضاى تو نخواهد بود و به ما هيچ گونه خيرى جز عطاى تو نخواهد رسيد. (12) اى خدا! و اين

يوم حادث جديد، و هو علينا شاهد عتيد، ان احسنّا

روز، روز حادث جديدى است و بر (افعال و كردار ما) شاهد و گواه حاضريست؛ اگر ما در اين روز نيكى كنيم،

و دّعنا بحمد، و ان اسأنا فارقنا بذمّ. (13) اللّهمّ صلّ على

به تحسين ما، از ما وداع مى كند؛ و اگر در اين روز بدى نماييم، به نكوهش، ما را وداع گويد. (13) خدايا! درود

محمّد و اله، و ارزقنا حسن مصاحبته، و اعصمنا من

فرست بر محمد و آل محمد و روزى ما بگردان كه با اين روز مصاحبت نيكو داشته باشيم و ما را از آنكه از

ص:52

سوء مفارقته، بارتكاب جريرة، او اقتراف صغيرة او

او بد مفارقت كنيم محفوظ بدار تا در آن مرتكب جرم و جنايتى نشويم و به ورطۀ گناه صغيره و

كبيرة، (14) و اجزل لنا فيه من الحسنات، و اخلنا فيه

كبيره اى درنيفتيم. (14) و هم در اين روز به ما حسنات بزرگ عطا فرما و از تمام سيئات

من السّيّئات، و املأ لنا ما بين طرفيه حمدا و شكرا،

و زشت كارى ها بازدار و اول تا آخر اين روز را براى ما از ستايش و سپاسگزارى خود

و اجرا و ذخرا، و فضلا و احسانا. (15) اللّهمّ يسّر على الكرام

و پاداش نيك و ذخيرۀ آخرت و فضل و احسان خويش پر ساز. (15) خدايا! كمتر و آسان تر ساز مؤونه

الكاتبين مؤونتنا، و املأ لنا من حسناتنا صحائفنا،

و زحمت ما را (با ترك گناهان) بر فرشتگان كرام الكاتبين؛ و صحيفه اعمال ما را از كار خير و ثواب پر گردان

و لا تخزنا عندهم بسوء اعمالنا. (16) اللّهمّ اجعل لنا فى

و ما را نزد فرشتگان (نويسندۀ اعمال) به واسطه كثرت گناهان، خوار و رسوا مگردان. (16) و براى ما در

كلّ ساعة من ساعاته حظّا من عبادك، و نصيبا من

هر ساعت از ساعات اين روز حظّى از بندگيت (يا بهره اى از مقامات بندگان خاصت) نصيب گردان و از

شكرك، و شاهد صدق من ملائكتك. (17) اللّهمّ صلّ

شكر و سپاسگزاريت بهره اى عطا فرما و گواهى صادق، از فرشتگان خود قرار ده. (17) خدايا! درود فرست

على محمّد و اله، و احفظنا من بين ايدينا، و من خلفنا،

بر محمد و آل پاكش و ما را (از شرّ شيطان) از پيش رو و از پشت سر

و عن ايماننا، و عن شمائلنا، و من جميع نواحينا، حفظا

و هم از سمت راست و از سمت چپ و از تمام جوانب، ما را حفظ فرما و از

ص:53

عاصما من معصيتك، هاديا الى طاعتك، مستعملا

معصيت خود نگه دار و به طاعت خويش هدايت كن در حالى كه به كار (عشق و)

لمحبّتك. (18) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و وفّقنا فى

محبتت سرگرم باشيم. (18) خدايا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و در

يومنا هذا، و ليلتنا هذه، و فى جميع ايّامنا لاستعمال

همين روز و همين شب و در تمام روزهاى عمر، ما را براى پرداختن به كار

الخير، و هجران الشّرّ، و شكر النّعم، و اتّباع السّنن، و

خير و دورى جستن از كار شر موفق بدار و به شكر و سپاسگزارى از نعمت هايت و پيروى سنن شرع و

مجانبة البدع، و الامر بالمعروف، و النّهى عن المنكر،

دورى و احتراز از بدعت ها (ى اهل بدعت) توفيق ده و به كار امر به معروف و نهى از منكر

و حياطة الاسلام، و انتقاص الباطل و اذلاله، و نصرة

و ترويج و حفظ آيين اسلام و محو بدعت هاى باطل (و آراء اهل ضلالت) و لغزش هاى آن مؤيد فرما و به نصرت

الحقّ و اعزازه، و ارشاد الضّالّ، و معاونة الضّعيف،

دين حق (و اهل حق) و تعظيم و اكرام آن و به ارشاد و راهنمايى گمراهان و به معاونت و كمك به ناتوانان

و ادراك اللّهيف. (19) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و

و يارى مظلومان توفيق كرامت فرما. (19) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و

اجعله ايمن يوم عهدناه، و افضل صاحب صحبناه،

اين روز را بابركت ترين ايام معهود ما قرار ده و بهترين مصاحب و رفيق ما مقرر فرما

و خير وقت ظللنا فيه، (20) و اجعلنا من ارضى من مرّ

و اين روز را بهترين اوقات ما كه در آن بسر برده ايم بگردان. (20) و ما را از خشنودترين بندگانى كه

ص:54

عليه اللّيل و النّهار من جملة خلقك، اشكرهم لما

شب و روز بر آنان مى گذرد قرار داده و از شكرگزارترين خلقت بر نعمت هاى گوناگونى

اوليت من نعمك، و اقومهم بما شرعت من شرائعك،

كه عطا كردى مقرر فرما و ما را پايدار و ثابت ترين خلق بر احكام (و حقايق و سنن) شرايع خود گردان

و اوقفهم عمّا حذّرت من نهيك. (21) اللّهمّ انّى اشهدك

و از آنچه تحذير و حرام فرمودى مرا دورترين كس مقرر فرما. (21) پروردگارا! من تو را شاهد و گواه مى گيرم

و كفى بك شهيدا، و اشهد سماءك و ارضك، و من

و با آنكه گواهى تو كافى است، باز همه آسمان و زمين و هركس را

اسكنتهما من ملائكتك، و سائر خلقك، فى يومى هذا،

در آنها مسكن داده اى از فرشتگانت و ساير خلق خود، در همين روز حاضر

و ساعتى هذه، و ليلتى هذه، و مستقرّى هذا، انّى اشهد

و اين ساعت از عمرم و همين شب و همين مكان كه اكنون قرار گرفته ام گواه مى گيرم كه من گواهى مى دهم

انّك انت اللّه الّذى لا اله الاّ انت، قائم بالقسط،

بر آنكه همانا تويى خداى يكتايى كه جز تو در ملك وجود هيچ خدايى نيست و تنها تو برپادارندۀ عدل و دادى

عدل فى الحكم، رئوف بالعباد، مالك الملك، رحيم

و به عدالت بين خلق حكم مى كنى و با بندگانت كمال رأفت و عطوفت دارى؛ تويى پادشاه ملك عالم آفرينش و

بالخلق، (22) و انّ محمّدا عبدك و رسولك، و خيرتك

مهربان به تمام خلق. (22) و باز گواهى مى دهم كه حضرت محمد، بندۀ خاص تو و رسول تو و بهترين

من خلقك، حمّلته رسالتك فادّاها، و امرته بالنّصح

خلق توست؛ تو او را حامل مقامات رسالت گردانيدى و او، اين وظيفه بزرگ الهى را ادا كرد و امر فرمودى كه

ص:55

لامّته فنصح لها. (23) اللّهمّ فصلّ على محمّد و اله،

براى امتش نصيحت و خيرخواهى كند و او انجام داد. (23) پروردگارا! پس درود فرست بر محمد و آل پاكش،

اكثر ما صلّيت على احد من خلقك، و اته عنّا افضل

بيشترين (و بهترين) درود و رحمتى كه بر احدى از خلق مى فرستى؛ و از جانب ما بر آن روح پاك، بهترين

ما اتيت احدا من عبادك، و اجزه عنّا افضل و اكرم ما

چيزى كه بر بنده اى از بندگانت داده اى به آن حضرت عطا فرما؛ و از ما امت، بر او بهترين و گرامى ترين

جزيت احدا من انبيائك عن امّته، (24) انّك انت

پاداشى كه به هر پيغمبرى از امتش عطا مى كنى عنايت فرما؛ (24) كه تويى

المنّان بالجسيم، الغافر للعظيم، و انت ارحم من كلّ

بسيار عطابخش بزرگ و آمرزندۀ گناه بزرگ و تويى مهربان تر از هر

رحيم، فصلّ على محمّد و اله الطّيّبين الطّاهرين،

مهربان؛ پس درود فرست بر محمد و آل نكوكار پاك طينتش

الاخيار الانجبين.

كه اخيار خلق و شرافتمندان عالمند.

ص:56

منها الاّ ما كشفت. (5) و قد نزل بى يا ربّ ما قد تكأّدنى

برطرف نشود مگر آنكه تو برطرف سازى. (5) و اى خدا! گران حوادثى به من رسيده كه مرا در هم شكسته

ثقله، و المّ بى ما قد بهظنى حمله، (6) و بقدرتك اوردته

و پريشان حال نموده و مشكلاتى بر من وارد شده كه تحملش مرا درمانده ساخته؛ (6) و به قدرت تو آن امور

علىّ، و بسلطانك وجّهته الىّ، (7) فلا مصدر لما اوردت،

بر من وارد آمده و به اقتدار تو به سوى من متوجه شده است. (7) پس غمى كه تو آوردى كسى ديگر نتواند برد

و لا صارف لما وجّهت، و لا فاتح لما اغلقت، و لا مغلق

و مشكلى كه تو فرستى غير تو نتواند زايل كند؛ درى كه تو بربندى ديگرى نتواند گشود و اگر بگشايى نتواند

لما فتحت، و لا ميسّر لما عسّرت، و لا ناصر لمن خذلت.

بست؛ آنچه را تو مشكل كنى، كسى آسان نتواند ساخت؛ و آن كس را كه تو خوار سازى، كسى يارى نتواند كرد.

(8) فصلّ على محمّد و اله، و افتح لى يا ربّ باب الفرج

(8)پس درود فرست اى خدا! بر محمد و آلش و بر من به فضل و احسان، در وسعت و آسايش بطولك، و اكسر عنّى سلطان الهمّ بحولك، و انلنى حسن

بگشا؛ و به قدرتت، لشكر همّ و غم را در قلبم در هم شكن و به من در آنچه شكايت

النّظر فيما شكوت، و اذقنى حلاوة الصّنع فيما سألت، و

از آن دارم حسن ظن و خوش بينى عطا فرما و شيرينى اجابت را در آنچه درخواست مى كنم به من بچشان

هب لى من لدنك رحمة و فرجا هنيئا، و اجعل لى من

و از جانب خود به من رحمت و گشايش و خوش گوارى عنايت فرما و براى من از لطف خود از

عندك مخرجا و حيّا، (9) و لا تشغلنى بالاهتمام عن

هر مشكلى راه خروج سريعى الهام فرما؛ (9) و مرا از كار

ص:58

تعاهد فروضك، و استعمال سنّتك. (10) فقد ضقت

رعايت وظايف بندگيت و بجاى آوردن سنن و احكامت به هيچ كار مشغول مگردان. (10) از حوادثى كه

لما نزل بى يا ربّ ذرعا، و امتلأت بحمل ما حدث علىّ

به من رسيده اى پروردگار! سينه ام تنگ و دلم پر از همّ و غم

همّا، و انت القادر على كشف ما منيت به، و دفع ما

گرديده و تو بر دفع آنچه بدان مبتلا و به آن گرفتارم

وقعت فيه، فافعل بى ذلك و ان لم استوجبه منك،

توانايى، پس تو آن (غم و دلتنگيم را) به كرمت زايل گردان، هرچند من مستوجب اين لطف تو نباشم؛

يا ذا العرش العظيم.

اى صاحب عرش بزرگ!

ص:59

و استكبار الطّاعة، (3) و مباهاة المكثرين، و الازراء

و بزرگ و بسيار شمردن طاعت خود. (3) و (پناه مى برم به تو) از فخرفروشى ثروتمندان، و از حقير شمردن

بالمقلّين، و سوء الولاية لمن تحت ايدينا، و ترك الشّكر

بينوايان، و ظلم و ستم به زيردستان خود، و ترك شكر و ناسپاسى

لمن اصطنع العارفة عندنا، (4) او ان نعضد ظالما،

نسبت به كسى كه به ما نيكى كرده است، (4) و (به تو پناه مى بريم) از آنكه ظالمى را در ظلم يارى كرده،

او نخذل ملهوفا، او نروم ما ليس لنا بحقّ، او نقول فى

و يا مظلوم فريادخواهى را واگذاريم، يا آنكه به كارى پردازيم كه حق و سزاوار ما نباشد، يا آنكه در علمى كه بدان

العلم بغير علم. (5) و نعوذ بك ان ننطوى على غشّ احد،

دانا نيستيم سخنى بگوييم؛ (5) و نيز به تو پناه مى بريم از آنكه در دل بگيريم كه با كسى مكر و دغل كنيم،

و ان نعجب باعمالنا، و نمدّ فى امالنا. (6) و نعوذ بك

و با اعمالمان دچار غرور شويم، يا آنكه عمرى دراز در آرزوهاى خويش بمانيم. (6) و اى خدا! به تو پناه مى بريم

من سوء السّريرة، و احتقار الصّغيرة، و ان يستحوذ علينا

از زشتى باطن و سيرت، و از حقير و كوچك شمردن گناهان صغيره، و از اينكه شيطان بر ما احاطه و استيلا

الشّيطان، او ينكبنا الزّمان، او يتهضّمنا السّلطان. (7)

پيدا كند، يا (فتنه و فساد،) روزگار ما را درهم كوبد، يا سلطان و پادشاه، به ظلم و بيداد بر ما حكم راند.(7)

و نعوذ بك من تناول الاسراف، و من فقدان الكفاف.

و به تو اى خدا پناه مى بريم از اسراف مال، و از نداشتن روزى به مقدار كفاف.

(8) و نعوذ بك من شماتة الاعداء، و من الفقر الى

(8)و به تو پناه مى بريم اى خدا از آنكه به شماتت دشمن گرفتار شويم، و از آنكه محتاج به امثال

ص:61

الاكفاء، و من معيشة فى شدّة، و ميتة على غير عدّة، (9)

خود گرديم، و از آنكه در معيشت در سختى باشيم، و از آنكه بميريم در حالى كه مهيا (براى مرگ) نباشيم.(9)

و نعوذ بك من الحسرة العظمى، و المصيبة الكبرى،

و به تو پناه مى بريم اى خدا! از حسرت و ندامت بزرگ، و از مصيبت بزرگ (مرگ و غوغاى قيامت)،

و اشقى الشّقاء، و سوء المآب، و حرمان الثّواب،

و از بدترين شقاوت و بدبختى ها، و از سرانجام بد، و از محروم ماندن از ثواب،

و حلول العقاب. (10) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و

و از درافتادن به قهر و عقاب. (10) پروردگارا! درود و رحمت فرست بر محمد و آل پاكش و

اعذنى من كلّ ذلك برحمتك، و جميع المؤمنين و

مرا از تمام اينها به رحمت و كرم نامنتهايت پناه بخش و همچنين تمام مردان و

المؤمنات، يا ارحم الرّاحمين.

زنان اهل ايمان را؛ اى مهربان ترين مهربانان عالم!

ص:62

و اختيارها، فانّها مختارة للباطل، الاّ ما وفّقت، امّارة

وامگذار زيرا نفس به باطل و زشتى و گناه مى گرايد مگر آنكه تو توفيق (ترك گناه) عطا كنى كه نفس حيوانى،

بالسّوء، الاّ ما رحمت. (5) اللّهمّ و انّك من الضّعف خلقتنا،

ما را جدا به زشتى امر مى كند جز آنكه تو رحم نمايى. (5) اى خدا! تو اساس خلقت ما را از ناتوانى آفريدى

و على الوهن بنيتنا، و من ماء مهين ابتدأتنا، فلا حول

و بر پايه سستى بنيان نهادى و از آب ناچيز و حقير، نطفه آفرينش ما را آغاز كردى، پس ما را هيچ قدرت و نيرويى

لنا الاّ بقوّتك، و لا قوّة لنا الاّ بعونك. (6) فايّدنا بتوفيقك،

جز به حول و قوة تو نيست و ابدا بر امرى جز به يارى تو توانا نيستيم؛ (6) پس ما را به توفيق خود مؤيد بدار

و سدّدنا بتسديدك، و اعم ابصار قلوبنا عمّا خالف محبّتك،

و (بر كار ثواب و عمل صالح) قوت و پايدارى عطا فرما و چشم دل ما را (به عشق و محبتت روشن ساز و) از هر

و لا تجعل لشىء من جوارحنا نفوذا فى معصيتك. (7)

چه خلاف محبت توست نابينا ساز و هيچ يك از اعضا و جوارح ما را در راه معصيتت داخل مگردان.(7)

اللّهمّ فصلّ على محمّد و اله، و اجعل همسات قلوبنا،

پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و تمام افكار و اميال دل ها

و حركات اعضائنا، و لمحات اعيننا، و لهجات السنتنا،

و حركات اعضا و حتى چشم به هم زدن ما و سخنان زبان هايمان را،

فى موجبات ثوابك، حتّى لا تفوتنا حسنة نستحقّ بها

همه را موجب ثواب (و لطف و رحمت) خود قرار ده؛ تا آنجا كه هيچ حسنه و ثوابى كه به آن، لايق

جزاءك، و لا تبقى لنا سيّئة نستوجب بها عقابك.

پاداش تو مى شويم از ما فوت نشود؛ و هيچ زشتى و معصيتى كه موجب قهر و عقاب تو باشد، بر ما باقى نماند.

ص:64

(4) فالى من حينئذ منقلبنا عنك؟ و الى اين مذهبنا

(4)در اين صورت ما بيچارگان از نزد تو رو به سوى كه آوريم و از درگاه احسانت به كجا عن بابك؟ سبحانك نحن المضطرّون الّذين اوجبت

رويم؟ منزهى تو پروردگارا! ما آن بندگان مضطرّ و بيچاره ايم كه تو بر خود اجابت دعايشان را لازم

اجابتهم، و اهل السّوء الّذين وعدت الكشف عنهم.

كردى و ما آن گرفتارانى هستيم كه به برطرف كردن گرفتارى هاشان وعده فرمودى.

(5) و اشبه الاشياء بمشيّتك، و اولى الامور بك فى

(5)و (اى خدا!) شبيه ترين و مناسب ترين امور عالم به مشيتت و سزاوارترين امور به حضرتت در عظمتك، رحمة من استرحمك، و غوث من استغاث

مقام عظمت و بزرگواريت، لطف و رحمت است در حق آنان كه از تو ترحم مى طلبند و فريادرسى كسانى كه تو را

بك، فارحم تضرّعنا اليك، و اغثنا اذ طرحنا انفسنا بين

به دادخواهى مى خوانند؛ پس تو بر تضرع و زارى ما به درگاهت رحم كن و ما نيازمندان را كه به پيشگاه حضرتت

يديك. (6) اللّهمّ انّ الشّيطان قد شمت بنا اذ شايعناه

از خود دست شسته ايم پناه بخش. (6) پروردگارا! شيطان كه در حال گناه تو، از او پيروى مى كنيم بر ما سخت

على معصيتك، فصلّ على محمّد و اله، و لا تشمته بنا

شماتت و نكوهش مى كند؛ پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و شماتت و نكوهش شيطان را از ما دور ساز

بعد تركنا ايّاه لك، و رغبتنا عنه اليك.

بعد از آنكه ما شيطان را به خاطر تو ترك كرديم و از او روى گردانده و رو به تو آورديم.

ص:66

من ذكر سيّئاتنا، و يتولّى كتّاب الحسنات عنّا مسرورين

از گناه، و فرشتگان اعمال نيك با دل مسرور و شاد مراجعت كنند

بما كتبوا من حسناتنا. (3) و اذا انقضت ايّام حياتنا، و

چون از ما حسنات و اعمال خير نگاشته اند. (3) و اى خدا! هنگامى كه ايام زندگى ما به پايان رسد و

تصرّمت مدد اعمارنا، و استحضرتنا دعوتك الّتى لا بدّ

مدت عمر ما سرآيد و به دعوتت ما را (در پيشگاهت) احضار كنى كه البته همه را دعوت خواهى كرد و

منها و من اجابتها، فصلّ على محمّد و اله، و اجعل

همه عالم از اجابت آن ناچارند، پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و در آن هنگام سخت (كرم فرما) و آخرين

ختام ما تحصى علينا كتبة اعمالنا توبة مقبولة،

عمل و خاتمه كارى كه فرشتگان نويسندۀ اعمال در نامه عمل ما به شمار آورند توبۀ مقبول درگاهت قرار ده

لا توقفنا بعدها على ذنب اجترحناه، و لا معصية

و بعد از آن توبۀ مقبول، ديگر ما را از ارتكاب هرگناه و از اكتساب هرمعصيت

اقترفناها. (4) و لا تكشف عنّا سترا سترته على رئوس

نگاه دار؛ (4) و پرده اى كه (در دنيا) روى اعمال زشت ما در برابر ديدگان خلق انداخته اى، روز ظهور اخبار (و

الاشهاد، يوم تبلو اخبار عبادك، (5) انّك رحيم بمن

باطن اعمال) بندگانت، آن پرده را از روى كار ما برنينداز؛ (5) كه البته تو در حق آنان كه به درگاهت دعا مى كنند

دعاك، و مستجيب لمن ناداك.

بسى مهربانى و هركه تو را به حاجت هاى خود ندا كند، البته نداى او را اجابت كننده اى.

ص:68

عزّك، وقوف المستسلم الذّليل، و سائلك على الحياء

عزتت به حال تذلّل و تسليم ايستاده ام در حالى كه از خود شرمگينم

منّى سؤال البائس المعيل، (5) مقرّ لك بانّى لم استسلم

و از حضرتت با حال عجز و فقر و سختى درخواست مى كنم؛ (5) و مقرّ و معترفم كه

وقت احسانك الاّ بالاقلاع عن عصيانك، و لم اخل

هنگام لطف و احسانت، من مطيع و تسليم فرمانت نشده ام مگر آنكه به كلى از نافرمانيت دورى گزينم و در

فى الحالات كلّها من امتنانك. (6) فهل ينفعنى يا الهى

تمام حالات از تشكر و امتنان از حضرتت غفلت نكنم. (6) بارى اى خداى من! آيا اقرار و

اقرارى عندك بسوء ما اكتسبت؟ و هل ينجينى منك

اعتراف به سوء اعمال و زشتى كردارم در حضورت، به حالم سودمند است؟ و اين

اعترافى لك بقبيح ما ارتكبت؟ ام اوجبت لى فى مقامى

اقرار به گناه و ارتكاب عصيان، مرا از عذابت نجات مى دهد؟ يا آنكه در اين مقام باز خشم و غضبت را

هذا سخطك؟ ام لزمنى فى وقت دعاى مقتك؟ (7)

بر من لازم گردانيده اى؟ و در وقتى كه به درگاهت دعا مى كنم باز بر من قهرت را فرض و حتمى فرموده اى؟!(7)

سبحانك لا ايأس منك و قد فتحت لى باب التّوبة

پاك و منزهى تو! من هرگز از لطف و رحمتت مأيوس نخواهم بود در صورتى كه محققا درهاى توبه و بازگشت به

اليك، بل اقول مقال العبد الذّليل الظّالم لنفسه،

درگاهت را به روى من گشوده اى؛ بلكه به گفتار بنده اى خوار و ذليل سخن مى گويم كه او دربارۀ نفس خود ستم كرده

المستخفّ بحرمة ربّه، (8) الّذى عظمت ذنوبه

و به حرمت پروردگار خود اهانت نموده؛ (8) بنده اى كه گناهانش بزرگ

ص:70

فجلّت، و ادبرت ايّامه فولّت، حتّى اذا رأى مدّة

و رو به فزونى است و روزگارش به او پشت كرده و از او برگشته است؛ تا آنكه ديد كه وقت

العمل قد انقضت، و غاية العمر قد انتهت، و ايقن انّه

عمل گذشته و دوران عمرش بسر رسيده است و اينك هيچ

لا محيص له منك، و لا مهرب له عنك، تلقّاك بالانابة،

راه فرارى و مهرب و گريزگاهى از ملاقات تو ندارد؛ (چون چنين ديد) تو را ناچار با انابه و زارى ملاقات مى كند

و اخلص لك التّوبة، فقام اليك بقلب طاهر نقىّ، ثمّ

و به درگاه حضرتت با توبه خالص بازمى گردد، آنگاه با قلبى پاك و دلى پاكيزه در پيشگاه حضرتت قيام مى كند، و

دعاك بصوت حائل خفىّ، (9) قد تطأطأ لك فانحنى،

با صداى ضعيف و آهسته تو را به دعا مى خواند؛ (9) در حالى كه پشت (به طاعت) خم كرده،

و نكّس رأسه فانثنى، قد ارعشت خشيته رجليه، و

و سر (از خجلت) به زير انداخته، خوف و هراسش پاهايش را به لرزه انداخته و

غرّقت دموعه خدّيه، يدعوك بيا ارحم الرّاحمين،

رخسارش در آب چشمان غرق است و تو را چنين مى خواند؛ اى مهربان ترين مهربانان عالم!

و يا ارحم من انتابه المسترحمون، و يا اعطف من

و اى ترحم كننده تر از هركس كه (پريشان حالان) از او طلب لطف و رحمتت كنند! و اى باعاطفه تر از هركه

اطاف به المستغفرون، و يا من عفوه اكثر من نقمته، و

(گناهكاران) به گردش درآيند و ازو آمرزش طلبند! و اى كسى كه عفو و بخشش او بيش از قهر و انتقام اوست! و

يا من رضاه اوفر من سخطه، (10) و يا من تحمّد الى خلقه

اى كسى كه رضا و خشنوديش فزون تر از خشم و غضب اوست! (10) اى خدايى كه خلق را به واسطه بخشش و

ص:71

بحسن التّجاوز، و يا من عوّد عباده قبول الانابة، و يا

آمرزش نيكو به حمد و ثناى خود مشغول كرده اى! اى خدايى كه بندگانش را به قبول توبه و انابه عادت داده! اى

من استصلح فاسدهم بالتّوبة، و يا من رضى من فعلهم

خدايى كه فسادكارى بندگان را به توبه كردن اصلاح فرمايى! و اى خدايى كه به اندك عملى از بندگان راضى و

باليسير، و يا من كافى قليلهم بالكثير، و يا من ضمن لهم

خشنود است! و اى خدايى كه طاعت اندك آنها را به فضل و كرم، پاداش بسيار عطا كند و اى خدايى كه براى

اجابة الدّعاء، و يا من وعدهم على نفسه بتفضّله حسن

بندگان اجابت دعا را ضمانت كرده! و اى خدايى كه به بندگانش از فضل و كرم خود، وعدۀ پاداش نيكو

الجزاء، (11) ما انا باعصى من عصاك فغفرت له، و ما انا

داده! (11) اى خدا! من معصيتكارتر از بسيار كسان ديگر كه همه را بخشيدى نيستم؛ و من

بالوم من اعتذر اليك فقبلت منه، و ما انا باظلم من

زشت و بدعمل تر از آنانى كه از گناهان عذر خواستند و تو عذرشان را پذيرفتى نيستم؛ و من ستمكارتر از آنان كه

تاب اليك فعدت عليه. (12) اتوب اليك فى مقامى

به درگاهت توبه و انابه كردند و تو به آنها، لطف و احسان كردى نيستم. (12) من هم در همين مقام حاضر به

هذا، توبة نادم على ما فرط منه، مشفق ممّا اجتمع

درگاهت توبه مى كنم، توبه كسى كه از عملش كه در آن افراط و تفريط كرده سخت پشيمانست در حالى كه از

عليه، خالص الحياء ممّا وقع فيه، (13) عالم بانّ

سنگينى بار گناهان كه بر او جمع گرديده سخت هراسان و ترسانست و از ورطه عصيان ها كه در آن افتاده سخت

العفو عن الذّنب العظيم لا يتعاظمك، و انّ التّجاوز عن

شرمنده است؛ (13) در صورتى كه مى داند عفو و بخشش از گناه بزرگ او، پيش تو بزرگ نيست و گذشت از

ص:72

الاثم الجليل لا يستصعبك، و انّ احتمال الجنايات

معصيت بزرگ او نزد تو دشوار نيست و حلم و تحمل بار جنايت هاى

الفاحشة لا يتكأّدك، و انّ احبّ عبادك اليك من ترك

فاحش او بر تو بسى سهل و بى زحمت است؛ و باز مى دانم اى خدا كه بهترين بندگان نزد تو آنست كه

الاستكبار عليك، و جانب الاصرار، و لزم الاستغفار.

بر عبوديتت هيچ تكبر و خودبينى نكند و از اصرار بر گناه دورى گزيند و پيوسته (از جرم و گناه) استغفار نمايد.

(14) و انا ابرء اليك من ان استكبر، و اعوذ بك من ان اصرّ،

(14)پس (اى خدا!) من به درگاهت از تكبر و غرور بيزارم و از اصرار بر گناه به تو پناه مى برم و استغفرك لما قصّرت فيه، و استعين بك على ما عجزت

و از هرآنچه تقصير و خطا كردم استغفار مى كنم و از آنچه (از طاعتت) كه بر انجام آن عاجز و ناتوانم از تو قوّت و

عنه. (15) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و هب لى ما يجب

نصرت و يارى مى خواهم. (15) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا بر انجام طاعتت، آنچه را بر

علىّ لك، و عافنى ممّا استوجبه منك، و اجرنى ممّا

من فرض و واجب كرده اى توفيق عطا فرما؛ و مرا از آنچه كه از جانب تو سزاوار آنم معاف ساز و از آنچه

يخافه اهل الاساءة، فانّك ملىء بالعفو، مرجوّ للمغفرة،

اهل عصيان از آن مى ترسند مرا پناه ده؛ كه همانا عفو و بخشش تو بى حسابست و هر گناهكارى به آمرزش و

معروف بالتّجاوز، ليس لحاجتى مطلب سواك، و لا

مغفرتت اميدوار، و تو به گذشت از مجرمان معروفى؛ اى خدا! مرا مطلوبى جز تو نيست و

لذنبى غافر غيرك، حاشاك، (16) و لا اخاف على نفسى

گناهم را آمرزنده اى جز تو نيست؛ حاشا كه غير تو كسى آمرزندۀ گناه باشد! (16) و من بر نفس خويش

ص:73

الاّ ايّاك، انّك اهل التّقوى و اهل المغفرة، صلّ على

از هيچ كس جز تو نمى ترسم كه همانا تو اهل تقوا و اهل مغفرتى (يعنى سزد كه از تو بترسند و به آمرزش تو

محمّد و ال محمّد، و اقض حاجتى، و انجح طلبتى،

اميدوار باشند)؛ درود فرست بر محمد و آل محمد و حاجت مرا برآور و مرا به مقصد و مطلوبم نايل ساز

و اغفر ذنبى، و امن خوف نفسى، انّك على كلّ شىء قدير،

و از سر جرم و گناهم درگذر و ترس و هراسم را به ايمنى مبدل گردان كه همانا تويى كه بر هرچه خواهى توانايى

و ذلك عليك يسير، امين ربّ العالمين.

و اين بر تو سهل و آسانست؛ دعايم را اجابت فرما اى پروردگار عالم آفرينش!

ص:74

الدّاعين. (11) تمدّحت بالغناء عن خلقك، و انت

ملول نكند! (11) تويى كه خود را به وصف غنا و بى نيازى از خلق توصيف كردى و

اهل الغنى عنهم، (12) و نسبتهم الى الفقر، و هم اهل

استغنا و بى نيازى از آنان حقيقتا مخصوص توست؛ (12) و خلق را به فقر و حاجت نسبت دادى و حقيقتا خلق،

الفقر اليك. (13) فمن حاول سدّ خلّته من عندك،

نيازمند به ذات بى نياز تواند. (13) پس هركس بستن رخنه نيازمندى خود را از نزد تو خداى غنى الذات طلبيد

و رام صرف الفقر عن نفسه بك، فقد طلب حاجته

و برطرف شدن فقر و نياز خود را از درگاه آن ذات بى نياز درخواست كرد، به درستى حاجتش را

فى مظانّها، و اتى طلبته من وجهها. (14) و من توجّه

از جايگاه حقيقى اش طلبيده و به آنجا كه حاجت بايد برند روى آورده است. (14) و هركس

بحاجته الى احد من خلقك، او جعله سبب نجحها

براى حاجتش به احدى از مخلوقت روى آورد يا جز تو ديگرى را سبب نجاح و فيروزى خود قرار

دونك، فقد تعرّض للحرمان، و استحقّ من عندك

دهد، البته خويش را در معرض محرومى و هدف نوميدى ساخته و از احسان تو

فوت الاحسان. (15) اللّهمّ و لى اليك حاجة، قد قصّر

مستحق حرمانست. (15) پروردگارا! مرا به درگاه تو حاجتى است كه من خود

عنها جهدى، و تقطّعت دونها حيلى، و سوّلت لى نفسى

بر انجام آن حاجت ناتوان و قاصرم و چاره اى بر آن نتوانم جست و نفس امارۀ من، مرا ترغيب و تشويق مى كند

رفعها الى من يرفع حوائجه اليك، و لا يستغنى فى

كه آن حاجت را به درگاه مخلوقى كه حاجت هايش را نزد تو مى آورد و در خواسته هايش از تو

ص:76

طلباته عنك، و هى زلّة من زلل الخاطئين، و عثرة من

بى نياز نيست، ببرم؛ و اين عمل (بردن حاجت نزد مخلوق) از لغزش هاى خطاكاران و از كردار

عثرات المذنبين، (16) ثمّ انتبهت بتذكيرك لى من

بد گناهكاران است؛ (16) اما چون لطف و كرمت متذكرم ساخت از غفلت خود به هوش

غفلتى، و نهضت بتوفيقك من زلّتى، و رجعت و نكصت

آمدم و به سبب توفيق تو، از لغزشم برخاستم و به درگاه تو رو آوردم و با راهنمايى و

بتسديدك عن عثرتى، (17) و قلت: سبحان ربّى، كيف

تأييد تو از خطايم بازگشتم. (17) و (با خود) گفتم: پاك و منزه است پروردگار من! چگونه محتاجى درخواست

يسئل محتاج محتاجا؟ و انّى يرغب معدم الى معدم؟

حاجتش را از محتاجى ديگر مى كند؟ و گدايى برهنه چگونه از گدايى عريان مانند خود طلب حاجت مى كند؟

(18) فقصدتك يا الهى بالرّغبة، و اوفدت عليك رجائى

(18)پس اى خداى من! مشتاقانه براى رفع حاجتم به درگاه تو آمدم و با اعتماد كامل به تو، اميد بالثّقة بك، (19) و علمت انّ كثير ما اسئلك يسير فى

به تو بستم؛ (19) و دانستم كه درخواست حاجات بسيار من، نزد توانگرى تو ناچيز و اندك

وجدك، و انّ خطير ما استوهبك حقير فى وسعك،

است و بزرگ ترين هبه و عطايى كه من از تو مى طلبم در مقابل رحمت واسعه تو حقير و ناقابل است؛

و انّ كرمك لا يضيق عن سؤال احد، و انّ يدك بالعطايا

و گنج كرم تو از درخواست هيچ كس كم نگردد؛ و دست عطا و جودت

اعلى من كلّ يد. (20) اللّهمّ فصلّ على محمّد و اله،

از هر دست بالاتر است. (20) پروردگارا! پس بر محمد و آل پاكش درود فرست

ص:77

و احملنى بكرمك على التّفضّل، و لا تحملنى بعد لك

و (كرم كن و) به فضل و احسان خود بار بر دوشم بنه، نه به عدلت

على الاستحقاق، فما انا باوّل راغب رغب اليك

و بر مبناى استحقاق من. (اى خدا!) من اول كس نيستم كه به درگاه كرمت به قدم شوق و رغبت آمده

فاعطيته و هو يستحقّ المنع، و لا باوّل سائل سئلك

و تو از فضل به او عطا كردى در صورتى كه او مستحق محروميت بود؛ و من اول سائلى نيستم كه از تو

فافضلت عليه و هو يستوجب الحرمان. (21) اللّهمّ

درخواست كرد و تو در حقش فضل و كرم نمودى در صورتى كه او مستوجب حرمان بود. (21) پروردگارا!

صلّ على محمّد و اله، و كن لدعائى مجيبا، و من ندائى

بر محمد و آل پاكش درود فرست و دعاى مرا (از كرم) اجابت فرما و به نداى من (از لطف)

قريبا، و لتضرّعى راحما، و لصوتى سامعا، (22) و لا تقطع

توجه فرما و به تضرع و زاريم ترحم كن و صداى دعاى مرا بشنو! (22) و اميدم را

رجائى عنك، و لا تبتّ سببى منك، و لا توجّهنى فى

از فضل و كرمت نااميد مگردان و توسل و رابطه مرا را از عنايتت قطع مكن و در اين

حاجتى هذه و غيرها الى سواك، (23) و تولّنى بنجح

حاجت و ساير حاجت هايم، به غير خود متوجه مساز. (23) و مرا از درگاه رحمتت با برآوردن

طلبتى، و قضاء حاجتى، و نيل سؤلى، قبل زوالى عن

خواسته ام، و روا كردن حاجتم و نيل به مقاصدم، منصور و موفق بدار پيش از آنكه

موقفى هذا، بتيسيرك لى العسير، و حسن تقديرك لى

ازين مكان بازگردم با آسان كردن مشكلاتم و حسن تقديرت

ص:78

فى جميع الامور. (24) و صلّ على محمّد و اله، صلاة

در جميع امورم. (24) و بر محمد و آل پاكش درود فرست؛ درود و رحمتى

دائمة نامية، لا انقطاع لابدها، و لا منتهى لامدها،

دايم و روزافزون كه هرگز انقطاع نپذيرد و طول مدتش به انتها نرسد

و اجعل ذلك عونا لى، و سببا لنجاح طلبتى، انّك واسع

و اين دعا را يار و ياور من قرار ده و وسيلۀ برآمدن حاجاتم بگردان كه همانا تو، گشاده دست

كريم، (25) و من حاجتى يا ربّ كذا و كذا...

و بزرگوارى؛ (25) و از حاجت هاى من اى خدا...!

(و تذكر حاجتك، ثمّ تسجد و تقول فى سجودك:)

(اينجا حاجت خود را ذكر مى كنى، پس به سجده مى روى و در سجده مى گويى:)

فضلك انسنى، و احسانك دلّنى، فاسئلك بك و بمحمّد

(اى خدا!) فضل تو، مرا (با تو) مأنوس مى سازد و احسانت مرا رهبرى مى كند پس از تو درخواست مى كنم به

و اله صلواتك عليهم ان لا تردّنى خائبا.

حق خودت و به مقام محمد و آلش كه درود و رحمت هايت بر آنان باد كه مرا نااميد از درگاه خود بازمگردان!

ص:79

عن ظلمى بقوّتك، و افلل حدّه عنّى بقدرتك، و اجعل

از ظلم و بيداد بر من بازدار و به روى من تيغ ستمش را كند ساز و او را

له شغلا فيما يليه، و عجزا عمّا يناويه. (7) اللّهمّ و صلّ

به امور مربوط به خودش مشغول دار و از نيت سوء و عداوت با من عاجز گردان. (7) خدايا! و درود فرست

على محمّد و اله، و لا تسوّغ له ظلمى، و احسن عليه

بر محمد و آل پاكش؛ و براى آن ظالم، ظلم در حق مرا ميسر و روا مگردان، بلكه به خوبى مرا در مقابل او

عونى، و اعصمنى من مثل افعاله، و لا تجعلنى فى مثل

يارى نما و مرا از آن گونه افعال زشت او، معصوم و محفوظ دار و مرا در مثل حال او

حاله. (8) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اعدنى عليه

قرار مده. (8) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا بر آن دشمن

عدوى حاضرة، تكون من غيظى به شفاء، و من حنقى

هم اكنون يارى فرما چنان ياريى كه درد درونى و غضبم را شفا بخشد و دادم را

عليه وفاء. (9) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و عوّضنى من

از او بستاند. (9) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل اطهارش و در عوض ظلم و

ظلمه لى عفوك، و ابدلنى بسوء صنيعه بى رحمتك،

جور او، تو عفو و بخششت را شامل حالم گردان و در مقابل اذيت و بدى هايش، تو رحمتت را به من عطا فرما؛

فكلّ مكروه جلل دون سخطك، و كلّ مرزئة سواء مع

زيرا هر مكروه و رنج و المى در عالم، نزد خشم و قهرت بسى ناچيز است و هر بلا و مصيبتى جز قهر و غضب تو،

موجدتك. (10) اللّهمّ فكما كرّهت الىّ ان اظلم، فقنى من

وجود و عدمش يكسانست. (10) پروردگارا! پس چنان كه ظلم كشيدن را برايم ناپسند گردانيدى، مرا هم از

ص:81

ان اظلم. (11) اللّهمّ لا اشكو الى احد سواك، و لا استعين

ظلم و ستم به خلق حفظ كن؛ (11) خدايا! من به جز تو به هيچ كس از حالم شكايت نمى كنم و از هيچ حاكمى

بحاكم غيرك، حاشاك، فصلّ على محمّد و اله، و صل

غير تو يارى نمى طلبم؛ حاشا! (كه با وجود تو رو به غير تو آرم)؛ پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و

دعائى بالاجابة، و اقرن شكايتى بالتّغيير. (12) اللّهمّ

دعاى مرا به مقام اجابت رسان و شكوه ام را (از جور ظالم)، به رفع آن مقرون ساز. (12) اى خدا!

لا تفتنّى بالقنوط من انصافك، و لا تفتنه بالامن من

و مرا با يأس و نااميدى از كيفر آن ظالم و انتقام و دادخواهى از او امتحان منما و آن ظالم را هم مبتلا به ايمنى از

انكارك، فيصرّ على ظلمى، و يحاضرنى بحقّى، و عرّفه عمّا

كيفر خود مساز تا بر ظلم و ستم بر من مصرّ و متجرّى شود و بر حقم دست يابد؛ و به زودى به آن بيدادگر،

قليل ما اوعدت الظّالمين، و عرّفنى ما وعدت من

كيفر ظلمى كه به ظالمان وعده دادى بنما و بر من هم وعده اى كه براى اجابت دعاى

اجابة المضطرّين. (13) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله،

مظلومان مضطرّ داده اى آشكار ساز. (13) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش

و وفّقنى لقبول ما قضيت لى و علىّ، و رضّنى بما اخذت

و مرا موفق بدار كه آنچه در قضاى خود از سود و زيان بر من مقدر فرموده اى بپذيرم و به هرچه از نفع و ضرر بر

لى و منّى، و اهدنى للّتى هى اقوم، و استعملنى بما هو

من حكم و تقدير كردى مرا به آن راضى و خشنود ساز و مرا به بهترين و محكم ترين راه هدايت فرما و به كارى

اسلم. (14) اللّهمّ و ان كانت الخيرة لى عندك فى تأخير

كه سالم و صالح ترين كار است مشغولم بدار. (14) خدايا! و اگر خير و صلاح حال من نزد تو آنست كه دادخواهى

ص:82

الاخذ لى، و ترك الانتقام ممّن ظلمنى الى يوم الفصل

من مظلوم را از آن دشمن ظالم به تأخير افكنى و انتقام آن بيدادگر را به روز (قيامت) كه روز فصل

و مجمع الخصم، فصلّ على محمّد و اله، و ايّدنى منك

خصومت هاى جميع خلايق است موكول سازى پس درود بر محمد و آل پاكش فرست و مرا (در مقابل ظلم آن

بنيّة صادقة، و صبر دائم، (15) و اعذنى من سوء الرّغبة،

دشمن) با نيت و عزم صادق و صبر دايم موفق و مؤيد گردان. (15) و مرا از ميل و رغبت به اعمال زشت

و هلع اهل الحرص، و صوّر فى قلبى مثال ما ادّخرت لى

و از جزع و بى صبرى مانند مردم حريص (دنيا) در پناه خود محفوظ دار و اجر و ثوابى كه تو براى من ذخيرۀ

من ثوابك، و اعددت لخصمى من جزائك و عقابك،

عالم آخرت فرموده اى و آنچه از كيفر و عقابت براى آن ظالم مهيا ساخته اى همه را دائما در خاطرم متمثل ساز؛

و اجعل ذلك سببا لقناعتى بما قضيت، و ثقتى بما

و اين تذكر را سبب گردان كه من قانع و راضى باشم به آنچه بر من مقدر فرموده اى و وثوق و اطمينان خاطر يابم

تخيّرت، (16) امين ربّ العالمين، انّك ذو الفضل

به آنچه بر من اختيار كرده اى. (16) دعايم را مستجاب فرما اى پروردگار عالميان! كه تو صاحب احسان و فضل

العظيم، و انت على كلّ شىء قدير.

بزرگى و بر همه چيز قادرى.

ص:83

و النّعم الّتى اتحفتنى بها؟ تخفيفا لما ثقل على ظهرى من

و به سبب آن درد و الم، نعمت هايى بر من تحفه فرستادى تا بار سنگين گناهانم را بر دوشم

الخطيئات، و تطهيرا لما انغمست فيه من السّيّئات،

سبك سازى و روح قدسى مرا از فرورفتن در منجلاب معاصى پاك و مهذب گردانى

و تنبيها لتناول التّوبة، و تذكيرا لمحو الحوبة بقديم

و نيز براى توبه و انابه به درگاه كرمت متنبه و متذكرم سازى تا سرانجام، گناهانم به واسطه نعمت و احسان

النّعمة، (5) و فى خلال ذلك ما كتب لى الكاتبان من

قديمت، محو و نابود شود. (5) و در خلال ايام بيمارى، دو ملك نويسندۀ اعمال، براى من در نامه عملم

زكىّ الاعمال، ما لا قلب فكّر فيه، و لا لسان نطق به،

حسناتى بزرگ بنويسند كه نه در قلب من خطور كرده و نه زبانم به آن سخن گفته

و لا جارحة تكلّفته، بل افضالا منك علىّ، و احسانا

و نه عملى به اعضا و جوارح از من صادر شده بلكه به صرف كرم و فضل

من صنيعك الىّ. (6) اللّهمّ فصلّ على محمّد و اله،

و احسان و لطف بى انتهاى تو بر من است. (6) پروردگارا! پس درود فرست بر محمد و آل پاكش

و حبّب الىّ ما رضيت لى، و يسّر لى ما احللت بى، و طهّرنى

و محبوب من بگردان هرچه را رضاى تو بر من مى فرستد و آنچه را (از مشكلات) بر من وارد كردى آسان گردان

من دنس ما اسلفت، و امح عنّى شرّ ما قدّمت، و اوجدنى

و مرا از آلايش پليدى گناهان گذشته ام پاك و پاكيزه فرما و شرور و بدكارى هاى پيشينه ام همه را محو ساز و باز بر من

حلاوة العافية، و اذقنى برد السّلامة، و اجعل مخرجى

حلاوت و لذت تندرستى و سلامت را عطا فرما و آسايش صحّت و عافيت را به من بچشان؛ و تنم را كه

ص:85

عن علّتى الى عفوك، و متحوّلى عن صرعتى الى تجاوزك،

از حال مرض به صحت درآيد، به سوى عفو و بخششت درآور و از لغزشگاه معاصى به آمرزشت متحول ساز

و خلاصى من كربى الى روحك، و سلامتى من هذه

و از غم و اندوهم، به عالم راحتى حضرتت خلاصى بخش و از اين شدت و

الشّدّة الى فرجك، (7) انّك المتفضّل بالاحسان،

سختى به گشايش حال و فرجت، به ساحل سلامتم برسان. (7) كه همانا تويى خداى با فضل و كرم بى پايان

المتطوّل بالامتنان، الوهّاب الكريم،

و احسان و عطاى نامنتها، كريم و بخشندۀ بى عوض و غرض،

ذوالجلال و الاكرام.

بزرگوار با عزت و جلال.

ص:86

عقابه، (8) و انت الّذى تسعى رحمته امام غضبه، (9)

عقاب و انتقام توست. (8) تويى كه لطف و رحمت واسعه ات پيشاپيش قهر و غضب مى رود.(9)

و انت الّذى عطاؤه اكثر من منعه، (10) و انت الّذى اتّسع

تويى آن كه جود و عطايت از منعت افزون است. (10) تويى كه

الخلائق كلّهم فى وسعه (11) و انت الّذى لا يرغب فى

همه خلايق را از رحمت واسعه خود وسعت عطا كردى. (11) تويى كه در عوض

جزاء من اعطاه، (12) و انت الّذى لا يفرط فى عقاب من

عطا و بخشش خود به خلق، پاداش نمى خواهى. (12) تويى كه در عقاب و كيفر معصيت كاران (عدل كرده) و ابدا

عصاه. (13) و انا يا الهى عبدك الّذى امرته بالدّعاء،

افراط نخواهى كرد. (13) و من اى خدا! بندۀ (ضعيف درمانده) توام كه او را امر فرمودى به درگاهت دعا كند،

فقال: لبّيك و سعديك، ها انا ذا يا ربّ مطروح بين

او هم امرت را اطاعت كرد و لبيك و سعديك گويان گفت: پروردگارا! اينك منم، بنده اى كه در حضور حضرتت به

يديك، (14) انا الّذى اوقرت الخطايا ظهره، و انا الّذى

خاك ذلت و عبوديت افتاده. (14) منم كه بار خطا و گناهانم بر دوشم بسى سنگين است؛ منم آن بنده اى كه

افنت الذّنوب عمره، و انا الّذى بجهله عصاك، و

گناهان، عمرش را فانى ساخت؛ و منم كه به جهل و نادانى تو را معصيت كردم، در صورتى كه

لم تكن اهلا منه لذاك. (15) هل انت يا الهى راحم من

تو سزاوار نافرمانى او نبودى. (15) اكنون اى خداى من! آيا به كسى كه به درگاهت دعا مى كند ترحم

دعاك فابلغ فى الدّعاء؟ ام انت غافر لمن بكاك فاسرع فى

خواهى كرد، تا (اميدوار گشته و) بر دعا بيفزايم؟ و آيا تو آن را كه به درگاهت مى گريد مى آمرزى، تا در

ص:88

البكاء؟ ام انت متجاوز عمّن عفّر لك وجهه تذلّلا؟ ام

گريه بشتابم؟ آيا تو از كسى كه در پيشگاه عزتت، جبهه به خاك ذلت نهاده عفو و گذشت خواهى كرد؟ و آيا

انت مغن من شكا اليك فقره توكّلا. (16) الهى لا تخيّب

بى نياز خواهى كرد آن كس را كه با اعتماد از فقر خود شكايت به حضرتت مى كند؟ (16) اى خداى من! نوميد

من لا يجد معطيا غيرك، و لا تخذل من لا يستغنى عنك

مگردان آن كس را كه غير تو معطى و صاحب كرمى در عالم نمى شناسد؛ و خوار مساز آن را كه از

باحد دونك. (17) الهى فصلّ على محمّد و اله، و لا تعرض

احدى جز تو بى نيازى نمى طلبد. (17) پروردگارا! پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و از من كه

عنّى و قد اقبلت عليك، و لا تحرمنى و قد رغبت اليك،

به ذات كريمت رو آورده ام به قهر رو مگردان؛ و مرا كه مشتاق و متضرع به درگاه توام از عنايتت محروم منما؛

و لا تجبهنى بالرّدّ و قد انتصبت بين يديك، (18) انت

و از الطافت به سبب آنكه در حضورت ايستاده ام مردودم مساز. (18) تويى

الّذى وصفت نفسك بالرّحمة، فصلّ على محمّد و اله

كه ذات پاكت را خود به رحمت و لطف توصيف فرمودى؛ پس بر محمد و آل پاكش درود فرست

و ارحمنى، و انت الّذى سمّيت نفسك بالعفو فاعف

و به من هم ترحم كن. و تويى كه ذات يكتاى خويش را به عفو و بخشش ستوده اى، پس مرا هم شامل عفو و

عنّى. (19) قد ترى يا الهى فيض دمعى من خيفتك،

بخششت فرما. (19) اى خداى من! مى نگرى كه با چشم اشكبار از ترس (قهر) تو مى نالم

و وجيب قلبى من خشيتك، و انتقاض جوارحى من

و قلبم مضطرب و هراسان از (ذكر جلال) توست و اركان و جوارحم از هيبت و عظمتت

ص:89

هيبتك، (20) كلّ ذلك حياء منّى بسوء عملى، و لذلك

مى لرزد؛ (20) تمام اينها به علت شرمندگيم از عمل زشتم است؛ لذاست كه

خمد صوتى عن الجأر اليك، و كلّ لسانى عن مناجاتك.

شرار فريادم خاموش و آه و ناله ام به درگاهت ضعيف است و زبانم از مناجاتت، لال و الكن است.

(21) يا الهى فلك الحمد، فكم من عائبة سترتها علىّ فلم

(21)اى خداى من! تو را ستايش مى كنم كه چه بسيار عيب ها و زشتى هاى مرا پنهان ساختى و مرا تفضحنى، و كم من ذنب غطّيته علىّ فلم تشهرنى، و كم من

مفتضح و رسوا نساختى؛ و چه بسيار گناهانم را در پردۀ (عفو) پوشانيدى و مرا ميان خلق (به آنها) مشهور

شائبة الممت بها فلم تهتك عنّى سترها، و لم تقلّدنى

نگردانيدى؛ و چه بسيار عيب و عارها كه من مرتكب شدم و تو پرده درى نكردى؛ و ننگ و عار آن را بر گردنم

مكروه شنارها، و لم تبد سوءاتها لمن يلتمس معائبى

چون طوق نيفكندى و زشتيش را بر ديده هاى همسايگانم كه در جستجوى عيوب

من جيرتى، و حسدة نعمتك عندى، (22) ثمّ لم ينهنى

منند و حسودانى كه از نعمت هاى تو بر من رشك مى برند آشكار نگردانيدى. (22) (و وا اسفا كه) باز هم

ذلك عن ان جريت الى سوء ما عهدت منّى. (23) فمن

اين همه لطف و عنايتت، مرا از آنكه به سوى بدكارى و نقض عهد تو روم بازنداشت. (23) بارى اى خداى

اجهل منّى يا الهى برشده؟ و من اغفل منّى عن حظّه؟

من! از من نادان و جاهل تر به رشد و صلاح كار خود كيست؟ و غافل تر از من نسبت به حظّ و بهرۀ خود كيست؟

و من ابعد منّى من استصلاح نفسه؟ حين انفق ما

و دورتر از من از كار اصلاح نفس خويش كيست، در حالى كه هرچه از

ص:90

اجريت علىّ من رزقك فيما نهيتنى عنه من معصيتك،

رزق تو بر من انفاق شد، همه را در معصيت هايى كه مرا نهى فرمودى صرف كردم؟

و من ابعد غورا فى الباطل، و اشدّ اقداما على السّوء منّى؟

و از من دورتر كيست كه در قعر چاه باطل درافتاده ام و چه كس از من گستاخانه تر به كار زشت اقدام مى كند؟

حين اقف بين دعوتك و دعوة الشّيطان، فاتّبع دعوته

كه هرگاه ميان دعوت تو (به طاعت) و دعوت شيطان (به عصيان) ايستاده باشم، آنجا از پى شيطان مى روم

على غير عمى منّى فى معرفة به، و لا نسيان من حفظى له،

در حالى كه در شناخت او نابينا نيستم و كارهاى او را فراموش نكرده ام.

(24) و انا حينئذ موقن بانّ منتهى دعوتك الى الجنّة،

(24)و هم اينك يقين دارم كه دعوت تو مرا به بهشت ابد مى رساند و منتهى دعوته الى النّار. (25) سبحانك ما اعجب ما

و دعوت شيطان به آتش دوزخ مى كشاند. (25) پاك و منزهى تو اى خدا! چه قدر شگفت و عجب حيرت انگيز

اشهد به على نفسى، و اعدّده من مكتوم امرى؟ (26)

است اين كار كه من بر زيان خود دانسته گواهى مى دهم و اسرار و راز پنهان خود را برمى شمارم.(26)

و اعجب من ذلك اناتك عنّى، و ابطاؤك عن معاجلتى،

و عجيب تر و شگفت انگيزتر ازين، آنست كه تو بر من بردبارى كرده و تعجيل در عقاب و كيفر گناهم نمى فرمايى

و ليس ذلك من كرمى عليك، بل تانّيا منك لى، و تفضّلا

و اين براى آن نيست كه مرا نزد تو كرامت و عزتى است، بلكه به صرف بردبارى تو و فضل و كرم

منك علىّ، لان ارتدع عن معصيتك المسخطة، و اقلع

تو بر من است؛ تا مگر من از نافرمانيت كه مستحق غضب توست پشيمان و مرتدع شوم و دست

ص:91

عن سيّئاتى المخلقة، و لانّ عفوك عنّى احبّ اليك

از گناهانى كه خواركننده و فرسايندۀ من است بردارم. و ديگر از اين جهت كه تو عفو و بخشش از گناهانم را

من عقوبتى. (27) بل انا يا الهى اكثر ذنوبا، و اقبح اثارا،

دوست تر دارى از آنكه مرا عقاب كنى. (27) بلكه اى خداى من! من آن چنانم كه گناهانم بيشتر و آثارم زشت تر

و اشنع افعالا، و اشدّ فى الباطل تهوّرا، و اضعف عند

و افعالم شنيع تر، و جرأت و بى باكيم در كار باطل بسى شديدتر و بيداريم هنگام

طاعتك تيقّظا، و اقلّ لوعيدك انتباها و ارتقابا، من

طاعتت بسى ضعيف و سست تر و آگاهى و مراقبتم براى وعده هاى قهر تو كم تر از آنست

ان احصى لك عيوبى، او اقدر على ذكر ذنوبى. (28) و انّما

كه بتوانم همه عيوبم را براى تو بشمارم يا قادر باشم كه گناهانم را ذكر نمايم. (28) و تنها

اوبّخ بهذا نفسى، طمعا فى رأفتك الّتى بها صلاح امر

با اين سخنان نفس خود را توبيخ و سرزنش مى كنم به طمع رأفت و عطوفتت كه اصلاح امر گنهكاران موقوف بر

المذنبين، و رجاء لرحمتك الّتى بها فكاك رقاب

آن رأفت است و به اميد لطف و رحمتت كه آزادى خطاكاران، بسته بدان رحمت

الخاطئين. (29) اللّهمّ و هذه رقبتى قد ارقّتها الذّنوب،

است. (29) اى خدا! اين گردن (بى طاقت) من است كه گناهان آن را باريك كرده

فصلّ على محمّد و اله، و اعتقها بعفوك، و هذا ظهرى

پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و به عفو و بخششت آن را آزاد گردان؛ و اين پشت من است

قد اثقلته الخطايا، فصلّ على محمّد و اله، و خفّف

كه خطاها آن را سنگين نموده پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و

ص:92

عنه بمنّك. (30) يا الهى لو بكيت اليك حتّى تسقط

به لطف و احسان خود آن را سبك ساز. (30) اى خداى من! اگر آن قدر به درگاهت گريه كنم كه

اشفار عينىّ، و انتحبت حتّى ينقطع صوتى، و قمت لك

مژگان ديدگانم همه فروريزد و چنان ناله و فرياد زنم كه صدايم قطع شود و آن قدر در طاعتت به پا بايستم

حتّى تتنشّر قدماى، و ركعت لك حتّى ينخلع صلبى،

كه قدم هايم متلاشى گردد و چندان حضورت به ركوع پشت خم كنم كه ستون فقراتم در هم شكند

و سجدت لك حتّى تتفقّأ حدقتاى، و اكلت تراب

و چندان حضورت به سجده درافتم تا آنكه حدقه چشمانم بيرون افتد و اگر خاك

الارض طول عمرى، و شربت ماء الرّماد اخر دهرى،

زمين را همه عمر بخورم و تا پايان عمرم آب گل آلود بنوشم

و ذكرتك فى خلال ذلك حتّى يكلّ لسانى، ثمّ لم ارفع

و در خلال اين احوال، همه را به ذكر تو مشغول باشم تا زبانم از تكلم فروماند و آنگاه

طرفى الى افاق السّماء استحياء منك، ما استوجبت

از شرم و حيا به اطراف آسمان تو سربلند نكنم، با اين كارها هنوز هم مستوجب و مستحق

بذلك محو سيّئة واحدة من سيّئاتى. (31) و ان كنت

محو يك گناه از معاصى (بسيار) خود نخواهم بود. (31) و اگر تو

تغفر لى حين استوجب مغفرتك، و تعفو عنّى حين

مرا ببخشى آن گاه كه مستوجب مغفرتت شوم و از گناهانم درگذرى گاهى كه

استحقّ عفوك، فانّ ذلك غير واجب لى باستحقاق،

مستحق عفوت گردم همانا اين عفو و مغفرتت نه به استحقاق من لازم گشته

ص:93

و لا انا اهل له باستيجاب، اذ كان جزائى منك فى اوّل

و نه من لايق و سزاوار عفو و بخشايش حتمى تو گرديده ام، زيرا مجازاتم در اول معصيت و

ما عصيتك النّار، فان تعذّبنى فانت غير ظالم لى. (32)

نافرمانى تو آتش دوزخ است پس هرگاه تو مرا (به كيفر گناهم) عذاب كنى ابدا ظلم در حق من نكرده اى.(32)

الهى فاذقد تغمّدتنى بسترك فلم تفضحنى، و تأنّيتنى

خداى من! چون زشتى هاى مرا در پردۀ عفو خويش مستور ساختى و مرا رسوا نگردانيدى، و به كرمت با من

بكرمك فلم تعاجلنى، و حلمت عنّى بتفضّلك فلم تغيّر

مدارا كردى و تعجيل در عقابم نفرمودى، و به فضل و رحمت نامنتهايت نسبت به من بردبارى كردى و نعمتت را

نعمتك علىّ، و لم تكدّر معروفك عندى، فارحم طول

بر من تغيير ندادى، و احسان و عطاى خود را، (با قهر و غضب) تيره و مكدّر نساختى، پس رحم كن بر طول

تضرّعى، و شدّة مسكنتى، و سوء موقفى. (33) اللّهمّ صلّ

تضرع و زاريم، و بر حال شدت فقر و مسكنتم، و بر بدى جايگاهم. (33) خداوندا! درود فرست

على محمّد و اله، و قنى من المعاصى، و استعملنى

بر محمد و آل پاكش و مرا از ارتكاب معاصى حفظ فرما و پيوسته به كار طاعتت

بالطّاعة، و ارزقنى حسن الانابة، و طهّرنى بالتّوبة،

مشغول دار و حال انابه و بازگشت نيكو نصيبم فرما و به آب توبه، پاك و منزهم گردان

و ايّدنى بالعصمة، و استصلحنى بالعافية، و اذقنى

و به عصمت و دورى از گناهان مرا مؤيد فرما و با عافيت و آسايش، كارم را اصلاح گردان و

حلاوة المغفرة، و اجعلنى طليق عفوك، و عتيق رحمتك،

حلاوت و شيرينى بخشش و مغفرت را به كام جانم بچشان و مرا رها شدۀ بخششت و آزاد شدۀ رحمتت گردان

ص:94

و اكتب لى امانا من سخطك، و بشّرنى بذلك فى العاجل

و برايم امان و ايمنى از خشم و قهرت را بنويس و مرا به آن در همين عالم دنياى عاجل پيش از

دون الاجل، بشرى اعرفها، و عرّفنى فيه علامة اتبيّنها،

فرارسيدن آخرت بشارت ده، مژده اى كه آن را بشناسم؛ و علامتى در آن به من نشان ده كه آن را آشكارا دريابم.

(34) انّ ذلك لا يضيق عليك فى وسعك، و لا يتكأّدك

(34)كه البته اين امر در مقابل رحمت واسعه تو مجالى تنگ نسازد و در برابر فى قدرتك، و لا يتصعّدك فى اناتك، و لا يؤودك فى

قدرت بى انتهاى تو رنج و ملالى نيارد و در برابر حلمت كار دشوارى نيست و نسبت به

جزيل هباتك الّتى دلّت عليها اياتك، انّك تفعل ما

موهبت و عطاياى تو كه آياتت دلالت بر آن دارد كار صعبى نخواهد بود؛ زيرا تو انجام مى دهى هرچه را

تشاء، و تحكم ما تريد، انّك على كلّ شىء قدير.

بخواهى و بر آنچه اراده كنى حكم مى فرمايى و همانا تو بر تمام امور عالم قادر و توانايى.

ص:95

لا يفتقه. (4) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اشغله عنّا

نتواند شكافت. (4) اى خدا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و آن شيطان را از وسوسه ما

ببعض اعدائك، و اعصمنا منه بحسن رعايتك،

به برخى دشمنانت مشغول بدار و ما را به حسن التفاتت از شرّ او محفوظ گردان

و اكفنا ختره، و ولّنا ظهره، و اقطع عنّا اثره. (5) اللّهمّ صلّ

و مكرش را از ما كفايت فرما و پشت او را به جانب ما بگردان و هرگونه وسوسه و مكرش را از ما قطع فرما.(5)

على محمّد و اله، و امتعنا من الهدى بمثل ضلالته،

اى خدا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و همان قدر كه او در ضلالت و شقاوتست ما را از هدايت بهره مند گردان؛

و زوّدنا من التّقوى ضدّ غوايته، و اسلك بنا من التّقى

و بر ضد غوايت و گمراهى او، ما را زاد و راحله تقوا عطا فرما؛ و ما را

خلاف سبيله من الرّدى. (6) اللّهمّ لا تجعل له فى

بر خلاف طريق هلاكت او، به راه تقوا (و سعادت) سلوك ده. (6) اى خدا! راهى براى او به خانه

قلوبنا مدخلا، و لا توطننّ له فيما لدينا منزلا. (7) اللّهمّ

دل هاى ما قرار مده؛ و به او در آنچه نزد ماست وطن و منزلگاه مده؛ (7) اى خدا!

و ما سوّل لنا من باطل فعرّفناه، و اذا عرّفتناه فقناه،

باطلى را كه براى ما زيبا جلوه گر مى سازد به ما بشناسان، و پس از آگاهى محفوظمان بدار؛

و بصّرنا ما نكائده به، و الهمنا ما نعدّه له، و ايقظنا عن

و در مكرى كه با ما مى كند به ما بصيرت عطا كن؛ و آنچه كه تهيه اش براى دفع مكر او لازم است به ما الهام فرما و

سنة الغفلة بالرّكون اليه، و احسن بتوفيقك عوننا

ما را از خواب غفلت اعتماد به مكر شيطان بيدار ساز؛ و به حسن توفيق خود، ما را بر مخالفت او يارى

ص:97

عليه. (8) اللّهمّ و اشرب قلوبنا انكار عمله، و الطف لنا

فرما. (8) اى خداى من! و قلوب ما را مملوّ از انكار و دشمنى با عمل او گردان و در نقض و ويران كردن اساس

فى نقض حيله. (9) اللّهمّ صلّ محمّد و اله، و حوّل

مكر و حيلتش بر ما به لطف يارى كن. (9) اى خدا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و به كرمت

سلطانه عنّا، و اقطع رجاءه منّا، و ادرأه عن الولوع بنا.

استيلاى شيطان را از ما بازدار و اميدش را از ما قطع ساز و حرص و ولعش را براى اهانت به ما دفع فرما.

(10) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اجعل اباءنا و امّهاتنا

(10)اى خدا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و به كرمت پدران و مادران و اولادنا، و اهالينا و ذوى ارحامنا، و قراباتنا و جيراننا،

و فرزندان و كليه خاندان و ارحام و خويشاوندان و همسايگان ما،

من المؤمنين و المؤمنات منه فى حرز حارز، و حصن

از مردان و زنان اهل ايمان، همه را از شرّ آن ديو رجيم در امان خود و حصار

حافظ، و كهف مانع، و البسهم منه جننا واقية، و

محكم خويش و پناهگاه ايمن حضرتت محفوظ بدار و بر تن آنان جوشنى نگهبان (از شرّ لشگر شيطان) بپوشان،

اعطهم عليه اسلحة ماضية. (11) اللّهمّ و اعمم بذلك

و به آنان شمشير برنده اى (بر دفاع از شرّ ديوان) عطا فرما. (11) اى خدا! و اين دعا را در حق

من شهد لك بالرّبوبيّة، و اخلص لك بالوحدانيّة،

هركس كه به ربوبيتت گواهى دهد و با اخلاص كامل تو را يگانه و يكتا شناسد

و عاداه لك بحقيقة العبوديّة، و استظهر بك عليه فى

و به حقيقت عبوديت و خلوص بندگى تو، با شيطان دشمن باشد و در راه آموختن علوم ربانى از تو بر عليه او

ص:98

معرفة العلوم الرّبانيّة. (12) اللّهمّ احلل ما عقد، و افتق

كمك طلبد، اين دعا را در حق همه آنها تعميم ده. (12) اى خدا و هر درى كه شيطان به روى ما ببندد، تو بگشا؛ و

ما رتق، و افسخ ما دبّر، و ثبّطه اذا عزم، و انقض ما ابرم.

هر روزنه كه او باز كند تو ببند؛ و هر تدبير كه انديشد همه را نابود ساز و هر تصميمش را، معوّق و باطل ساز.

(13) اللّهمّ و اهزم جنده، و ابطل كيده، و اهدم كهفه،

(13)اى خدا! لشگر و سپاه شيطان را درهم شكن؛ و مكرش را باطل گردان؛ و پناهگاه و سنگرهايش ويران ساز؛ و ارغم انفه. (14) اللّهمّ اجعلنا فى نظم اعدائه، و اعزلنا

و دماغش به خاك ذلت بمال. (14) اى خدا! ما را در صف دشمنانش قرار ده و از

عن عداد اوليائه، لا نطيع له اذا استهوانا، و لا نستجيب

شمار دوستدارانش دور گردان تا چون ما را به مكر كشاند اطاعتش نكنيم و چون

له اذا دعانا، نأمر بمناواته من اطاع امرنا، و نعظ عن

دعوتمان كند اجابتش ننماييم؛ بلكه هر كسى را كه امر ما را اطاعت كند، امر به مخالفت شيطان كنيم و هر كه ما را

متابعته من اتّبع زجرنا. (15) اللّهمّ صلّ على محمّد

پيروى كند، به وعظ و اندرز از پيروى شيطان بيزار سازيم. (15) اى خدا! درود فرست بر محمد،

خاتم النّبيّين، و سيّد المرسلين، و على اهل بيته

خاتم پيغمبران و بزرگ رسولان و بر خاندان

الطّيّبين الطّاهرين، و اعذنا و اهالينا و اخواننا، و

نيكوطينت و پاك فطرتش؛ و (به كرمت) ما را و خاندان ما و برادران ما و

جميع المؤمنين و المؤمنات ممّا استعذنا منه، و اجرنا

جميع اهل ايمان از مرد و زن، همه را در شمار آنان كه از شرّ شيطان در پناه تواند قرار ده؛ و از

ص:99

ممّا استجرنا بك من خوفه، (16) و اسمع لنا ما دعونا

آنچه از خوف آن به تو پناه مى آوريم ما را پناه بخش. (16) و (اى خدا!) آنچه دعا كرديم به كرم همه را بشنو (و

به، و اعطنا ما اغفلناه، و احفظ لنا ما نسيناه، و صيّرنا

اجابت فرما) و آنچه را غفلت كرديم، از لطف عطا فرما؛ و آنچه را كه فراموش كرديم از حضرتت بطلبيم آن را هم

بذلك فى درجات الصّالحين، و مراتب المؤمنين،

بر ما محفوظ دار؛ و بدين دعا ما را در مراتب و درجات صالحان و بندگان باايمان خود قرار ده؛

امين ربّ العالمين.

اين دعا را اجابت فرما اى پروردگار عالم!

ص:100

سحابا متراكما، هنيئا مريئا، طبقا مجلجلا، غير ملثّ

ابرى بس متراكم، با آبى خوش و گوارا، فراگير، با صداى رعد و برق بلند؛ نه ابرى با باران پيوسته (كه سيل پديد

ودقه، و لا خلّب برقه. (4) اللّهمّ اسقنا غيثا مغيثا،

آرد) و نه با برق فريبنده (كه باران نبارد). (4) پروردگارا! ما (تشنه كامان) را سيراب كن به بارانى كامل و فراوان،

مريعا ممرعا، عريضا واسعا غزيرا، تردّ به النّهيض، و تجبر

پرنفع، روياننده و پرورنده، وسيع و فراگير و سرشار، كه سرسبزى و خرمى را بازگرداند و ضعف تشنه كامان را

به المهيض. (5) اللّهمّ اسقنا سقيا تسيل منه الظّراب،

جبران نمايد. (5) پروردگارا! ما را به باران كاملى سيراب ساز كه چشمه هاى كوهساران را از آن جارى كنى

و تملأ منه الجباب، و تفجّر به الانهار، و تنبت به

و چاه و قنوات را مملو از آب گردانى و نهر و رودها را چون سيل روان سازى و اشجار را

الاشجار، و ترخص به الاسعار فى جميع الامصار، و

برويانى و بهاى هرچيز را در همه شهرها ارزان كنى و

تنعش به البهائم و الخلق، و تكمل لنا به طيّبات

شادمانى و نشاط حال بهايم و انسان را تدارك فرمايى و به وسيله آن، رزق نيكو را براى ما بندگان كامل

الرّزق، و تنبت لنا به الزّرع، و تدرّ به الضّرع، و تزيدنا

گردانى و كشت و زرع ها را بر ما برويانى و پستان ها را پر از شير كنى و به وسيله آن

به قوّة الى قوّتنا. (6) اللّهمّ لا تجعل ظلّه علينا سموما،

نيرويى بر قوّت و نيروى ما بيفزايى. (6) پروردگارا! سايه آن ابر را بر ما سموم و گرم قرار مده

و لا تجعل برده علينا حسوما، و لا تجعل صوبه علينا

و سردى آن را موجب قطع نعمت بر ما مگردان و نزول آن باران را بر ما بلا و سبب دورى (از رحمتت )

ص:103

رجوما، و لا تجعل ماءه علينا اجاجا. (7) اللّهمّ صلّ على

مساز و آبش را برايمان شور و ناگوار مدار. (7) پروردگارا! درود فرست بر

محمّد و ال محمّد، و ارزقنا من بركات السّماوات

محمد و آل محمد و ما را از بركات آسمان ها و زمين، روزى (و بهرۀ وافر)

و الارض، انّك على كلّ شىء قدير.

عطا فرما كه تو بر همه چيز و هركار قادر و توانايى.

ص:104

اعزّنى و لا تبتلينّى بالكبر، و عبّدنى لك و لا تفسد عبادتى

مرا عزت بخش و به تكبر و خودپسندى مبتلا مگردان و به عبادت خالص خود مشغولم دار و عبادتم را به

بالعجب، و اجر للنّاس على يدى الخير و لا تمحقه

عجب و غرور باطل مساز و به دستم كارهاى خير براى مردم جارى ساز و آن كار خير را

بالمنّ، وهب لى معالى الاخلاق، و اعصمنى من الفخر.

به واسطه منت ضايع و نابود مگردان و مرا عالى ترين اخلاق، كرامت فرما و از فخر و مباهات محفوظم بدار.

(4) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و لا ترفعنى فى النّاس

(4)پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل او و مرا نزد خلق، رفعت و بلندى عطا درجة الاّ حططتنى عند نفسى مثلها، و لا تحدث لى عزّا

مكن مگر آنكه به همان درجه مرا نزد خودم پست و ذليل گردانى و برايم عزتى

ظاهرا الاّ احدثت لى ذلّة باطنة عند نفسى بقدرها. (5)

ظاهرى پديد مياور مگر آنكه به همان اندازه، ذلت و حقارت به باطن ذاتم كرم فرمايى.(5)

اللّهمّ صلّ على محمّد و ال محمّد، و متّعنى بهدى صالح

پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل محمد و مرا به هدايت شايسته اى بهره مند ساز

لا استبدل به، و طريقة حقّ لا ازيغ عنها، و نيّة رشد

كه هرگز آن را به هيچ چيز مبدل نسازم؛ و به طريق حقى رهبرى كن كه ابدا از آن، تخطى و لغزش نكنم؛ و نيت

لا اشكّ فيها، و عمّرنى ما كان عمرى بذلة فى طاعتك،

درستى عطا كن كه هرگز در آن شك نكنم و مرا عمر طويل ده مادامى كه عمرم در راه طاعتت صرف شود؛

فاذا كان عمرى مرتعا للشّيطان فاقبضنى اليك قبل ان

پس هرگاه عمرم چراگاه شيطان گردد، آن زمان قبض روحم كن، پيش از آنكه

ص:106

يسبق مقتك الىّ، او يستحكم غضبك علىّ. (6) اللّهمّ

خشم تو بر من سبقت گيرد و غضبت حتم گردد. (6) پروردگارا!

لا تدع خصلة تعاب منّى الاّ اصلحتها، و لا عائبة اونّب

باقى مگذار براى من هيچ صفت ناپسندى، جز آنكه اصلاح فرمايى؛ و هيچ عيب و نقصى كه مستوجب سرزنش و

بها الاّ حسّنتها، و لا اكرومة فىّ ناقصة الاّ اتممتها. (7)

ملامت شوم، مگر آنكه نيكو سازى و كامل گردانى؛ و هيچ خصلت ناقصى، جز آنكه به حد كمال رسانى.(7)

اللّهمّ صلّ على محمّد و ال محمّد، و ابدلنى من بغضة

پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل محمد؛ و عداوت

اهل الشّنآن المحبّة، و من حسد اهل البغى المودّة،

دشمنان را با من به مهر و محبت، و حسد ستمگران را به لطف و مودت مبدل ساز؛

و من ظنّة اهل الصّلاح الثّقة، و من عداوة الادنين

و بدگمانى صالحان را در حق من به حسن ظن و اطمينان خاطر بدل فرما؛ و دشمنى نزديكان را با من

الولاية، و من عقوق ذوى الارحام المبرّة، و من خذلان

به دوستى، و عاق و آزارم ارحام را به نيكى و احسان بدل گردان؛ و خذلان و بى اعتنايى

الاقربين النّصرة، و من حبّ المدارين تصحيح المقة،

خويشانم را بدل به نصرت و ياورى فرما؛ و محبت ظاهرى اهل مكر و مدارا را با من به محبت حقيقى مبدل ساز؛

و من ردّ الملابسين كرم العشرة، و من مرارة خوف

و رد و انكار معاشرينم را با من به حسن رفتار، و تلخى ترس از

الظّالمين حلاوة الامنة. (8) اللّهمّ صلّ على محمّد

ظالمان را به شيرينى امن و امان مبدل گردان. (8) پروردگارا! درود فرست بر محمد

ص:107

و اله، و اجعل لى يدا على من ظلمنى، و لسانا على من

و آل پاكش و هركه در حقم ظلم و ستم كرد مرا بر او دست قدرت و نيروى انتقام عطا فرما و زبان مرا با خصم

خاصمنى، و ظفرا بمن عاندنى، و هب لى مكرا على من

من گويا گردان و هركه با من عناد و لجاج كند مرا بر او فيروز گردان؛ و هركه با من مكر و خدعه كند تو مكرى كه

كايدنى، و قدرة على من اضطهدنى، و تكذيبا لمن

بر او غالب شوم به من عطا فرما و هركه با من به قهر و غلبه برخيزد مرا بر او قدرت بخش و بر آن كه عيب جويى

قصبنى، و سلامة ممّن توعّدنى، و وفّقنى لطاعة من

و نكوهش كند مرا بر ابطال كلامش قادر ساز و مرا از تهديد مردم سلامت بدار و مرا موفق بساز به اطاعت از

سدّدنى، و متابعة من ارشدنى. (9) اللّهمّ صلّ على محمّد

كسى كه مرا به راه سداد و صلاح خواند و پيروى از آن كه هدايتم نمايد. (9) پروردگارا! درود فرست بر محمد

و اله، و سدّدنى لان اعارض من غشّنى بالنّصح، و اجزى

و آل او و مرا تأييد كن كه با هركس كه با من غشّ و خيانت كند، با نصيحت و راستى رفتار كنم و

من هجرنى بالبرّ، و اثيب من حرمنى بالبذل، و اكافى

هركس از من دورى كند به نيكويى تلافى كنم و به هركس كه مرا محروم كرد بذل و بخشش كرده و با هركس

من قطعنى بالصّلة، و اخالف من اغتابنى الى حسن

از من قطع پيوند كند در مقابل با او بپيوندم و به محبت پردازم و هركس مرا غيبت و بدگويى كند در مقابل به ذكر

الذّكر، و ان اشكر الحسنة، و اغضى عن السّيّئة. (10)

خير يادش كنم و در مقابل نيكويى (خلق و خالق) سپاسگزارى نمايم و از بدى چشم پوشى كنم.(10)

اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و حلّنى بحلية الصّالحين،

پروردگارا! درود فرست بر محمد و آلش و مرا به زيب و زيور صالحان بياراى

ص:108

و البسنى زينة المتّقين، فى بسط العدل، و كظم الغيظ،

و به جامه زينت اهل تقوا بپوشان كه بساط عدل و داد را بگسترانم و خشم خود را فرونشانم

و اطفاء النّائرة، و ضمّ اهل الفرقة، و اصلاح ذات

و آتش فتنه را خاموش سازم و تفرقه امت را جمع، و اختلاف بين مسلمين را اصلاح

البين، و افشاء العارفة، و ستر العائبة، و لين العريكة،

گردانم و نيكوكارى را فاش و اعمال زشت خلق را مستور سازم و خوش رفتار و آسانگير،

و خفض الجناح، و حسن السّيرة، و سكون الرّيح،

و متواضع و بى تكبر، و خوش سيرت، و باوقار،

و طيب المخالقة، و السّبق الى الفضيلة، و ايثار

و نيكو خلق باشم؛ و به هر فضل و كمال سبقت گيرم، و احسان و

التّفضّل، و ترك التّعيير، و الافضال على غير المستحقّ،

تفضل را برگزينم و ملامت و سرزنش مردم نكنم و بر غير مستحق احسان نكنم

و القول بالحقّ و ان عزّ، و استقلال الخير و ان كثر من

و سخن به حق و حقيقت گويم هرچند سخت باشد؛ و كم و كوچك شمرم گفتار و كردار نيكم را، هرچند زياد

قولى و فعلى، و استكثار الشّرّ و ان قلّ من قولى و فعلى،

باشد؛ و زياد بدانم قول و عمل بدم را، هرچند كم باشد.

و اكمل ذلك لى بدوام الطّاعة، و لزوم الجماعة،

و باز اين اوصاف مرا تكميل فرما به دوام طاعت خود و ملازمت با جماعت مسلمين

و رفض اهل البدع، و مستعمل الرّأى المخترع. (11)

و دورى از اهل بدعت و از هركه رأى ساختگى خود را به كار برد. (11)

ص:109

اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اجعل اوسع رزقك علىّ اذا

پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل او و وسيع ترين رزق خود را هنگامى بر من مقرر بدار كه

كبرت، و اقوى قوّتك فىّ اذا نصبت، و لا تبتلينّى بالكسل

پيرى بر من روى آورد و قوى ترين نيرويت را هنگامى به من عطا فرما كه به رنج و زحمت درافتم و مرا به كسالت

عن عبادتك، و لا العمى عن سبيلك، و لا بالتّعرض

و مسامحه در عبادتت مبتلا مگردان و نيز به نابينايى از طريق خود گرفتار مكن و مرا در معرض

لخلاف محبّتك، و لا مجامعة من تفرّق عنك، و

حرمان محبتت قرار مده و هرگز مرا با آنان كه از درگاه تو دور شدند همنشين مساز و

لا مفارقة من اجتمع اليك. (12) اللّهمّ اجعلنى اصول

از آنان كه به درگاهت روى آوردند دور مگردان. (12) پروردگارا! بر من مقرر فرما كه

بك عند الضّرورة، و اسئلك عند الحاجة، و اتضرّع

هنگام ضرورت، تنها به تو متوجه شوم و وقت حاجت و نيازمندى از تو حاجت خواهم و هنگام

اليك عند المسكنة، و لا تفتنّى بالاستعانة بغيرك اذا

فقر و پريشانى به درگاه تو تضرع و زارى كنم و مرا هنگام اضطرار به اعانت خواستن از غير ذات اقدس خويش

اضطررت، و لا بالخضوع لسؤال غيرك اذا افتقرت،

امتحان مكن و به خضوع و ذلت سؤال از درگاه غير خود، وقت فقر و درماندگى مبتلا مگردان

و لا بالتّضرّع الى من دونك اذا رهبت، فاستحقّ بذلك

و هنگام ترس و هراس، نزد غير خود زار و نالان مساز كه اينها مرا مستوجب

خذلانك و منعك و اعراضك، يا ارحم الرّاحمين. (13)

خذلان و قهر و اعراض تو و منع از لطف و احسانت خواهد ساخت، اى مهربان ترين مهربانان عالم! (13)

ص:110

اللّهمّ اجعل ما يلقى الشّيطان فى روعى من التّمنّى

پروردگارا! آنچه كه شيطان به قلب من القا مى كند كه تمناها

و التّظنّى و الحسد ذكرا لعظمتك، و تفكّرا فى قدرتك، و

و پندهاى باطل و حسد بر خلق است تو بدل گردان به تذكر عظمتت و تفكر در قدرت خود و

تدبيرا على عدوّك، و ما اجرى على لسانى من لفظة فحش،

فكر و تدبير نابودى دشمنانت؛ و آنچه كه خواهد بر زبانم جارى شود از فحش

او هجر، او شتم عرض، او شهادة باطل، او اغتياب مؤمن

يا لغو و بدگويى يا ريختن آبروى مردم و يا شهادت دادن به باطل يا غيبت از مؤمنى

غائب، او سبّ حاضر، و ما اشبه ذلك، نطقا بالحمد لك،

غايب يا بدگويى به مؤمنى حاضر يا مانند اين گونه معاصى، همه را تو بدل گردان به ذكر حمد و ثناى خود

و اغراقا فى الثّناء عليك، و ذهابا فى تمجيدك، و شكرا

و استغراق در ستايش حضرتت و گرويدن بر مجد و عظمتت، و شكر و سپاس

لنعمتك، و اعترافا باحسانك، و احصاء لمننك. (14)

نعمتت و اعتراف به احسانت، و شمار نعم بى پايانت.(14)

اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و لا اظلمنّ و انت مطيق

پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل او؛ و از تو مى خواهم كه هرگز از خلق به من ستمى نرسد در صورتى كه تو

للدّفع عنّى، و لا اظلمنّ و انت القادر على القبض منّى،

قادر بر دفع آن ظلمى؛ و نيز من در حق احدى ظلم نكنم در صورتى كه تو قادرى كه مرا از ظلم كردن نگه دارى

و لا اضلّنّ و قد امكنتك هدايتى، و لا افتقرنّ و من

و ابدا به راه ضلالت و گمراهى نروم با آنكه تو توانايى مرا هدايت فرمايى و هرگز محتاج به خلق نشوم با وجود

ص:111

عندك وسعى، و لا اطغينّ و من عندك وجدى. (15)

آنكه وسعت و بركت از جانب توست؛ و هرگز طغيان نكنم با آنكه همه دارايى من از توست.(15)

اللّهمّ الى مغفرتك وفدت، و الى عفوك قصدت، و الى

اى خدا! من به سوى آمرزش تو وارد شدم و به درگاه عفوت عزم كردم و به

تجاوزك اشتقت، و بفضلك وثقت، و ليس عندى ما

گذشت و بخشش تو مشتاقانه شتافتم و به فضل و كرم تو وثوق و اطمينان يافتم و با من چيزى كه

يوجب لى مغفرتك، و لا فى عملى ما استحقّ به عفوك،

مستوجب آمرزش تو شوم نيست و در اعمالم كارى كه با آن مستحق بخشايش تو گردم وجود ندارد

و مالى بعد ان حكمت على نفسى الاّ فضلك، فصلّ على

و براى نجات من بعد از آنكه بر نفس بدكار خود حكم كردم دستاويزى جز فضل تو نخواهد بود؛ پس درود

محمّد و اله، و تفضّل علىّ. (16) اللّهمّ و انطقنى بالهدى،

فرست بر محمد و آل او و در حق من كرم و تفضل فرما. (16) اى خدا! و زبانم را به هدايت گويا ساز

و الهمنى التّقوى، و وفّقنى للّتى هى ازكى، و استعملنى بما

و به قلبم خداترسى و تقوا را الهام كن و به آن عملى كه نيكو و پاكيزه تر است موفق بدار و مرا به كارى كه

هو ارضى. (17) اللّهمّ اسلك بى الطّريقة المثلى، و اجعلنى

رضا و خشنودى تو در آن بيشتر است برگمار. (17) پروردگارا! مرا به نيكوترين راه ببر و در

على ملّتك اموت و احيى. (18) اللّهمّ صلّ على محمّد و

مرگ و زندگانى، بر آيين خود بدار. (18) خدايا! درود فرست بر محمد و

اله، و متّعنى بالاقتصاد، و اجعلنى من اهل السّداد،

آل او و مرا به خلق ميانه روى و اقتصاد بهره مند ساز و از اهل صواب و صلاح

ص:112

و من ادلّة الرّشاد، و من صالح العباد، و ارزقنى فوز

و از راهنمايان طريق رشد و هدايت و از بندگان شايسته خود قرار ده و در روز قيامت و معاد، فوز و سعادت

المعاد، و سلامة المرصاد. (19) اللّهمّ خذ لنفسك من

نصيبم فرما و نجات و سلامتى از دوزخ روزيم نما. (19) پروردگارا! براى آنكه نفسم همه كارش خالص براى تو

نفسى ما يخلّصها، و ابق لنفسى من نفسى ما يصلحها،

شود، آنچه از صفات و اعمال نفسم ناشايسته است نابود ساز و آنچه شايسته است باقى گذار

فانّ نفسى هالكة او تعصمها. (20) اللّهمّ انت عدّتى

كه نفس من هلاك خواهد شد مگر آنكه تو آن را نگه دارى و محافظتش فرمايى. (20) خدايا! تو ساز و برگ منى

ان حزنت، و انت منتجعى ان حرمت، و بك استغاثتى

هرگاه محزون باشم و پناه تو جايگاه آسايش من است هنگامى كه محروم شوم و استغاثه و زاريم به درگاه توست

ان كرثت، و عندك ممّا فات خلف، و لما فسد صلاح،

وقتى كه كار من سخت شود؛ و نزد توست عوض آنچه از من فوت شود، و جايگزين نيكوى آنچه فاسد شود،

و فيما انكرت تغيير، فامنن علىّ قبل البلاء بالعافية،

و تغيير آنچه زشت و ناپسند شمارى؛ پس بر من منت نه و قبل از بلا و گرفتارى، عافيت و تندرستيم بخش،

و قبل الطّلب بالجدة، و قبل الضّلال بالرّشاد، و اكفنى

و پيش از طلب، حاجت روا گردان، و پيش از آنكه گمراه شوم، به راه حق ارشادم فرما و مرا از

مؤونة معرّة العباد، وهب لى امن يوم المعاد، و امنحنى

عيب جويى بندگان كفايت فرما و از هول روز معاد ايمنى بخش و به ارشاد نيكو در حقم، عطوفت و

حسن الارشاد. (21) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و ادرأ

مهربانى فرما. (21) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آلش، و هر پيشامد بد را

ص:113

عنّى بلطفك، و اغذنى بنعمتك، و اصلحنى بكرمك،

به لطفت از من دور گردان؛ و به نعمتت مرا پرورش ده؛ و به كرمت مرا شايسته و صالح گردان

و داونى بصنعك، و اظلّنى فى ذراك، و جلّلنى رضاك، و

و به توجه كاملت، امراضم را شفا ده و در مرتبه بلند در سايه رحمت خود بدار و لباس خشنوديت را بر من بپوشان

وفّقنى اذا اشتكلت علىّ الامور لاهداها، و اذا تشابهت

و مرا موفق بدار هنگامى كه امور مشتبه شود، به نيكوترين طريق هدايت؛ و چون اعمال به هم متشابه

الاعمال لازكاها، و اذا تناقضت الملل لارضاها. (22)

گردد، به پاكيزه ترين عمل؛ و چون ملل با هم به اختلاف برخيزند، به پسنديده ترين راه.(22)

اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و توّجنى بالكفاية، و سمنى

پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل او و بر سر من تاج كفايت و لياقت بنه و بر من به

حسن الولاية، وهب لى صدق الهداية، و لا تفتنّى

حسن دوستى خود نام گذار و مرا طريق صدق و هدايت ببخش و مرا به وسعت و ثروت مفتون

بالسّعة، و امنحنى حسن الدّعة، و لا تجعل عيشى كدّا

نگردان و به كرمت مرا زندگانى خوش عطا فرما و به رنج و تعب شديد در زندگى

كدّا، و لا تردّ دعائى علىّ ردّا، فانّى لا اجعل لك ضدّا،

ميفكن و دعايم رد مكن كه اى خدا! من بر تو ضدى قائل نشدم

و لا ادعو معك ندّا. (23) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله،

و براى تو شريك و مانند قرار ندادم. (23) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل او

و امنعنى من السّرف، و حصّن رزقى من التّلف، و وفّر

و مرا از اسراف مال بازدار و روزيم را از تلف شدن محفوظ گردان و

ص:114

ملكتى بالبركة فيه، و اصب بى سبيل الهداية للبرّ فيما

داراييم را به بركت آن وافر ساز و به خاطر آنچه از داراييم به نيكى انفاق مى كنم، مرا به راه حق و صواب

انفق منه. (24) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اكفنى مؤونة

هدايت فرما. (24) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل او و زحمت و مشقت اكتساب روزى را برايم

الاكتساب، و ارزقنى من غير احتساب، فلا اشتغل عن

كفايت كن و از آنجا كه گمان نمى برم روزيم عطا فرما تا به خاطر اشتغال

عبادتك بالطّلب، و لا احتمل اصر تبعات المكسب.

به كسب روزى، از راه عبادتت بازنمانم و رنج و تعب طلب رزق را به دوش نكشم.

(25) اللّهمّ فاطلبنى بقدرتك ما اطلب، و اجرنى بعزّتك

(25)پروردگارا! پس تو به قدرت خود آنچه را من به كوشش و طلب مى خواهم به من عطا فرما و به عزت خود ممّا ارهب. (26) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و صن

مرا از آنچه ترس و بيم دارم پناه ده. (26) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل او و آبروى مرا

وجهى باليسار، و لا تبتذل جاهى بالاقتار، فاسترزق

به واسطه وسعت و دارايى محفوظ دار و جاه و مقامم را به واسطه تنگدستى، خوار و مبتذل مساز تا در اثر

اهل رزقك، و استعطى شرار خلقك، فافتتن بحمد من

تهيدستى از خلق كه روزى خوار تواند طلب روزى كنم و از مردم شرير تقاضاى عطا نمايم تا مبتلا شوم به

اعطانى، و ابتلى بذمّ من منعنى، و انت من دونهم ولىّ

ستايش آن كه به من چيزى عطا كرده و به مذمت آن كه مرا از عطا منع نموده؛ در صورتى كه تو صاحب

الاعطاء و المنع. (27) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و ارزقنى

منع و اعطايى، نه آنان. (27) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و نصيب من فرما

ص:115

صحّة فى عبادة، و فراغا فى زهادة، و علما فى استعمال،

صحت و سلامتى در راه عبادتت، و فراغت و آسايش در عين زهد، و علمى كه به عمل مقرون باشد،

و ورعا فى اجمال. (28) اللّهمّ اختم بعفوك اجلى، و حقّق

و ورع و پارسايى كه با ميانه روى توأم است. (28) پروردگارا! عمرم را به عفو و بخششت ختم فرما و

فى رجاء رحمتك املى، و سهّل الى بلوغ رضاك سبلى، و

اميدى كه به رحمت تو دارم محقق ساز و راه وصول مرا به مقام رضا و خشنودى خود سهل و آسان گردان و

حسّن فى جميع احوالى عملى. (29) اللّهمّ صلّ على محمّد

در همه احوال، عملم را نيكو و شايسته ساز. (29) پروردگارا! درود فرست بر محمد

و اله، و نبّهنى لذكرك فى اوقات الغفلة، و استعملنى

و آل او و در اوقات غفلت مرا به ياد خود آگاه و متذكر فرما و مرا

بطاعتك فى ايّام المهلة، و انهج لى الى محبّتك سبيلا

به طاعت خود هنگام مهلت عمر موفق بدار و در راه محبت و دوستى خود، راهم را

سهلة، اكمل لى بها خير الدّنيا و الاخرة. (30) اللّهمّ

آسان ساز تا به وسيله آن، خير دنيا و آخرتم را به حد كمال رسانى. (30) پروردگارا!

و صلّ على محمّد و اله، كافضل ما صلّيت على احد من

و درود و رحمت فرست بر محمد و آل او، مانند بهترين درود و رحمتى كه به

خلقك قبله، و انت مصلّ على احد بعده، و اتنا فى الدّنيا

خلق پيش از او فرستاده اى و نيز آنچه به خلق بعد از او خواهى فرستاد؛ و ما را در دنيا

حسنة، و فى الاخرة حسنة، و قنى برحمتك عذاب النّار.

حسنه و سعادت بخش و در آخرت حسنه و جنت ابد عطا فرما و به رحمتت مرا از آتش عذابت نگه دار.

ص:116

يا الهى جميع ذلك السّبب، و اليك المفرّ و المهرب،

اى خداى من! جميع علل و اسباب اينها به دست قدرت توست؛ و مفرّ و ملجأ و پناه همه بندگان، درگاه توست؛

فصلّ على محمّد و اله، و اجر هربى، و انجح مطلبى. (5)

پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و من گريخته را پناه ده و حاجت و مطلبم را برآورده ساز.(5)

اللّهمّ انّك ان صرفت عنّى وجهك الكريم، او منعتنى

اى خدا! اگر روى كرم و بزرگواريت را از من بگردانى يا مرا از

فضلك الجسيم، او حظرت علىّ رزقك، او قطعت

فضل عظيم خود منع كنى يا از رزق (و عطاى) خود محرومم سازى يا وسيله

عنّى سببك، لم اجد السّبيل الى شىء من املى غيرك،

و رابطه خود را از من قطع كنى، ديگر هيچ راهى به اميد و آرزوى خود غير از تو نخواهم يافت

و لم اقدر على ما عندك بمعونة سواك، فانّى عبدك،

و هرگز نتوانم با كمك ديگرى جز تو بر آنچه كه نزد توست نايل گردم؛ (اى خدا!) من بندۀ توام

و فى قبضتك، ناصيتى بيدك (6) لا امر لى مع امرك،

و در قبضه قدرت تو، پيشانى من (و تمام قواى من) به دست توست؛ (6) با وجود امر نافذ تو، مرا امر و اراده اى

ماض فىّ حكمك، عدل فىّ قضاؤك، و لا قوّة لى على

نخواهد بود؛ حكم و فرمان تو بر من جارى و نافذ است و قضا و قدرت در حق من عدل است و مرا قدرتى

الخروج من سلطانك، و لا استطيع مجاوزة قدرتك،

نيست تا آنكه سر از حكم و سلطنتت بپيچم و هرگز نمى توانم از حدود قدرتت تجاوز كنم و فراتر روم؛

و لا استميل هواك، و لا ابلغ رضاك، و لا انال ما عندك

و خود را به آنچه ميل و ارادۀ توست مايل نتوانم ساخت و به رضا و خشنودى تو نخواهم رسيد و به آنچه نزد

ص:118

الاّ بطاعتك و بفضل رحمتك. (7) الهى اصبحت و

توست نايل نتوانم شد مگر به طاعت و بندگى تو و به فضل و رحمت نامنتهاى تو. (7) اى خداى من! روز را

امسيت عبدا داخرا لك، لا املك لنفسى نفعا و لا ضرّا

شب و شب را روز كردم در حالى كه بندۀ حقير ذليل تو هستم و مالك هيچ نفع و ضررى بر خود نيستم

الاّ بك، اشهد بذلك على نفسى، و اعترف بضعف قوّتى،

مگر به خواست تو؛ و بر عجز خود بر اين مطلب گواهى مى دهم و اعتراف مى كنم به ضعف و ناتوانى،

و قلّة حيلتى، فانجز لى ما وعدتنى، و تمّم لى ما اتيتنى،

و مضطرّى و بيچارگى خويش؛ پس تو آنچه را كه به من وعده دادى وفا كن و نعمت هايى كه به من عطا فرمودى

فانّى عبدك المسكين المستكين، الضّعيف الضّرير،

تمام و كامل گردان كه اى خدا! من بندۀ مسكين بيچارۀ ناتوان بدحال

الذّليل الحقير، المهين الفقير، الخائف المستجير.

خوار حقير ضعيف فقير توام كه ترسان و هراسان به درگاه تو پناه آورده ام.

(8) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و لا تجعلنى ناسيا لذكرك

(8)پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و در آنچه مرا عطا فرمودى ذكرت را هرگز از لوح خاطرم فيما اوليتنى، و لا غافلا لاحسانك فيما ابليتنى، و لا ايسا

محو مگردان؛ و از احسان هايت كه مرا به آن امتحان كردى دلم را غافل مدار و از

من اجابتك لى و ان ابطأت عنّى، فى سرّاء كنت او ضرّاء،

اجابت دعايم هرچند به طول انجامد مأيوسم مگردان چه در حال خوشى و چه ناخوشى روزگار،

او شدّة او رخاء، او عافية او بلاء، او بؤس او نعماء،

در حال سختى يا آسانى عالم، حال سلامت يا ابتلا، حال رنج يا تنعّم،

ص:119

اوجدة او لأواء، او فقرا و غنى. (9) اللّهمّ صلّ على محمّد

حال وسعت يا مضيقه، حال فقر يا غنى. (9) پروردگارا! درود فرست بر محمد

و اله، و اجعل ثنائى عليك، و مدحى ايّاك، و حمدى

و آل پاكش و در همه حالاتم، ثنا و ستايش و حمدم را مخصوص و خالص براى

لك فى كلّ حالاتى، حتّى لا افرح بما اتيتنى من الدّنيا،

حضرتت گردان تا آنجا كه هرگز به نعمت هايى كه در دنيا به من عطا كرده اى شاد و فرحناك نباشم

و لا احزن على ما منعتنى فيها، و اشعر قلبى تقواك،

و از آنچه محرومم كرده اى ناشاد و محزون نگردم و قلبم را به خداترسى و تقواى خود آگاه ساز

و استعمل بدنى فيما تقبله منّى، و اشغل بطاعتك

و بدنم را به عملى كه مقبول درگاه توست به كار آور و نفسم را از هر كار كه

نفسى عن كلّ ما يرد علىّ، حتّى لا احبّ شيئا من سخطك،

براى من پيش آيد به طاعتت مشغول دار تا آنجا كه هرگز چيزى را كه خشم و غضب تو در اوست، دوست ندارم

و لا اسخط شيئا من رضاك. (10) اللّهمّ صلّ على محمّد

و آنچه رضا و خشنودى تو در اوست ناپسندم نباشد. (10) پروردگارا! درود فرست بر محمد

و اله، و فرّغ قلبى لمحبّتك، و اشغله بذكرك، و انعشه

و آل پاكش و دلم را از هرچيز، جز محبت خودت فارغ ساز و آن را مدام به ذكر خود مشغول دار و به خوف و

بخوفك و بالوجل منك، و قوّه بالرّغبة اليك، و امله

خشيت و ترس از جلالت، به آن رتبه رفيع بخش و به سبب رغبت و عشق به سوى خودت توانايش گردان و به

الى طاعتك، و اجر به فى احبّ السّبل اليك، و ذلّله

طاعتت متمايل ساز و آن را در بهترين راه به سوى خود سير و سلوك ده و (قلبم را )

ص:120

بالرّغبة فيما عندك ايّام حياتى كلّها. (11) و اجعل تقواك

با شوق و رغبت در همه دوران عمر براى آنچه نزد توست ذليل و خاضع گردان. (11) و در دنيا تقوا و خداترسى

من الدّنيا زادى، و الى رحمتك رحلتى، و فى مرضاتك

را زاد و توشه من براى سفر آخرت قرار ده و رحلتم را از دنيا به سوى رحمت (نامنتهاى) خود مقرر فرما و در

مدخلى، و اجعل فى جنّتك مثواى، وهب لى قوّة

(بهشت) رضاى خويش داخل و در جنت (شهود) خود منزل عطا فرما و مرا بر تمام اعمالى كه

احتمل بها جميع مرضاتك، و اجعل فرارى اليك،

مورد رضا و خشنودى توست قوّت و توانايى بخش و فرار و گريزگاهم را به سوى حضرتت قرار ده

و رغبتى فيما عندك، و البس قلبى الوحشة من شرار

و ميل و اشتياقم را به آنچه نزد توست منحصر ساز و دل مرا هميشه متنفر و ترسناك از اشرار خلقت

خلقك، وهب لى الانس بك و باوليائك و اهل

بگردان و به من انس با خود و دوستان و اهل طاعت خود عطا

طاعتك، (12) و لا تجعل لفاجر و لا كافر علىّ منّة، و لا له

فرما. (12) و هرگز مرا زير بار منت مردم نابكار فاجر و كافر قرار مده و لطفى

عندى يدا، و لابى اليهم حاجة، بل اجعل سكون

از آنان بر من مقرر مدار و به آنان محتاج و نيازمندم نگردان بلكه تمام آرام

قلبى، و انس نفسى، و استغنائى و كفايتى بك و بخيار

دل و انس روحم و استغنا و بى نيازيم و كفايت امورم همه را به عنايت خود و به دست خوبان

خلقك. (13) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اجعلنى لهم

خلق خود منحصر گردان. (13) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا قرين

ص:121

قرينا، و اجعلنى لهم نصيرا، و امنن علىّ بشوق اليك،

و همنشين با آن بزرگواران و يار و ياور آنان قرار ده و بر من منت گزار و مرا از مشتاقان حضرتت قرار ده

و بالعمل لك بما تحبّ و ترضى، انّك على كلّ شىء قدير،

و به عملى كه تو دوست دارى و از آن خشنود باشى موفقم بدار (و اين حاجات را برآور) كه تو بر هر كار قادرى

و ذلك عليك يسير.

و انجام آن براى تو بسى سهل و آسانست.

ص:122

نفسى عجزت عنها، و لم اقم ما فيه مصلحتها، و ان

واگذارى، محققا عاجز و درمانده شوم و ابدا قيام به مصالح خود نتوانم كرد و اگر

وكلتنى الى خلقك تجهّمونى، و ان الجأتنى الى قرابتى

كارم را به خلق واگذارى با ترش رويى مرا بى قدر و خوار كنند و اگر كارم را به خويشان و قبيله ام واگذارى

حرمونى، و ان اعطوا اعطوا قليلا نكدا، و منّوا علىّ طويلا

مرا محروم سازند و اگر عطايى دهند، عطايى اندك و ناچيز بخشند با منّتى طولانى

و ذمّوا كثيرا. (4) فبفضلك اللّهمّ فاغننى، و بعظمتك

و مذمت و سرزنش بسيار. (4) پس تو اى خداى من! به فضل و كرمت مرا بى نياز گردان و به عظمت و جلال خود

فانعشنى، و بسعتك فابسط يدى، و بما عندك فاكفنى.

مقام رفيعم بخش و به رحمت واسع خود، استغنا و بسط يد ببخش و به وسيلۀ آنچه از نعم نامتناهى نزد توست

(5) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و خلّصنى من الحسد، و

مرا كفايت فرما. (5) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و دلم را از حسد، پاك و منزه گردان و

احصرنى عن الذّنوب، و ورّعنى عن المحارم، و لا تجرّئنى

از گناهان و اعمال زشت محفوظم دار و از كار حرام ناشايست، ورع و دوريم عطا كن و مرا

على المعاصى، و اجعل هواى عندك، و رضاى فيما

بر معاصى و بدكارى بى باك مگردان و ميل خاطرم را نزد خود نگاه دار و رضا و ميل دلم را در

يرد علىّ منك، و بارك لى فيما رزقتنى و فيما خوّلتنى،

آنچه از جانب تو بر من مى رسد قرار ده و در آنچه مرا روزى كردى و در هرچه مرا مالك آن گردانيدى

و فيما انعمت به علىّ، و اجعلنى فى كلّ حالاتى محفوظا

و آنچه به من انعام فرمودى، در همه خير و بركت قرار ده؛ و مرا در همه حالات محفوظ

ص:124

مكلوءا، مستورا ممنوعا معاذا مجارا. (6) اللّهمّ صلّ

و پاس داشته شده بدار و زشتى هايم را پنهان ساز و (از خطرات) نگهدارى كن و در جوار رحمتت پناه ده.(6)

على محمّد و اله، و اقض عنّى كلّ ما الزمتنيه، و فرضته

خدايا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا موفق گردان بر اداى آنچه از تكاليف كه بر من الزام كردى و هرچه

علىّ لك فى وجه من وجوه طاعتك، او لخلق من

از انواع طاعات كه براى خودت يا براى بنده اى از بندگانت بر من فرض و واجب قرار

خلقك، و ان ضعف عن ذلك بدنى، و وهنت عنه

دادى؛ هرچند بدنم از انجام آن ناتوان و نيرويم سست

قوّتى، و لم تنله مقدرتى، و لم يسعه مالى، و لا ذات

باشد، و قدرتم به آن حد نرسد و سرمايه و مالم به آن وسعت

يدى، ذكرته او نسيته، (7) هو يا ربّ ممّا قد احصيته

نباشد چه آن را به ياد داشته باشم يا فراموش كرده باشم. (7) كه همه آن ديوان را تو اى پروردگار! بر من به

علىّ، و اغفلته انا من نفسى، فادّه عنّى من جزيل

حساب آورده اى و من خود فراموش كرده ام؛ پس تو از عطاى بزرگ

عطيّتك، و كثير ما عندك، فانّك واسع كريم، حتّى لا يبقى

خويش و از خزينه هاى بسيار خود، همه آن دين هايم را ادا فرما؛ كه البته تو گشاده دست و بزرگوارى. (ديونم را

علىّ شىء منه تريد ان تقاصّنى به من حسناتى، او

همه را ادا فرما) تا هنگام ملاقات با تو در روز قيامت، بر ذمه من از آن دين هيچ باقى نماند كه بخواهى يا با

تضاعف به من سيّئاتى يوم القاك يا ربّ. (8) اللّهمّ

(گرفتن) حسناتم تقاص از من بگيرى و يا (با افزودن سيئات آن طلبكار) گناهانم را مضاعف گردانى. (8) خدايا!

ص:125

صلّ على محمّد و اله، و ارزقنى الرّغبة فى العمل لك

درود فرست بر محمد و آل پاكش و شوق و رغبت، در انجام عمل خالص براى خودت نصيبم گردان

لاخرتى، حتّى اعرف صدق ذلك من قلبى، و حتّى يكون

كه ذخيره آخرتم شود؛ تا من نور صدق و صفاى آن عمل خالص را در قلب خود مشاهده كنم و تا آنكه

الغالب علىّ الزّهد فى دنياى، و حتّى اعمل الحسنات

روح زهد در دنيا بر من غلبه كند و تا آنكه اعمال حسنه را

شوقا، و امن من السّيّئات فرقا و خوفا، وهب لى نورا

با عشق و شوق بجاى آرم و از كردار زشت از خوف قهر تو ايمنى يابم. و نورى در باطنم عطا فرما

امشى به فى النّاس، و اهتدى به فى الظّلمات، و

تا بدان نور الهى ميان مردم (با علم و حكمت) رفتار كنم و به آن نور در ظلمات هدايت يابم و

استضىء به من الشّكّ و الشّبهات. (9) اللّهمّ صلّ على

در تاريكى شك و شبهات، به آن نور الهى روشنى طلبم. (9) خدايا! درود فرست بر

محمّد و اله، و ارزقنى خوف غمّ الوعيد، و شوق ثواب

محمد و آل پاكش و خوف و اندوه از روز وعدۀ عقاب را روزيم گردان و شوق و نشاط ثواب وعده شده را نصيبم

الموعود، حتّى اجد لذّة ما ادعوك له، و كأبة ما استجير

ساز تا آنجا كه لذت آنچه را از تو به دعا مى طلبم در نفس خود بيابم و حزن و اندوه عقابى كه از آن به حضرتت

بك منه. (10) اللّهمّ قد تعلم ما يصلحنى من امر دنياى

پناه مى برم در خود احساس كنم. (10) اى خدا! تو آنچه را كه امر دنيا و آخرت مرا اصلاح مى كند كاملا

و اخرتى، فكن بحوائجى حفيّا. (11) اللّهمّ صلّ على محمّد

مى دانى، پس بارالها! در انجام حوايجم لطف و مهربانى كن. (11) پروردگارا! درود فرست بر محمد

ص:126

و ال محمّد، و ارزقنى الحقّ عند تقصيرى فى الشّكر لك،

و آل محمد و معرفت حق و فهم حقيقت را نصيب و روزيم گردان، آن گاه كه من در مقام شكرگزارى

بما انعمت علىّ فى اليسر و العسر، و الصّحّة و السّقم،

از نعمت هايت كه به من در حال آسايش و سختى و صحت و بيمارى عطا كرده اى كوتاهى كردم؛

حتّى اتعرّف من نفسى روح الرّضا، و طمأنينة النّفس

تا (بدان معرفت) در نفس خود به روح تسليم و رضا و دل آرامى و طمأنينه،

منّى بما يجب لك، فيما يحدث فى حال الخوف و

هنگام اداى وظيفه نسبت به تو دست يابم، در آنچه كه اتفاق مى افتد در حال ترس و

الامن، و الرّضا و السّخط، و الضّرّ و النّفع. (12) اللّهمّ صلّ

ايمنى، خشنودى و خشم، و سود و زيان. (12) پروردگارا! درود فرست

على محمّد و اله، و ارزقنى سلامة الصّدر من الحسد،

بر محمد و آل پاكش و سينه ام را از حسد پاك و منزه ساز

حتّى لا احسد احدا من خلقك على شىء من فضلك،

تا آنكه بر هيچ يك از خلق تو به خاطر نعمتى كه به فضل و كرم به آنها عطا كرده اى حسد نورزم

و حتّى لا ارى نعمة من نعمك على احد من خلقك

و تا آنكه هيچ نعمتى از نعمت هايت را كه به خلق خود عطا كردى

فى دين او دنيا، او عافية او تقوى، او سعة او رخاء،

از نعم دينى و دنيوى و عافيت و يا تقوا يا وسعت و دارايى يا نعمت و آسايش نبينم

الاّ رجوت لنفسى افضل ذلك بك و منك، وحدك

جز آنكه بهتر از آن نعمت را به لطف و عنايتت و از حضرتت كه

ص:127

لا شريك لك. (13) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و ارزقنى

يگانه خداى بى شريكى اميدوار باشم. (13) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و

التّحفّظ من الخطايا، و الاحتراس من الزّلل فى الدّنيا

محافظت از خطا و گناه را نصيبم فرما و از لغزش در كار دنيا و آخرت محفوظم

و الاخرة، فى حال الرّضا و الغضب، حتّى اكون بما يرد

بدار چه در حال خشنودى و رضا، و چه در حال خشم و غضب؛ تا نشاط و تألّم،

علىّ منهما بمنزلة سواء، عاملا بطاعتك، مؤثرا لرضاك

هر دو نزدم يكسان باشد و به طاعت تو عمل كنم و خشنودى و رضاى تو را

على ما سواهما فى الاولياء و الاعداء، حتّى يأمن عدوّى

بر نارضايتى و ناخشنودى تو مقدم دارم، چه در بين دوستان و چه دشمنان؛ تا به حدى (رضاى تو را بر ميل خود

من ظلمى و جورى، و ييأس وليّ من ميلى و انحطاط

مقدم دارم) كه دشمنم از ظلم و ستم من ايمن باشد و دوستم از ميل من به هواى نفسم (به نفع او و بر خلاف

هواى. (14) و اجعلنى ممّن يدعوك مخلصا فى الرّخاء،

رضاى تو) مأيوس باشد. (14) و مرا در حال دعا، اخلاص كاملى عطا فرما كه در حال وسعت و نعمت،

دعاء المخلصين المضطرّين لك فى الدّعاء،

مانند بندگان با اخلاص مضطرّ پريشان، به درگاه تو دعا كنم؛

انّك حميد مجيد.

كه تويى خداى ستوده صفات و با مجد و عظمت.

ص:128

عافية الدّنيا و الاخرة. (3) و امنن علىّ بالصّحّة و الامن

عافيت دنيا و آخرت. (3) و (اى خدا!) بر من منت گزار به نعمت صحت و امنيت،

و السّلامة فى دينى و بدنى، و البصيرة فى قلبى، و النّفاذ

و سلامت و آسايش در دينم و بدنم، و نور بصيرت و معرفت در قلبم، و نفوذ و تسلط

فى امورى، و الخشية لك، و الخوف منك، و القوّة على

در تمام امور حياتيم، و تواضع و خشيت براى تو، و خوف از تو، و قوت و توانايى بر

ما امرتنى به من طاعتك، و الاجتناب لما نهيتنى عنه

انجام طاعتت كه به من امر فرمودى، و دورى از آنچه از معاصيت كه مرا نهى

من معصيتك. (4) اللّهمّ و امنن علىّ بالحجّ و العمرة،

كردى (و آنها را به من عطا كن). (4) پروردگارا! و باز بر من منت گزار و مرا به نعمت اداى مناسك حج و عمره

و زيارة قبر رسولك، صلواتك عليه و رحمتك و بركاتك

و زيارت قبر مطهر رسولت كه درود و رحمت و بركات بى پايانت

عليه و على اله، و ال رسولك عليهم السّلام ابدا ما

بر آن حضرت و آل پاكش باد و زيارت آل رسولت كه بر آنان درود باد مرا موفق بدار مادامى كه

ابقيتنى، فى عامى هذا و فى كلّ عام، و اجعل ذلك مقبولا

در دنيا باقيم دارى، در اين سال حاضر و همه سال ديگر؛ و آن را مقبول درگاهت

مشكورا، مذكورا لديك، مذخورا عندك. (5) و انطق

و مقرون به جزاى خير و منظور نظر حضرتت و ذخيرۀ من نزد خودت قرار بده. (5) و

بحمدك و شكرك و ذكرك و حسن الثّناء عليك لسانى،

زبانم را به حمد و شكر و ذكر و ثنا و ستايش حضرتت گويا ساز

ص:130

و اشرح لمراشد دينك قلبى، (6) و اعذنى و ذرّيّتى من

و مرا شرح صدر براى پذيرش هدايت هاى دينت عطا فرما. (6) و مرا و ذريّه و فرزندانم را از

الشّيطان الرّجيم، و من شرّ السّامّة و الهامّة و العامّة

وساوس شيطان رجيم در پناه خود گير و از شر هر گزندۀ كشنده و غير كشنده و ساير جانوران،

و اللاّمّة، و من شرّ كلّ شيطان مريد، و من شرّ كلّ سلطان

و چشم زخم، و از شر هر شيطان اهل فتنه و فساد، و از شر هر سلطان

عنيد، و من شرّ كلّ مترف حفيد، و من شرّ كلّ ضعيف

بيدادگر، و از شر هر عياش مسرف مغرور ناز و نعمت، و از شر هر ضعيف

و شديد، و من شرّ كلّ شريف و وضيع، و من شرّ كلّ صغير

و قوى، و از شر هر شرافتمند و پست، و از شر هر كوچك

و كبير، و من شرّ كلّ قريب و بعيد، و من شرّ كلّ من نصب

و بزرگ، و از شر هر نزديك و دور، و از شر هركس

لرسولك و لاهل بيته حربا من الجنّ و الانس، و من

از جن و انس كه بر عليه رسول و آل رسولت به جنگ و محاربه قيام كند، و از

شرّ كلّ دابّة انت اخذ بناصيتها، انّك على صراط

شر هر جنبنده كه تمام قواى آنها به دست قدرت تو است (پناهم ده)؛ و تو البته بر طريق

مستقيم. (7) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و من ارادنى

مستقيم عدل (و احسان) هستى. (7) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و هركس با من

بسوء فاصرفه عنّى، و ادحر عنّى مكره، و ادرأ عنّى شرّه،

قصد سويى كند او را از آزار من منصرف گردان و مكرش را از من دفع، و شرش را از من دور ساز

ص:131

و ردّ كيده فى نحره، (8) و اجعل بين يديه سدّا، حتّى

و مكر و كيدش را به گردن خود او بازگردان. (8) و در پيش روى او سدى بكش تا

تعمى عنّى بصره، و تصمّ عن ذكرى سمعه، و تقفل دون

چشمش را از ديدن من كور و گوشش را از شنيدن سخنم كر گردانى و دريچه قلبش را

اخطارى قلبه، و تخرس عنّى لسانه، و تقمع رأسه،

هنگام ياد من قفل كنى و زبانش را از ذكر من لال سازى و سر (فتنه و فساد) ش را به عمود (قهر و انتقام) خرد كنى

و تذلّ عزّه، و تكسر جبروته، و تذلّ رقبته، و تفسخ كبره،

و عزتش را به ذلت بدل نمايى و جلال و جبروتش را درهم شكنى و گردنش را به ذلت فرود آورى و تكبرش را

و تؤمننى من جميع ضرّه و شرّه، و غمزه و همزه، و لمزه

نابود سازى؛ و به لطف و كرمت مرا از ضرر و زيان، و شر و فتنه او، و بدگويى و غيبت و عيب جويى او،

و حسده و عداوته، و حبائله و مصائده، و رجله

و از حسد و عداوت او و بندها و دام ها (ى فسون و صيادى) او و از پياده و سواره اش (و لشكر و خيل سپاهش)،

و خيله، انّك عزيز قدير.

در پناه خود محفوظ بدارى كه همانا تويى خداى عزيز و قدرتمند.

ص:132

حتّى لا يفوتنى استعمال شىء علّمتنيه، و لا تثقل اركانى

تا آنجا كه در بكارگيرى آنچه كه مرا تعليم دادى چيزى از من فوت نشود و اركان وجودم

عن الحفوف فيما الهمتنيه. (4) اللّهمّ صلّ على محمّد

از عمل به آنچه مرا الهام فرمودى سست و سنگين نگردد. (4) پروردگارا! درود فرست بر محمد

و اله كما شرّفتنا به، و صلّ على محمّد و اله كما اوجبت

و آل پاكش چنان كه ما را به وجود گرامى او شرافت بخشيدى؛ و اى خدا درود فرست بر محمد و آل پاكش چنان

لنا الحقّ على الخلق بسببه. (5) اللّهمّ اجعلنى اهابهما

كه براى ما به واسطه آن حضرت، حقى بر عهدۀ مردم واجب نمودى. (5) خدايا! ابهت پدر و مادرم را در نظرم

هيبة السّلطان العسوف، و ابرّهما برّ الامّ الرّئوف،

چون ابهت و شكوه سلطان جائر بگردان و عطوفت و مهربانى مرا نسبت به آنان مانند مهربانى مادرى رئوف

و اجعل طاعتى لوالدىّ و برّى بهما اقرّ لعينى من رقدة

قرار ده و اطاعت از پدر و مادر و نيكى در حقشان را در چشمم، خوش تر و شيرين تر از خواب در چشم

الوسنان، و اثلج لصدرى من شربة الظّمان، حتّى اوثر

خواب آلود، و در دلم گواراتر از شربت گوارا و خنك در ذائقۀ (فرد) تشنه قرار ده تا به حدى كه

على هواى هواهما، و اقدّم على رضاى رضاهما،

ميل و رضاى خاطر آنها را بر ميل و رضاى خود مقدم دارم و نكويى و احسان

و استكثر برّهما بى و ان قلّ، و استقلّ برّى بهما و ان

پدر و مادرم را در حق خود اگر هم اندك باشد بسيار شمارم و نيكى خودم را در حق آنها اگر هم بسيار باشد اندك

كثر. (6) اللّهمّ خفّض لهما صوتى، و اطب لهما كلامى،

شمارم. (6) پروردگارا! صداى مرا با آنها آرام و آهسته گردان و سخنم را با پدر و مادر، شيرين و نكوگفتار بدار

ص:134

و الن لهما عريكتى، و اعطف عليهما قلبى، و صيّرنى بهما

و اخلاق و رفتارم را با آنها خوش و دلپسند ساز و دلم را بر آنها عطوف و مهربان ساز و مرا

رفيقا، و عليهما شفيقا. (7) اللّهمّ اشكر لهما تربيتى، و

رفيق آنها و شفيق و مهربان با آنها بگردان. (7) و در مقابل زحمت تربيت من به آنها جزاى خير عطا فرما و

اثبهما على تكرمتى، و احفظ لهما ما حفظاه منّى فى

چون مرا گرامى داشتند، به آنان اجر و ثواب كرامت كن و پاداش زحمت هايى كه دوران كودكى براى محافظتم

صغرى. (8) اللّهمّ و ما مسّهما منّى من اذى، او خلص

كشيدند براى آنها محفوظ دار. (8) پروردگارا! و هر آزار و اذيتى كه از من به آنها رسيده يا

اليهما عنّى من مكروه، اوضاع قبلى لهما من حقّ،

امر ناپسندى كه از من ديده اند يا حقى از حقوق آنها در نزد من ضايع شده،

فاجعله حطّة لذنوبهما، و علوّا فى درجاتهما، و زيادة فى

پس تو آن را سبب محو گناهانشان و علوّ مقاماتشان و ازدياد حسناتشان

حسناتهما، يا مبدّل السّيّئات باضعافها من الحسنات.

بگردان؛ اى خدايى كه گناهان خلق را به حسنه و ثواب به چندين برابر مبدل مى گردانى!

(9) اللّهمّ و ما تعدّيا علىّ فيه من قول، او اسرفا علىّ فيه

(9)اى خدا! و آنچه پدر و مادرم در گفتار بر من تعدّى و تفريط كردند يا در كردار زياده روى من فعل، او ضيّعاه لى من حقّ، او قصّرا بى عنه من

نمودند يا حقى از حقوق واجب مرا ضايع كردند يا در امر واجبى نسبت به من كوتاهى

واجب، فقد وهبته لهما، وجدت به عليهما، و رغبت

كردند، من همه را به آنها بخشيدم و به كلى از آنها درگذشتم و با شوق و رغبت

ص:135

اليك فى وضع تبعته عنهما، فانّى لا اتّهمهما على نفسى،

خواستارم كه وزر و وبالش را از دوش آنها بردارى. پس من آنها را نسبت به خودم، متهم نمى كنم،

و لا استبطئهما فى برّى، و لا اكره ما تولّياه من امرى

و آنها را در احسان كردن به خودم سهل انگار نمى شمارم و از آنچه درباره ام انجام داده اند اى پروردگار! ابدا

يا ربّ. (10) فهما اوجب حقّا علىّ، و اقدم احسانا الىّ،

ناراضى نيستم. (10) زيرا آنها حقوقشان بر من لازم و واجب تر و لطف و احسانشان بر من مقدم تر

و اعظم منّة لدىّ، من ان اقاصّهما بعدل، او اجازيهما

و نعمت (منت) شان بر من بزرگ تر از آنست كه من آنان را به عدل قصاص كنم يا آنان را به مثل (آنچه

على مثل. اين اذا - يا الهى - طول شغلهما بتربيتى؟

رفتار كردند) پاداش دهم. پس اى خداى من! (اگر چنين كنم) چه مى شود طول مدت عمرى كه صرف تربيت من

و اين شدّة تعبهما فى حراستى؟ و اين اقتارهما على

كردند؟ و كجا مى رود رنج و سختى كه در حفاظت و نگهبانى من كشيدند؟ و چه مى شود آن تنگى و سختى

انفسهما للتّوسعة علىّ؟ (11) هيهات، ما يستوفيان منّى

زندگانى كه به خود مى دادند تا وسيله توسعه و آسايش زندگانى مرا فراهم كنند؟ (11) هيهات! كه آنها حقشان را

حقّهما، و لا ادرك ما يجب علىّ لهما، و لا انا بقاض

از من كاملا دريافت نكردند و آنچه از اداى حق واجب آنها، بر عهدۀ من بود درنيافتند و من هم در خدمتگزارى

وظيفة خدمتهما. فصلّ على محمّد و اله، و اعنّى يا

آنان، انجام وظيفه نكردم پس درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا (در اداى حقوق آنها) يارى فرما؛ اى

خير من استعين به، و وفّقنى يا اهدى من رغب اليه،

خدايى كه تويى بهترين كسى كه از او يارى طلبند! و مرا موفق بدار اى راهنماترين كسى كه به او رغبت شود!

ص:136

و لا تجعلنى فى اهل العقوق للاباء و الامّهات (يوم

و مرا (در روز محشر) از آنان كه عاق پدر و مادرند قرار مده، «آن روزى كه

تجزى كلّ نفس بما كسبت و هم لا يظلمون). (12) اللّهمّ

هر نفسى در برابر عملى كه كرده است، پاداش داده شود و به آنها ستم نشود». (12) اى خدا!

صلّ على محمّد و اله و ذرّيّته، و اخصص ابوىّ بافضل

درود فرست بر محمد و اهل بيت معصوم و ذريۀ پاكش و والدين مرا به عطايى نيكوتر از

ما خصصت به اباء عبادك المؤمنين و امّهاتهم، يا

آنچه به والدين ساير بندگان باايمانت مرحمت كردى اختصاص ده اى

ارحم الرّاحمين. (13) اللّهمّ لا تنسنى ذكرهما فى ادبار

مهربان ترين مهربانان عالم! (13) اى خدا! ذكر و دعا به آنها را در عقب هر

صلواتى، و فى انا من اناء ليلى، و فى كلّ ساعة من

نمازى، و در هر لحظه از لحظات شب و در هر ساعت از

ساعات نهارى. (14) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اغفر

ساعات روز فراموشم مگردان. (14) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا به واسطه دعايم در حق

لى بدعائى لهما، و اغفر لهما ببرّهما بى مغفرة حتما،

والدينم بيامرز؛ و آنها را هم به سبب نيكى و محبت هايى كه دربارۀ من كرده اند شامل مغفرت حتمى خود بگردان

و ارض عنهما بشفاعتى لهما رضى عزما، و بلّغهما بالكرامة

و به واسطه دعا و شفاعت من از آنها، به رضاى قطعى، از آنان راضى و خشنود باش و به كرامت و لطف ازلى

مواطن السّلامة. (15) اللّهمّ و ان سبقت مغفرتك لهما

خويش آنها را به منازل سلامت ابد برسان. (15) پروردگارا! اگر مغفرت و رحمتت بر آنها در ازل سبقت گرفته

ص:137

فشفّعهما فىّ، و ان سبقت مغفرتك لى فشفّعنى فيهما،

پس مرا به شفاعت آنها ببخش و اگر لطف و كرم و مغفرتت مرا در ازل شامل بوده، پس آنان را به شفاعت من

حتّى نجتمع برأفتك فى دار كرامتك، و محلّ مغفرتك

مشمول لطف و كرمت بگردان تا آنكه به رأفت و عنايتت، همگى در دار كرامت و سراى مغفرت و رحمتت

و رحمتك، انّك ذو الفضل العظيم، و المنّ القديم،

با هم مجتمع و همنشين باشيم كه همانا تويى صاحب فضل و رحمت بزرگ و عطا و احسان قديم و ازلى

و انت ارحم الرّاحمين.

و تويى مهربان ترين مهربانان عالم.

ص:138

لجميع اعدائك معاندين و مبغضين، امين. (4)

معاند و دشمن با دشمنان خويش بدار؛ اين دعا را مستجاب فرما.(4)

اللّهمّ اشدد بهم عضدى، و اقم بهم اودى، و كثّر بهم

پروردگارا! بازويم را به وجود آنها نيرومند بگردان و به وسيله آنان نواقص امورم را اصلاح فرما و عدد (ياوران و

عددى، و زيّن بهم محضرى، و احى بهم ذكرى، و

خاندان) مرا به واسطه كثرت آنها بسيار گردان و محضر و محفلم را به وجودشان زينت بخش و نامم را به آنها

اكفنى بهم فى غيبتى، و اعنّى بهم على حاجتى، و اجعلهم

زنده دار و در غيبت من، امورم را به واسطه آنها كفايت فرما و به وجود آنها مرا بر انجام حوايج زندگانيم يارى كن

لى محبّين، و علىّ حدبين مقبلين، مستقيمين لى

و آنها را محب و دوستدار من قرار ده و بر من عطوف و مهربان ساز و رويشان را به سوى من و به راه مستقيم من

مطيعين، غير عاصين و لا عاقّين، و لا مخالفين و لا

بدار و همه را مطيع فرمان من و تارك عصيان من بگردان و عاق من و مخالف با امر من و خطاكار در حق من

خاطئين، (5) و اعنّى على تربيتهم و تأديبهم و برّهم، و هب

مگردان. (5) و (اى خدا!) مرا بر تربيت و ادب آنها، و نيكويى و احسان در حقشان يارى فرما و علاوه بر

لى من لدنك معهم اولادا ذكورا، و اجعل ذلك خيرا لى،

اين فرزندان، به من فرزندان ذكور ديگر هم از جانب خود عطا فرما و آن را برايم خير و نيك قرار ده

و اجعلهم لى عونا على ما سئلتك. (6) و اعذنى و ذرّيّتى

و آنها را معين و ياور من بر آنچه از حضرتت درخواست كرده ام بگردان. (6) و مرا و ذريّه و فرزندانم، همه را

من الشّيطان الرّجيم، فانّك خلقتنا و امرتنا و نهيتنا، و

از شيطان مردود در پناه خود گير كه (اى پروردگار!) تو محققا ما را آفريده اى و ما را امر كردى و نهى فرمودى و

ص:140

رغّبتنا فى ثواب ما امرتنا، و رهّبتنا عقابه، و جعلت

به ثواب آنچه كه به ما امر فرمودى تشويقمان نمودى و ما را از (نافرمانى و) عقابت ترسانيدى و براى ما دشمنى

لنا عدوّا يكيدنا، سلّطته منّا على ما لم تسلّطنا عليه

(از شيطان جن و انس) قرار دادى كه با ما مكر و حيله مى كند؛ و آن دشمن را بر ما تسلط دادى به آنچه كه ما را بر

منه، اسكنته صدورنا، و اجريته مجارى دمائنا،

او مسلط نساختى، او را در قلب ما منزل دادى و مانند خون در عروق و جوارح ما جارى ساختى و اگر از او

لا يغفل ان غفلنا، و لا ينسى ان نسينا، يؤمننا عقابك،

غفلت كنيم، از ما غافل نخواهد شد؛ و اگر فراموشش كنيم، ما را فراموش نخواهد كرد؛ آن دشمن، ما را از

و يخوّفنا بغيرك، (7) ان هممنا بفاحشة شجّعنا عليها،

عقاب تو ايمن مى كند و از غير تو مى ترساند. (7) اگر به كار زشتى توجه كنيم، سخت ما را بى باك مى سازد؛

و ان هممنا بعمل صالح ثبّطنا عنه، يتعرّض لنا

و اگر به كار صالح و شايسته اى همت گماريم، ما را به كندى از آن وامى دارد؛ شهوت هاى نفس را در نظر ما

بالشّهوات، و ينصب لنا بالشّبهات. ان وعدنا كذبنا، و

جلوه گر مى سازد و امور باطل شبيه به حق را بر ما برپا مى كند؛ اگر به ما وعده اى دهد، وعده اش همه دروغ است

ان منّانا اخلفنا، و الاّ تصرف عنّا كيده يضلّنا، و الاّ تقنا

و اگر به ما نويد و اميدى دهد تخلف كند. اگر تو مكر و فريب او را از ما دفع نكنى ما را گمراه گرداند و اگر ما را از

خباله يستزلّنا. (8) اللّهمّ فاقهر سلطانه عنّا بسلطانك،

دام هاى او محافظت نگردانى ما را بلغزاند. (8) خداوندا! تسلط او را بر ما، مغلوب سلطنت و قدرت خود بگردان؛

حتّى تحبسه عنّا بكثرة الدّعاء لك، فنصبح من كيده

تا آنكه به واسطه كثرت دعاهاى ما به درگاه حضرتت، شيطان را به حبس و زندان درافكنى كه از كيد و مكرش

ص:141

فى المعصومين بك. (9) اللّهمّ اعطنى كلّ سؤلى، و اقض

(محفوظ شويم و) در صف معصومان درآييم. (9) بارالها! تمام درخواست هايم را عطا فرما و حوايجم را

لى حوائجى، و لا تمنعنى الاجابة و قد ضمنتها لى،

برآور و از اجابت دعاها محرومم مگردان كه تو خود اجابت دعا را ضمانت فرموده اى

و لا تحجب دعائى عنك و قد امرتنى به، و امنن علىّ بكلّ

و دعاى مرا از درگاه رحمتت رد مگردان كه تو خود مرا امر به دعا فرمودى و اى خدا بر من منت گزار و هرچه را

ما يصلحنى فى دنياى و اخرتى، ما ذكرت منه و ما

كه امور دنيا و آخرتم را اصلاح مى كند به من عطا فرما، چه آنچه را كه ذكر كردم يا

نسيت، او اظهرت او اخفيت، او اعلنت او اسررت. (10)

فراموش كردم، اظهار داشتم يا در دل پنهان داشتم، چه آشكار درخواست كردم چه در پنهانى.(10)

و اجعلنى فى جميع ذلك من المصلحين بسؤالى ايّاك،

و (اى خدا!) در تمام اين درخواست ها به سبب درخواستى كه تنها از تو كردم، مرا از اصلاح كاران و رستگاران

المنجحين بالطّلب اليك، غير الممنوعين بالتّوكّل

عالم قرار ده؛ آنان كه از درخواستشان به درگاه حضرتت كامروا شدند و به خاطر توكل بر تو، محروم از لطف و

عليك، (11) المعوّدين بالتّعوّذ بك، الرّابحين فى

رحمتت نگرديدند. (11) آنان كه چون به تو پناهنده شدند در پناهت محفوظ گرديدند، آنان كه در تجارتى كه

التّجارة عليك، المجارين بعزّك، الموسع عليهم الرّزق

با تو كردند سود و بهرۀ كامل يافتند، آنان كه در جوار عزتت آرميدند، آنان كه

الحلال من فضلك الواسع بجودك و كرمك، المعزّين

از فضل و رحمت واسعت، و به واسطۀ جود و كرمت، روزى حلال يافتند، آنان كه

ص:142

من الذّلّ بك، و المجارين من الظّلم بعد لك، و

به وسيله تو از ذلت به عزت ابد رسيدند، آنان كه از ظلم (ستمكاران شرور جهان) در جوار عدل تو پناه بردند، و

المعافين من البلاء برحمتك، و المغنين من الفقر

آنان كه از هر رنج و بلا به واسطه رحمتت، عافيت و رستگارى يافتند، آنان كه از فقر خود به غناى ذاتى تو، از همه

بغناك، و المعصومين من الذّنوب و الزّلل و الخطأ

بى نياز شدند، آنان كه از هر گناه و لغزش و خطاكارى به واسطه خداترسى، معصوم و محفوظ

بتقواك، و الموفّقين للخير و الرّشد و الصّواب بطاعتك،

گرديدند، آنان كه در هركار خير و صواب و طريق رشد و هدايت، به واسطه طاعتت موفق شدند،

و المحال بينهم و بين الذّنوب بقدرتك، التّاركين

و تو به قدرت كامله ات ميان آنها و گناهان جدايى انداختى، آنان كه

لكلّ معصيتك، السّاكنين فى جوارك. (12) اللّهمّ

همه گناهانت را ترك كردند و در جوار عنايتت ساكن شدند. (12) بارالها!

اعطنا جميع ذلك بتوفيقك و رحمتك، و اعذنا من

و جميع آنچه را در اين دعا درخواست كردم، همه را به توفيق و رحمت خود عطا فرما و ما را از

عذاب السّعير، و اعط جميع المسلمين و المسلمات

عذاب آتش دوزخ در پناه خويش بدار و به تمام مردان و زنان مسلمان

و المؤمنين و المؤمنات مثل الّذى سئلتك لنفسى

و مرد و زن اهل ايمان، مانند آنچه را كه من از درگاه كرمت براى خود

و لولدى، فى عاجل الدّنيا و اجل الاخرة، انّك قريب

و فرزندانم خواستم، در حيات دو روزۀ دنيا و زندگانى ابدى آخرت عطا فرما؛ كه تو البته به ما نزديكى

ص:143

مجيب، سميع عليم، عفوّ غفور، رئوف رحيم. (13)

و اجابت مى فرمايى و شنوا و دانايى، و عفوكننده و آمرزنده، و رئوف و مهربانى.(13)

و اتنا فى الدّنيا حسنة، و فى الاخرة حسنة،

و به ما در دنيا حسنه و در آخرت حسنه عطا فرما

و قنا عذاب النّار.

و ما را از آتش دوزخ نگاه دار.

ص:144

(3) و اجعلنى اللّهمّ اجزى بالاحسان مسيئهم، و اعرض

(3)و اى خدا! مرا موفق بدار كه با بدكاران آنها هم به احسان و نيكويى پاداش دهم، و از بالتّجاوز عن ظالمهم، و استعمل حسن الظّنّ فى

ستمكار و (ستمكارى) آنها درگذرم، و در حق همه آنان حسن ظن بكار

كافّتهم، و اتولّى بالبرّ عامّتهم، و اغضّ بصرى عنهم

برم، و با عموم آنها به نيكى رفتار نمايم، و عفيفانه چشم از (خطاى) آنها

عفّة، و الين جانبى لهم تواضعا، و ارقّ على اهل البلاء

بپوشم، و با آنها متواضع و گرم باشم، و از روى عاطفه و رحمت بر اهل بلاى آنها رقّت قلب

منهم رحمة، و اسرّ لهم بالغيب مودّة، و احبّ بقاء

داشته باشم (نه خشم و قهر)، و در غياب آنها هم دوستى با آنها را آشكار سازم، و از روى خيرخواهى بقاى

النّعمة عندهم نصحا، و اوجب لهم ما اوجب لحامّتى،

نعمت (و دولت و عزت) آنها را دوست بدارم، و بر آنان لازم و واجب بدانم آنچه را كه بر خويشانم لازم مى دانم؛

و ارعى لهم ما ارعى لخاصّتى. (4) اللّهمّ صلّ على محمّد

و رعايت كنم براى آنان، آنچه را كه براى نزديكانم رعايت مى كنم. (4) پروردگارا! درود فرست بر محمد

و اله، و ارزقنى مثل ذلك منهم، و اجعل لى اوفى

و آل پاكش و چنين رفتارى را از جانب آنها نصيب من فرما و براى من كامل ترين بهره ها

الحظوظ فيما عندهم، و زدهم بصيرة فى حقّى و معرفة

را از آنچه كه نزد آنان است مقرر فرما، و بصيرت آنها را به حق من و معرفتشان را به علم و فضل من زياد گردان

بفضلى، حتّى يسعدوا بى و اسعد بهم، امين ربّ العالمين.

تا آنان به واسطه من، و من هم به واسطه آنان سعادتمند شويم؛ اين دعا را مستجاب فرما، اى پروردگار عالميان!

ص:146

و عرّفهم ما يجهلون، و علّمهم ما لا يعلمون، و بصّرهم

و آنچه را نمى دانند به آنان بشناسان و آنچه را عالم نيستند بياموز و به آنچه بينش ندارند بصيرت

ما لا يبصرون. (4) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و انسهم

و آگاهى بخش. (4) خدايا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و هنگام

عند لقائهم العدوّ ذكر دنياهم الخدّاعة الغرور، و امح

جنگ با دشمن، فكر دنياى مغروركنندۀ فريبنده را از خاطرشان ببر و فكر

عن قلوبهم خطرات المال الفتون، و اجعل الجنّة

و خيال مال فتنه انگيز دنيا را از لوح دل هايشان به كلى محو ساز و بهشت رضوان را

نصب اعينهم، و لوّح منها لابصارهم ما اعددت

نصب العين شان قرار ده و آشكار گردان در برابر ديدگانشان آنچه را آماده كرده اى

فيها من مساكن الخلد، و منازل الكرامة، و الحور

از قصرهاى بهشت خلد و منزل هاى عالى ابديت و حوران

الحسان، و الانهار المطّردة بانواع الاشربة، و الاشجار

زيبارو و انهار و جويبارهاى پر از انواع آشاميدنى ها و درختان

المتدلّية بصنوف الثّمر، حتّى لا يهمّ احد منهم

پربار به ميوه هاى گوناگون، تا هيچ كس روى از جنگ

بالادبار، و لا يحدّث نفسه عن قرنه بفرار. (5) اللّهمّ

برنتابد و هرگز خيال فرار از دشمنش در دل نياورد. (5) خدايا!

افلل بذلك عدوّهم، و اقلم عنهم اظفارهم، و فرّق

بدين وسيله دشمنانشان را درهم شكن و ناخن و چنگال دشمن را از پيكر آنان قطع كن؛ و ميان

ص:148

بينهم و بين اسلحتهم، و اخلع وثائق افئدتهم، و باعد

دشمنان و اسلحه جنگشان جدايى انداز و محل وثوق (و نقطۀ اتكاء) آنها را نابود ساز و ميان

بينهم و بين ازودتهم، و حيّرهم فى سبلهم، و ضلّلهم

آنها با محل آذوقه شان فاصله انداز و از راه پيشرفت، آنها را حيران و سرگردان ساز و هرجا

عن وجههم، و اقطع عنهم المدد، و انقص منهم العدد،

رو كنند گمراهشان گردان و مدد و كمك (همدستانشان) را از آنان قطع كن، و از عدۀ آنها بكاه

و املأ افئدتهم الرّعب، و اقبض ايديهم عن البسط، و

و دل هايشان را پر از خوف و بيم گردان و دستشان را از هر طرف كوتاه كن و

اخزم السنتهم عن النّطق، و شرّد بهم من خلفهم، و نكّل

زبانشان را از سخن گفتن قطع كن و به وسيله شكست آنان، پيروانشان را متفرق كن و پيروانشان را به واسطه

بهم من وراءهم، و اقطع بخزيهم اطماع من بعدهم.

شكست آنان به عقوبت و عذاب سخت درافكن و به خزى و مذلت آنها، طمع آنان را كه بعد از اينها مى آيند قطع

(6) اللّهمّ عقّم ارحام نسائهم، و يبّس اصلاب رجالهم،

فرما. (6) خدايا! تو رحم زنانشان را عقيم كن و پشت (صلب) مردانشان را خشك نما

و اقطع نسل دوابّهم و انعامهم، لا تأذن لسمائهم فى قطر،

و چهارپايان و گاو و گوسفندشان را مقطوع النسل گردان و به آسمانشان اذن يك قطره بارش مده

و لا لارضهم فى نبات. (7) اللّهمّ و قوّ بذلك محال اهل

و به زمينشان اجازۀ روييدن گياهى نفرما. (7) بار خدايا! و بدين وسيله ديار اهل اسلام را (پر نعمت) و نيرومند

الاسلام، و حصّن به ديارهم، و ثمّر به اموالهم، و فرّغهم

ساز و به آن نعمت ها، ديارشان را محفوظ دار و اموالشان را بابركت و زياد گردان و به آنها از جنگ و محاربه با

ص:149

عن محاربتهم لعبادتك، و عن منابذتهم للخلوة بك،

كفار، فراغت عنايت فرما تا به عبادتت پردازند و از كار زار با آنها آسوده شان ساز تا به خلوت با تو مشغول شوند

حتّى لا يعبد فى بقاع الارض غيرك، و لا تعفّر لاحد منهم

و تا آنكه ديگر در معمورۀ زمين هيچ كس غير تو را پرستش نكند و پيش احدى جز ذات يگانه تو،

جبهة دونك. (8) اللّهمّ اغز بكلّ ناحية من المسلمين

جبهه به خاك مذلت نسايد. (8) پروردگارا! در هر ناحيه (و هر شهر و ديارى) مسلمانان را

على من بازائهم من المشركين، و امددهم بملائكة

براى مبارزه در مقابل مشركان آن ناحيه گسيل دار و از لطف و كرمت، فرشتگان (رحمت و قدرتت) را

من عندك مردفين، حتّى يكشفوهم الى منقطع التّراب

پى درپى به مدد آنها فرست تا آنجا كه از قهر و غلبه مسلمين، تمام كافران منهزم شوند

قتلا فى ارضك و اسرا، او يقرّوا بانّك انت اللّه الّذى

و به قتل و اسارت، در همه روى زمين گرفتار آيند يا اقرار كنند كه محققا تويى يكتا خدايى كه

لا اله الاّ انت وحدك لا شريك لك. (9) اللّهمّ و اعمم

جز تو خدايى (در ملك وجود) نيست و تو را شرك و شريك (و مثل و مانندى) نخواهد بود. (9) خدايا! و همه

بذلك اعداءك فى اقطار البلاد من الهند و الرّوم و

دشمنانت را در تمام اقطار عالم به اين سرنوشت گرفتار كن از هند و روم و

التّرك، و الخزر و الحبش، و النّوبة و الزّنج، و السّقالبة

ديار ترك و خزر و ملك حبش و نوبه و سودان و زنگبار و سقالبيان

و الدّيالمة، و سائر امم الشّرك، الّذين تخفى اسماؤهم

و ديلميان و ساير امم مشرك كه نام و اوصافشان (بر ما )

ص:150

و صفاتهم، و قد احصيتهم بمعرفتك، و اشرفت عليهم

پنهانست و تو همه آنها را در علم ازلى خود شماره و احصا كرده اى و به قدرتت بر همه، محيط

بقدرتك. (10) اللّهمّ اشغل المشركين بالمشركين عن

و مسلطى. (10) پروردگارا! تو مشركان را به جنگ و نزاع با مشركان مشغول دار تا

تناول اطراف المسلمين، و خذهم بالنّقص عن

به اطراف و حدود ديار مسلمين دست درازى نكنند و آنها را عوض مسلمين به نقص و كاهش (جان و مال)

تنقّصهم، و ثبّطهم بالفرقة عن الاحتشاد عليهم. (11)

گرفتار ساز و به واسطۀ اختلاف كلمه و تفرقه، از تجمع و اتفاق بر عليه مسلمين بازدار.(11)

اللّهمّ اخل قلوبهم من الامنة، و ابدانهم من القوّة،

پروردگارا! تو دل هاى آنها را، از ايمنى و آرامش تهى گردان و قواى بدنى آنها را ضعيف ساز

و اذهل قلوبهم عن الاحتيال، و اوهن اركانهم عن

و قلوبشان را از فكر مكر و حيله غافل دار و اركان آنها (يعنى سران و شجاعانشان) را از مقاومت در مقابل

منازلة الرّجال، و جبّنهم عن مقارعة الابطال، و ابعث

رجال مسلمين ضعيف و سست گردان و آنان را از مبارزه با ابطال و شجاعان سپاه اسلام ترسان و هراسان ساز و

عليهم جندا من ملائكتك ببأس من بأسك، كفعلك

سپاهى از ملائك را به بأس و عذاب (و دفع و هلاك) آنها برانگيز مانند آنچه كه روز بدر كردى

يوم بدر، تقطع به دابرهم، و تحصد به شوكتهم، و

كه تا آخرين افراد مشركين را به قتل و اسارت هلاك گردانى و ريشه شوكت و اقتدار آنها را از بيخ و بن بركنى و

تفرّق به عددهم. (12) اللّهمّ و امزج مياههم بالوباء، و

جمعشان را پراكنده نمايى. (12) پروردگارا! و براى هلاك آنان، در آب هايشان (ميكروب) وبا و طاعون، و

ص:151

اطعمتهم بالادواء، و ارم بلادهم بالخسوف، و الحّ عليها

در طعامشان (ميكروب) امراض ديگر داخل ساز و بلادشان را به بلاى خسوف و زلزله ويران گردان و پيوسته

بالقذوف، و افرعها بالمحول، و اجعل ميرهم فى

ديارشان را به سنگ بلا خراب ساز و به خشكسالى و قحط درانداز و آذوقه آنها را در خشك و بى گياه ترين

احصّ ارضك و ابعدها عنهم، و امنع حصونها منهم،

سرزمين و دورترين اماكن از آنها قرار ده و حصار آن اماكن را مانع از دسترسى آنان به آذوقه شان بگردان

اصبهم بالجوع المقيم و السّقم الاليم. (13) اللّهمّ و ايّما

و آنها را به جوع و گرسنگى ممتد و مرض سخت دچار فرما. (13) پروردگارا! و هرگاه

غاز غزاهم من اهل ملّتك، او مجاهد جاهدهم من

جنگجويى از اهل ملت و شرع تو با آن كافران به جنگ برخيزد، يا آنكه مجاهدى از پيروان

اتباع سنّتك، ليكون دينك الاعلى، و حزبك الاقوى،

سنت و آيينت با آنها به جهاد و دفاع روى آورد تا دين توحيد تو برترى يابد و حزب و سپاه تو نيرومندتر شود

و حظّك الاوفى، فلقّه اليسر، و هيّئ له الامر، و تولّه

و بهرۀ خلق از معرفتت بيشتر گردد، پس (در امر جنگ) آسانى نصيبش كن و كارش را مرتب و مصالحش را مهيا

بالنّجح، و تخيّر له الاصحاب، و استقوله الظّهر، و اسبغ

ساز و به فتح و فيروزى ياريش فرما و براى او اصحاب و يارانى برگزين و پشت او را قوى كن و

عليه فى النّفقة، و متّعه بالنّشاط، و اطف عنه حرارة

آذوقه اش را فراوان و او را به نشاط و سرور قلبى بهره مند فرما و حرارت شوق و شدت ميل به وصول مقصود را

الشّوق، و اجره من غمّ الوحشة، و انسه ذكر الاهل

در او فرو نشان و از غم و اندوه وحشت جنگ، او را در پناه خود بدار و ياد اهل

ص:152

و الولد، (14) و أثر له حسن النّيّة، و تولّه بالعافية، و

و اولاد را از خاطرش ببر. (14) و او را به حسن نيت راهنمايى كن و عافيت و تندرستى را براى او عهده دار شو و

اصحبه السّلامة، و اعفه من الجبن، و الهمه الجرأة،

نعمت سلامت و صحتش را مستدام بدار و از ترس و كم دلى دورش دار و به او شجاعت و پردلى الهام كن

و ارزقه الشّدّة، و ايّده بالنّصرة، و علّمه السّير و السّنن،

و نيرومندى و پايدارى نصيبش فرما و به نصرت و فتح و ظفر مؤيدش بدار و سيره و سنن اسلامى را تعليمش ده

و سدّده فى الحكم، و اعزل عنه الرّياء، و خلّصه من

و در حكم ميان خلق، به عدل و سداد موفقش فرما و از ريا و سمعه دورش دار و قصدش را از

السّمعة، و اجعل فكره و ذكره و ظعنه و اقامته فيك

شهرت طلبى خالص گردان؛ و به لطف خود، همه فكر و ذكر، و حركت و سكونش را در راه خودت و خالص

و لك. (15) فاذا صافّ عدوّك و عدوّه فقلّلهم فى عينه،

براى حضرتت قرار ده. (15) و هرگاه با دشمنش و دشمن تو روبرو گرديد، سپاه دشمن را در چشم او اندك بنما

و صغّر شأنهم فى قلبه، و ادل له منهم، و لا تدلهم منه،

و شأن و شوكتشان را در قلب او كوچك گردان و او را بر دشمن مسلط ساز و دشمنان را بر او مسلط مساز؛

فان ختمت له بالسّعادة، و قضيت له بالشّهادة، فبعد

پس هرگاه ختم كارش بر سعادت باشد و قضا و قدرت بر او فيض شهادت خواسته، در اين صورت پس از آنكه

ان يجتاح عدوّك بالقتل، و بعد ان يجهد بهم الاسر، و

دشمنان را بسى به خاك هلاك افكند و مستأصل و زبون گردانيد و بعد از آنكه آنها را اسير و ذليل ساخت و

بعد ان تأمن اطراف المسلمين، و بعد ان يولّى عدوّك

بعد از آنكه نواحى ديار مسلمين را امن و امان گردانيد و بعد از آنكه دشمن تو را شكست داده و منهزم و مغلوب

ص:153

مدبرين. (16) اللّهمّ و ايّما مسلم خلف غازيا او مرابطا فى

نمود (شهادت را نصيبش فرما). (16) پروردگارا! و هر مسلمانى كه فرزند مجاهد و جنگجويى يا مرابط و

داره، او تعهّد خالفيه فى غيبته، او اعانه بطائفة من

سرحد دارى در خانه خود واگذارد، يا آنكه از جانشينانش، كسى را بر اين كار صالح و مهيا سازد و يا به قسمتى از

ماله، او امدّه بعتاد، او شحذه على جهاد، او اتبعه فى

مال يا سلاح و لوازم جهادش به مسلمانى اعانت و يارى كند يا وى را با تشويق براى امر جهاد برانگيزد و يا آنكه

وجهه دعوة، او رعى له من ورائه حرمة، فاجر له

در حضورش كسى را دعوت به پيروى از او كند يا در غيابش حرمت او را رعايت كند، پس تو به او،

مثل اجره وزنا بوزن، و مثلا بمثل، و عوّضه من فعله

به مانند آن كس كه خود جهاد مى كند اجر و پاداش عطا فرما، هموزن و همانند آن؛ و عوض كارش را در همين

عوضا حاضرا، يتعجّل به نفع ما قدّم، و سرور ما اتى به،

دنيا به او عطا فرما كه سود آنچه را پيشاپيش فرستاده و شادى كارى را كه انجام داده به زودى به دست آورد

الى ان ينتهى به الوقت الى ما اجريت له من فضلك،

تا آن گاه كه زمان او به انتها رسد (و مرگش فرارسد) و به آنچه از فضلت براى او روا داشته اى

و اعددت له من كرامتك. (17) اللّهمّ و ايّما مسلم اهمّه

و از كرمت براى او آماده نموده اى نايل شود. (17) پروردگارا! و هر مسلمانى كه امر اسلام را

امر الاسلام، و احزنه تحزّب اهل الشّرك عليهم، فنوى

مهم بداند و لشگركشى و اجتماعى مشركين بر عليه اسلام او را محزون و اندوهناك سازد و عزم جنگ و يا اقدام

غزوا، اوهمّ بجهاد، فقعد به ضعف، او ابطأت به فاقة،

و اهتمام به امر جهاد و دفاع كند، اما ضعف و ناتوانى مانع قيام او گردد يا فقر و بينوايى او را از جهاد بازدارد

ص:154

او اخّره عنه حادث، او عرض له دون ارادته مانع،

يا حادثه اى، كارش را به تأخير افكند يا هنگام اراده و اقدام، مانعى برايش پيش آيد،

فاكتب اسمه فى العابدين، و اوجب له ثواب

پس تو نام او را در دفتر اهل پرستش ثبت گردان و اجر و ثواب مجاهدان و جنگجويان اسلام را به او

المجاهدين، و اجعله فى نظام الشّهداء و الصّالحين.

عطا فرما و او را در صف شهيدان و بندگان شايسته خود قرار ده.

(18) اللّهمّ صلّ على محمّد عبدك و رسولك و ال محمّد،

(18)پروردگارا! درود و رحمت فرست بر محمد بندۀ (خاص) و رسول (گرامى) خويش و بر آل محمد، صلاة عالية على الصّلوات، مشرفة فوق التّحيّات،

درود و رحمتى بلندمقام تر از رحمت هاى ديگر، و برتر از درود و تحيات ديگر؛

صلاة لا ينتهى امدها، و لا ينقطع عددها، كاتمّ ما مضى

درودى فرست كه دورانش به انتها نرسد و شمارش به آخر منقطع نگردد؛ درود و رحمتى مانند كامل ترين درود و

من صلواتك على احد من اوليائك، انّك المنّان

رحمت هايى كه بر يكى از اولياى خود فرستادى كه البته تويى خداى بسيار عطابخش

الحميد، المبدئ المعيد، الفعّال لما تريد.

و ستوده صفات، كه مبدأ و آفرينندۀ عالم امكان و بازگردانندۀ قافله موجوداتى، و هرچه اراده فرمايى انجام دهى.

ص:155

اختياره. (8) فانت يا مولاى دون كلّ مسئول موضع

رشد و صلاح هدايت كرد. (8) پس اى مولاى من! تنها تويى مرجع درخواست من نه هيچ درخواست شدۀ

مسئلتى، و دون كلّ مطلوب اليه ولىّ حاجتى، (9) انت

ديگر و تنها تويى برآورندۀ حاجت من نه كس ديگر كه به سويش طلب حاجت برند. (9) و تويى

المخصوص قبل كلّ مدعوّ بدعوتى، لا يشركك احد

مخصوص به دعا و درخواست من پيش از آنكه كسى را بخوانم؛ و احدى را در اميدواريم به حضرتت با تو

فى رجائى، و لا يتّفق احد معك فى دعائى، و لا ينظمه

شريك ندانم؛ و در دعايم كسى را با تو همراه و همرديف نمى گردانم

و ايّاك ندائى. (10) لك يا الهى وحدانيّة العدد، و ملكة

و ندايم فقط به سوى توست. (10) مخصوص توست اى خداى من! وحدانيت و يگانگى عدد، ملك

القدرة الصّمد، و فضيلة الحول و القوّة، و درجة

و قدرت بى حد و نهايت، فضل و شرافت نيرو و قوّت، مقام

العلوّ و الرّفعة. (11) و من سواك مرحوم فى عمره، مغلوب

بلند و درجات رفيعه وجود. (11) و كليه موجودات، غير تو در زندگى خود عاجز و مورد ترحمند و بر

على امره، مقهور على شأنه، مختلف الحالات، متنقّل

انجام امور خويش مغلوب، و در شأن (و نيازمندى هاى) خود مقهور، داراى تحول و اختلاف حالات، و محكوم

فى الصّفات. (12) فتعاليت عن الاشباه و الاضداد، و

به انتقال و تغيير صفاتند. (12) پس تو برتر و متعالى تر از آنى كه همانند و همتايى داشته باشى، و

تكبّرت عن الامثال و الانداد، فسبحانك لا اله الاّ انت.

بزرگ تر و برتر از آنى كه مثل و مانندى براى تو باشد؛ پس پاك و منزهى و هيچ خدايى جز ذات يكتاى تو نيست.

ص:157

لاهتمامنا بالرّزق الّذى تكفّلت به، و حسما للاشتغال

و اندوه ما را در رزقى كه خود آن را تكفل كردى قطع سازد و زحمت اشتغال ما را

بما ضمنت الكفاية له، (4) فقلت و قولك الحقّ

در آنچه كه كفايت آن را تو خود ضمانت فرمودى تخفيف دهد. (4) پس فرمودى و كلام تو حق و

الاصدق، و اقسمت و قسمك الابرّ الاوفى: (و فى

راست ترين كلام خواهد بود و قسم ياد نمودى و سوگندت راست ترين و كامل ترين سوگند است: «(اى بندگان)

السّماء رزقكم و ما توعدون)، (5) ثمّ قلت: (فو ربّ

رزق شما و هرچه به شما وعده دادند در آسمان (مشيت ازلى حق) است». (5) سپس فرمودى: «قسم به

السّماء و الارض انّه لحقّ مثل ما انّكم تنطقون).

پروردگار آسمان و زمين كه البته اين وعدۀ خدا حق و حقيقت است بدان سان كه شما با هم سخن مى گوييد».

ص:159

و قوّمنى بالبذل و الاقتصاد، و علّمنى حسن التّقدير، و

و به بذل و بخشش به مستحقان، و به اقتصاد و ميانه روى در معاش استوارم ساز و حسن تقدير (و روش نيكو

اقبضنى بلطفك عن التّبذير، و اجر من اسباب الحلال

در زندگى) به من بياموز و به لطف خود مرا از اسراف نگاه دار و روزى هاى مرا از اسباب و وسيله هاى حلال،

ارزاقى، و وجّه فى ابواب البرّ انفاقى، و ازوعنّى من المال

روان گردان و انفاق و خرج كردنم را، در راه خير و احسان قرار ده، و از من دور دار مال و ثروتى كه

ما يحدث لى مخيلة او تأدّيا الى بغى، او ما اتعقّب منه

ايجاد كبر و غرور كند يا به ستم كشاند يا در پى آن به طغيان و خودسرى

طغيانا. (4) اللّهمّ حبّب الىّ صحبة الفقراء، و اعنّى على

افتم. (4) اى خدا! صحبت و رفاقت با فقيران را محبوب من گردان و مرا بر

صحبتهم بحسن الصّبر، (5) و ما زويت عنّى من متاع

دوستى و رفاقتشان، به صبر نيكو يارى فرما. (5) و هرآنچه را كه از متاع و مال

الدّنيا الفانية، فاذخره لى فى خزائنك الباقية، (6) و

دنياى فانى از من بازگرفتى، آن را در خزينه هاى باقى ابدى خود براى عالم آخرتم ذخيره ساز. (6) و

اجعل ما خوّلتنى من حطامها، و عجّلت لى من متاعها،

آنچه از حطام و نعم فانى دنيا به من داده اى و هم اكنون به دستم رسانده اى،

بلغة الى جوارك، و وصلة الى قربك، و ذريعة الى

آن را وسيلۀ رسيدن من به جوار حضرتت و واسطۀ نيل به مقام قربت و سبب وصول به بهشت رضوانت

جنّتك، انّك ذو الفضل العظيم، و انت الجواد الكريم.

قرار ده؛ كه تويى اى خداى من! صاحب فضل و كرم بزرگ و تويى عطابخش بى عوض و كريم و بزرگوار.

ص:161

عليه، او كالمنكر فضل احسانك اليه، حتّى اذا انفتح

بى خبر است يا به مانند آن كه فضل و احسانت را در حق خود منكر است؛ تا آن هنگام كه

له بصر الهدى، و تقشّعت عنه سحائب العمى، احصى

چشم هدايت بگشايد و ابرهاى عمى و ضلالت از پيش چشم بصيرتش برطرف شود (روز رحلت)؛ آن روز ظلم و

ما ظلم به نفسه، و فكّر فيما خالف به ربّه، فرأى كبير

ستم هايى كه به نفس خود كرده به شمار آرد و در آنچه با پروردگار خود مخالفت كرده به فكر فرو رود؛ پس در آن

عصيانه كبيرا، و جليل مخالفته جليلا، (8) فاقبل

حال بر بسيارى گناهان بزرگ خود بينا شده و عظمت مخالفت خود را به چشم مشاهده خواهد كرد. (8) پس

نحوك مؤمّلا لك، مستحييا منك، و وجّه رغبته

روى به درگاه تو كرده، با آرزو و اميدوارى به درگاهت، و با شرم و خجلت از حضرتت؛ و رغبتش را

اليك ثقة بك، فامّك بطمعه يقينا، و قصدك بخوفه

با اطمينان خاطر، متوجه تو ساخت. پس از روى يقين با طمع خود، آهنگ تو كرده و مخلصانه با ترس و بيم

اخلاصا، قد خلا طمعه من كلّ مطموع فيه غيرك، و

قصد تو نموده است در حالى كه از هر طمع شده اى غير از تو، طمعش را بريده؛ و

افرخ روعه من كلّ محذور منه سواك، (9) فمثل بين

ترسش از هر ترسناكى غير تو ريخته است. (9) پس در حضور

يديك متضرّعا، و غمّض بصره الى الارض متخشّعا،

حضرتت با حال تضرع و زارى ايستاده و چشم تذلل بر زمين افكنده

و طأطأ رأسه لعزّتك متذلّلا، و ابثّك من سرّه ما انت

و به حال ذلت در پيشگاه عزتت، از شرم سر به زير انداخته و فروتنانه اسرار پنهانش را بر تو عرضه مى دارد

ص:163

اعلم به منه خضوعا، و عدّد من ذنوبه ما انت احصى

در حالى كه تو بر آنها از خود او داناترى؛ و از سر خشوع، عدد گناهانش را به شماره مى آورد، در صورتى كه تو

لها خشوعا، و استغاث بك من عظيم ما وقع به فى علمك،

بهتر از او بر شمارش آگاهى؛ و از تو فريادرسى مى خواهد: از عظمت و بزرگى آنچه در علمت بر او واقع شده

و قبيح ما فضحه فى حكمك، من ذنوب ادبرت لذّاتها

و از زشتى گناهانى كه طبق حكم و فرمانت او را رسوا كرده؛ از گناهانى كه لذاتش سپرى شد

فذهبت، و اقامت تبعاتها فلزمت، (10) لا ينكر يا الهى

و رفت، و عذاب و عقاب آن بر جاى ماند و ملازمش گرديد. (10) در عين حال اى خدا!

عدلك ان عاقبته، و لا يستعظم عفوك ان عفوت عنه

عدل تو را هرگز انكار نكند اگر او را عقاب كنى؛ و عفو و كرم تو را عظيم شناسد اگر از او درگذرى

و رحمته، لانّك الرّبّ الكريم الّذى لا يتعاظمه غفران

و به حالش ترحم كنى؛ زيرا تويى آن خداى كريمى كه آمرزش گناه بزرگ خلق در نظرش

الذّنب العظيم. (11) اللّهمّ فها انا ذا قد جئتك مطيعا

بزرگ نيايد. (11) اى خدا! اينك من به درگاهت به اطاعت فرمان آمده ام

لامرك فيما امرت به من الدّعاء، متنجّزا وعدك فيما

بر آنچه از دعا به ما امر فرمودى؛ و انجاز و وفا به وعده ات را مى طلبم كه

وعدت به من الاجابة، اذ تقول: (ادعونى استجب

وعدۀ اجابت فرمودى، آنجا كه مى فرمايى: «دعا كنيد به درگاهم تا برايتان مستجاب

لكم). (12) اللّهمّ فصلّ على محمّد و اله، و القنى بمغفرتك

كنم». (12) بار خدايا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا با مغفرت و عفو خود ملاقات كن،

ص:164

كما لقيتك باقرارى، و ارفعنى عن مصارع الذّنوب كما

چنان كه من با اعتراف (به گناهم) تو را ملاقات مى كنم؛ و مقامم را رفيع تر از آن گردان كه گناهان مرا به خاك

وضعت لك نفسى، و استرنى بسترك كما تأنّيتنى عن

هلاك افكند، چنان كه من به خوارى و فروتنى رو به درگاهت آوردم؛ و عيب و زشتى هايم را در پردۀ لطفت مستور

الانتقام منّى. (13) اللّهمّ و ثبّت فى طاعتك نيّتى، و احكم

دار، چنان كه مرا از انتقامت مهلت دادى. (13) پروردگارا! و نيت و قصد قلبيم را در طاعتت پايدار گردان و

فى عبادتك بصيرتى، و وفّقنى من الاعمال لما تغسل به

معرفت و بصيرتم را در پرستش خود استوار ساز و مرا از اعمال خير به كارى كه جانم را

دنس الخطايا عنّى، و توفّنى على ملّتك و ملّة نبيّك

از پليدى و ناپاكى خطا و گناهان پاك سازد موفق بدار و هنگام رحلت، مرا بر آيين خود و آيين پيغمبر خويش

محمّد عليه السّلام اذا توفّيتنى. (14) اللّهمّ انّى اتوب

محمد عليه السلام بميران. (14) خداوندا! در اين

اليك فى مقامى هذا من كبائر ذنوبى و صغائرها، و

موقعيت من به سوى تو توبه مى كنم از گناهان بزرگ و كوچكم، و

بواطن سيّئاتى و ظواهرها، و سوالف زلاّتى و حوادثها،

از سيئات پنهان و آشكارم، و از لغزش هاى گذشته و آينده ام؛

توبة من لا يحدّث نفسه بمعصية، و لا يضمر ان يعود

مانند توبه كسى كه ديگر فكر معصيت و گناه هم نكند و بازگشت به خطا و عصيان را ابدا در خيال

فى خطيئة. (15) و قد قلت يا الهى فى محكم كتابك،

راه ندهد. (15) و تو اى خدا! در كتاب محكم خود (قرآن عظيم) فرموده اى كه :

ص:165

انّك تقبل التّوبة عن عبادك و تعفو عن السّيّئات،

البته توبه بندگانت را مى پذيرى، و از گناهان مى گذرى،

و تحبّ التّوّابين، فاقبل توبتى كما وعدت، و اعف عن

و توبه كنان را دوست مى دارى؛ پس (اى خداى من!) توبه مرا چنان كه وعده فرمودى بپذير و اعمال

سيّئاتى كما ضمنت، و اوجب لى محبّتك كما شرطت.

زشتم را چنان كه ضمانت كردى عفو كن و محبتت را با من چنان كه شرط كردى حتم و لازم گردان.

(16) و لك يا ربّ شرطى ان لا اعود فى مكروهك، و

(16)و شرط من هم با تو اى پروردگار آنكه هرگز بازگشت به عملى كه ناپسند توست نكنم و ضمانى ان لا ارجع فى مذمومك، و عهدى ان اهجر

ضمانت كنم كه ديگر به كارى كه نزد تو ناشايسته است رجوع ننمايم و عهد كنم كه از اين پس،

جميع معاصيك. (17) اللّهمّ انّك اعلم بما عملت،

من از جميع معصيت و نافرمانيت دورى گزينم. (17) اى خداى من! تو به آنچه من كرده ام آگاه ترى،

فاغفر لى ما علمت، و اصرفنى بقدرتك الى ما احببت.

پس از هرآنچه مى دانى درگذر و به قدرت كاملت روى مرا به جانب آنچه محبوب توست بگردان.

(18) اللّهمّ و علىّ تبعات قد حفظتهنّ، و تبعات قد

(18)اى خداى من! و به ذمه من حقوقيست كه آنها را به خاطر دارم و حقوقى كه نسيتهنّ، و كلّهنّ بعينك الّتى لا تنام، و علمك الّذى

فراموش كرده ام و تمام آنها در مقابل چشم تو كه خواب ندارد و در حضور علم تو كه فراموشى و نسيان

لا ينسى، فعوّض منها اهلها، و احطط عنّى وزرها،

نپذيرد، همه عيان و مشهود است؛ پس به اهل آن حقوق، عوض عطا فرما و از من وزر و وبالش را محو فرما

ص:166

و خفّف عنّى ثقلها، و اعصمنى من ان اقارف مثلها.

و بار گران آن عصيان را بر من سبك گردان و مرا از آنكه باز به مانند آن عصيان مرتكب شوم نگهدارى كن.

(19) اللّهمّ و انّه لا وفاء لى بالتّوبة الاّ بعصمتك، و

(19)بارخدايا! من قدرت وفاى به توبه خويش ندارم مگر به حفظ و نگهدارى تو؛ و لا استمساك بى عن الخطايا الاّ عن قوّتك، فقوّنى بقوّة

من از خطا خوددارى نتوانم كرد مگر به قوت و نيروى حضرتت؛ پس (بارالها!) مرا به نيرويى كافى قوت

كافية، و تولّنى بعصمة مانعة. (20) اللّهمّ ايّما عبد تاب

و نصرت بخش و بر من عصمتى بگمار كه (از گناه) منعم نمايد. (20) بارالها! و چه بسا بنده اى كه از گناه به درگاه

اليك و هو فى علم الغيب عندك فاسخ لتوبته، و عائد

تو توبه كرده و او در نزد علم غيب تو (معلوم است كه) توبه اش را فسخ و باطل خواهد ساخت و به

فى ذنبه و خطيئته، فانّى اعوذ بك ان اكون كذلك،

جرم و گناه بازگشت مى كند. پس من به تو پناه مى برم كه اين چنين بنده اى باشم؛

فاجعل توبتى هذه توبة لا احتاج بعدها الى توبة،

پس همين توبه مرا توبه اى قرار ده كه ديگر بعد از اين توبه، محتاج به توبه ديگر نشوم،

توبة موجبة لمحو ما سلف، و السّلامة فيما بقى.

توبه اى كه موجب محو گناهان گذشته شود و باعث سلامتى از خطا و عصيان در باقى عمر گردد.

(21) اللّهمّ انّى اعتذر اليك من جهلى، و استوهبك سوء

(21)اى خدا! من از جهالت و نادانيم به درگاهت عذر خواه آمده ام و از عمل زشت خود از تو بخشش و آمرزش فعلى، فاضممنى الى كنف رحمتك تطوّلا، و استرنى

مى طلبم پس به لطف و احسان مرا در كنف رحمتت درآور و به

ص:167

بستر عافيتك تفضّلا. (22) اللّهمّ و انّى اتوب اليك من كلّ

فضل و كرم در پردۀ عافيتت مستور و محفوظ دار. (22) اى خدا! و من توبه مى كنم به سويت از هرچه

ما خالف ارادتك، او زال عن محبّتك، من خطرات

خلاف ارادۀ توست و يا هرچه كه سبب زوال محبت توست، از خطورات

قلبى، و لحظات عينى، و حكايات لسانى، توبة تسلم

قلبم و نگاه چشم و گفتار زبانم؛ آن چنان توبه اى كه

بها كلّ جارحة على حيالها من تبعاتك، و تأمن ممّا

به آن توبه، هريك از اعضا و جوارحم به سهم خود از كيفرت سالم بماند و از

يخاف المعتدون من اليم سطواتك. (23) اللّهمّ فارحم

انتقام دردناكت كه ستمكاران از آن مى هراسند ايمن گردد. (23) اى خدا! پس تو

وحدتى بين يديك، و وجيب قلبى من خشيتك،

بر تنهايى (و بى كسى) من در پيشگاه حضرتت، و بر طپش قلبم از ترست،

و اضطراب اركانى من هيبتك. فقد اقامتنى يا ربّ ذنوبى

و بر بيم و اضطراب اركان وجودم از هيبتت ترحم كن. كه اى پروردگار! گناهانم، مرا در پيشگاه حضورت،

مقام الخزى بفنائك، فان سكتّ لم ينطق عنّى احد،

با ذلت و خوارى بپا داشته؛ پس اگر من سكوت كنم، كسى از طرف من سخنى نخواهد گفت

و ان شفعت فلست باهل الشّفاعة. (24) اللّهمّ صلّ على

و اگر خود شفاعت خويش كنم، به شفاعت اهليت ندارم. (24) خدايا! درود فرست بر

محمّد و اله، و شفّع فى خطاياى كرمك، و عد على سيّئاتى

محمد و آل پاكش و كرمت را بر خطا و گناهم شفيع ساز و بر گناهانم

ص:168

بعفوك، و لا تجزنى جزائى من عقوبتك، و ابسط علىّ

به عفو و رحمتت بازگشت فرما و كيفر اعمالم را عذاب و عقوبتت قرار مده و نعمت و احسانت را بر من وسيع

طولك، و جلّلنى بسترك، و افعل بى فعل عزيز تضرّع اليه

گردان و مرا در پردۀ خود بپوشان و با من آن كن كه سلطان عزيزى با بندۀ ذليلى كه به سويش زارى مى كند خواهد

عبد ذليل فرحمه، او غنىّ تعرّض له عبد فقير فنعشه.

كرد پس بر او رحم مى كند؛ و يا آن گونه كه، شخص دارا با بندۀ فقيرى كه متعرض او شده انجام مى دهد؛ و او

(25) اللّهمّ لا خفير لى منك، فليخفرنى عزّك، و لا شفيع

احسان مى نمايد. (25) اى خدا! مرا پناه دهنده اى از (كيفر) تو نيست، پس بايد عزت و بزرگواريت پناهم دهد؛ و

لى اليك، فليشفع لى فضلك، و قد اوجلتنى خطاياى

مرا شفيعى به درگاهت نيست، پس بايد فضل و كرمت مرا شفاعت كند؛ و خطا و گناهانم سخت مرا هراسان

فليؤمنّى عفوك، (26) فما كلّ ما نطقت به عن جهل منّى

ساخته، پس بايد عفو و بخششت مرا ايمن سازد. (26) (اى خدا!) تمام آنچه كه به درگاهت عرض كردم چنان

بسوء اثرى، و لا نسيان لما سبق من ذميم فعلى، لكن

نيست كه اعمال بد خود را نمى دانم و يا گذشته و سابقه افعال زشتم را فراموش كرده ام، ليكن

لتسمع سماؤك و من فيها، و ارضك و من عليها، ما اظهرت

براى آن است كه آسمانت و هركه در آن است و زمينت و هركه بر روى آن وجود دارد، همه

لك من النّدم، و لجأت اليك فيه من التّوبة، (27)

ناله پشيمانى مرا بشنوند و فرياد و التجاء مرا به توبه و انابه به درگاه كرمت بنگرند؛(27)

فلعلّ بعضهم برحمتك يرحمنى لسوء موقفى، او تدركه

كه شايد كسى از آنان به رحمتت بر حال زار من و موقف سخت من ترحم كند، يا بر

ص:169

الرّقّة علىّ لسوء حالى، فينالنى منه بدعوة هى اسمع

بدى احوالم رقت آرد و عطوفت كند، تا ازو به دعايى در حق خود نايل شوم كه دعاى او از دعاى من نزد تو بهتر

لديك من دعائى، او شفاعة اوكد عندك من شفاعتى،

پذيرفته شود؛ يا به شفاعت كسى كه شفاعتش در پيشگاه حضرتت از شفاعت من محكم تر است نايل شوم،

تكون بها نجاتى من غضبك، و فوزتى برضاك. (28)

تا سبب نجات من از قهر و غضب تو گردد و سبب فوز و كاميابى من به مقام رضا و خشنوديت شود.(28)

اللّهمّ ان يكن النّدم توبة اليك فانا اندم النّادمين، و

اى خدا! اگر ندامت و پشيمانى از گناه، توبه و بازگشت به درگاه توست، پس من از همه عالم نادم و پشيمان ترم؛ و

ان يكن التّرك لمعصيتك انابة فانا اوّل المنيبين، و ان

اگر (عزم) ترك معصيت، انابه و رجوع است، پس من اول انابه كننده به حضرتت خواهم بود؛ و اگر استغفار

يكن الاستغفار حطّة للذّنوب فانّى لك من المستغفرين.

و طلب آمرزش از حضرتت، موجب محو گناهانست، پس من هم از مستغفران و آمرزش طلبان درگاه توأم.

(29) اللّهمّ فكما امرت بالتّوبة و ضمنت القبول، و

(29)اى خدا! چنان كه امر به توبه فرمودى و قبول توبه را ضمانت كردى و حثثت على الدّعاء و وعدت الاجابة، فصلّ على محمّد

خلق را ترغيب و تحريص به دعا نمودى و به آنان وعدۀ اجابت دادى، پس (اى خدا!) درود فرست بر محمد

و اله، و اقبل توبتى، و لا ترجعنى مرجع الخيبة من

و آل پاكش و توبه مرا هم به كرمت قبول فرما و مرا به محل محرومى و نااميدى از

رحمتك، انّك انت التّوّاب على المذنبين، و الرّحيم

درگاه رحمت خود بازمگردان كه همانا تويى كه براى بندگان گنهكارت بسيار توبه پذيرى و در حق

ص:170

للخاطئين المنيبين. (30) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله

خطاكاران تائب و نالان به درگاهت بى حد مهربانى. (30) خدايا! درود فرست بر محمد و آل پاكش

كما هديتنا به، و صلّ على محمّد و اله كما استنقذتنا

همان گونه كه به وسيله او ما را هدايت فرمودى؛ و درود فرست بر محمد و آل پاكش، همچنان كه ما را به وسيله

به، و صلّ على محمّد و اله صلاة تشفع لنا يوم القيامة

او نجات دادى. و باز درود و رحمت فرست بر محمد و آل پاكش چنان رحمتى كه ما را شفاعت كند روز قيامت

و يوم الفاقة اليك، انّك على كلّ شىء قدير،

و روز نياز و فقر ما به درگاهت؛ كه همانا تنها تو بر هرچيز قادر و توانايى

و هو عليك يسير.

و آن بر تو سهل و آسانست.

ص:171

تفسّخت دونك النّعوت، و حارت فى كبريائك لطائف

هر نعت و تعريف قبل از توصيف حضرتت از هم گسيخته، و لطيف ترين قواى ادراكى در مقام بزرگى و كبرياييت

الاوهام. (8) كذلك انت اللّه الاوّل فى اوّليّتك، و على

حيران و سرگردانست. (8) اين است وصف و نعتت كه: تويى خدايى كه در اوّليت خويش اولى و به موجب

ذلك انت دائم لا تزول، (9) و انا العبد الضّعيف عملا،

همين، وجودت ابدى و بى زوال است. (9) و من آن بنده ام كه عملم ضعيف و ناچيز است

الجسيم املا، خرجت من يدى اسباب الوصولات

و اميد و آرزويم بسى جسيم و بزرگ؛ اسباب وصول (به مقام قرب حضرتت) از دست من بيرونست،

الاّ ما وصله رحمتك، و تقطّعت عنّى عصم الامال

مگر آن سببى كه رحمتت به دست من دهد؛ و رشته آرزوها از من منقطع گرديده،

الاّ ما انا معتصم به من عفوك، (10) قلّ عندى ما اعتدّ

به جز رشته عفو و بخشتت كه من بدان چنگ زده ام. (10) بسيار كم است نزد من آنچه از

به من طاعتك، و كثر علىّ ما ابوء به من معصيتك،

طاعتت كه بتوانم آن را به حساب آورم؛ و بسيار زياد است آنچه از معصيت و نافرمانيت كه بدان رجوع مى كنم؛

و لن يضيق عليك عفو عن عبدك و ان اساء، فاعف

و عفو و رحمت بر بنده ات، هرگز بر تو سخت و دشوار نيست هرچند او بد كرده باشد؛ پس از گناه من

عنّى. (11) اللّهمّ و قد اشرف على خفايا الاعمال علمك،

درگذر. (11) پروردگارا! و البته علم تو بر اعمال پنهانى اشراف دارد

و انكشف كلّ مستور دون خبرك، و لا تنطوى عنك

و هر امر مستور و پنهانى در پيش آگاهيت مكشوف و هويداست؛ و از تو،

ص:173

دقائق الامور، و لا تعزب عنك غيّبات السّرائر، (12) و

دقايق و جزييات امور خلقت مخفى نيست و اسرار پنهان، از نظرت غايب نمى باشد. (12) و

قد استحوذ علىّ عدوّك الّذى استنظرك لغوايتى

دشمنت بر من مسلط گرديده، همان دشمنى كه براى فريب و اغواى من از تو فرصت خواسته

فانظرته، و استمهلك الى يوم الدّين لاضلالى فامهلته،

و تو فرصتش دادى و از تو تا روز قيامت براى گمراهى من مهلت طلبيده و تو مهلتش دادى؛

(13) فاوقعنى، و قد هربت اليك من صغائر ذنوب

(13)پس او مرا در ورطه گناهان درافكند در حالى كه من از گناهان صغيرۀ موبقة، و كبائر اعمال مردية، حتّى اذا قارفت معصيتك،

هلاك كننده و كبيرۀ تباه سازنده به سوى تو مى گريختم؛ تا آنگاه كه به معصيتت درافتادم

و استوجبت بسوء سعيى سخطتك، فتل عنّى عذار غدره،

و بدان كردۀ بد مستوجب قهر و غضب تو گشتم؛ در آن حال، عنان مكر و فريبش را از من بگردانيد

و تلقّانى بكلمة كفره، و تولىّ البراءة منّى، و ادبر مولّيا

و به كلمۀ كفر خود، مرا دعوت كرد، آنگاه از من تبرّى جست و به من پشت

عنّى، فاصحرنى لغضبك فريدا، و اخرجنى الى فناء

كرد و مرا تنها با خشم و غضب تو واگذارد و مرا در پيشگاه قهر

نقمتك طريدا، (14) لا شفيع يشفع لى اليك، و لا خفير

و انتقامت درافكند؛ (14) نه شفيعى كه به درگاهت مرا شفاعت كند و نه معينى كه

يؤمننى عليك، و لا حصن يحجبنى عنك، و لا ملاذ

مرا بر قهر تو ايمنى بخشد و نه سنگرگاهى كه در آن از خشمت پنهان شوم و نه ملجأ و پناهى كه

ص:174

الجأ اليه منك. (15) فهذا مقام العائذ بك، و محلّ

از (عذاب) تو آنجا پناهنده شوم. (15) بارى اين است مقام كسى كه به درگاه تو پناه مى آورد و اين است مرتبه

المعترف لك، فلا يضيقنّ عنّى فضلك، و لا يقصرنّ دونى

كسى كه در حضورت اعتراف مى كند؛ پس فضل و رحمت واسعت را از من دريغ مدار و رشته عفو و بخششت را

عفوك، و لا اكن اخيب عبادك التّائبين، و لا اقنط

بر من كوتاه مگردان و مرا محروم ترين بنده اى كه به درگاهت به تو بازآمده قرار مده، و نااميدترين كسى كه به

وفودك الاملين، و اغفر لى انّك خير الغافرين. (16)

اميدوارى بر تو وارد شده مگردان و مغفرت و آمرزشت را شامل حالم ساز كه همانا تو بهترين آمرزندگانى.(16)

اللّهمّ انّك امرتنى فتركت، و نهيتنى فركبت، و سوّل لى

اى خدا! تو مرا امر فرمودى و من ترك كردم؛ و مرا منع فرمودى و من مرتكب شدم؛ و خيالات باطل،

الخطاء خاطر السّوء ففرّطت، (17) و لا استشهد على

خطاها را بر من (نيكو) جلوه داد لذا راه تفريط (و عصيان) پيمودم؛ (17) نه مى توانم

صيامى نهارا، و لا استجير بتهجّدى ليلا، و لا تثنى علىّ

روزى را به روزه دارى، گواه خويش بگيرم و نه از شبى به خاطر تهجد و نماز شب پناه بجويم و نه به احياى سنتى

باحيائها سنّة، حاشا فروضك الّتى من ضيّعها هلك، (18)

پرداختم تا مرا بستايد؛ حاشا! كه هركس جانب احترام فرايض و واجباتت را فروگذارد هلاك خواهد شد.(18)

و لست اتوسّل اليك بفضل نافلة مع كثير ما اغفلت

بارى و من هرگز با فضيلت نافله اى به سويت متوسل نمى شوم در صورتى كه غفلت من

من وظائف فروضك، و تعدّيت عن مقامات حدودك

دربارۀ واجباتت زياد است، و در مقام حدود احكامت تجاوز و تعدى روا داشتم

ص:175

الى حرمات انتهكتها، و كبائر ذنوب اجترحتها، كانت

و هتك حرمت آن حدود نمودم و بسى گناهان بزرگ مرتكب شدم كه

عافيتك لى من فضائحها سترا. (19) و هذا مقام من

عافيت و عفو و كرمت بر فضيحت و رسواييم پرده پوشى كرد. (19) و اين مقام كسى است كه

استحيى لنفسه منك، و سخط عليها، و رضى عنك،

در نزد خويش از تو شرمنده و بر نفس خود خشمگين و از تو راضى و خشنود است؛

فتلقّاك بنفس خاشعة، و رقبة خاضعة، و ظهر مثقل

پس تو را ملاقات مى كند با نفس ذليل خاشع، و گردن كج و خاضع، و با پشتى خم زير بار سنگين

من الخطايا، واقفا بين الرّغبة اليك و الرّهبة منك،

گناهان، در صورتى كه بين حال اميد و رغبت به تو، و خوف و هراس از تو ايستاده.

(20) و انت اولى من رجاه، و احقّ من خشيه و اتّقاه،

(20)و تويى (خدايا!) سزاوارترين كسى كه به او اميدوارند و شايسته ترين كس كه بايد از او بترسند و پرهيز كنند.

فاعطنى يا ربّ ما رجوت، و امنّى ما حذرت، و عد علىّ

پس اى خدا! آنچه به كرمت اميدوارم عطا فرما و از آنچه مى ترسم مرا ايمن ساز و عوايد

بعائدة رحمتك، انّك اكرم المسئولين. (21) اللّهمّ

رحمتت را بر من كرامت فرما كه همانا تويى گرامى ترين كسى كه ازو درخواست مى كنند. (21) بار خدايا!

و اذ سترتنى بعفوك، و تغمّدتنى بفضلك فى دار الفناء

تو در دار دنيا و در حضور امثال و اقرانم، به عفو و كرمت بر عيوب و خطاهايم پرده كشيدى و به فضل و احسانت

بحضرة الاكفاء، فاجرنى من فضيحات دار البقاء،

زشتيم مستور فرمودى، پس مرا پناه ده از فضيحت و رسوايى در عالم بقا و دار آخرت،

ص:176

عند مواقف الاشهاد، من الملائكة المقرّبين، و الرّسل

در حضور و جايگاه گواهان، از فرشتگان مقرب و رسولان

المكرّمين، و الشّهداء و الصّالحين، من جار كنت اكاتمه

مكرم و شهيدان راه حق و صالحان، و از همسايگانم كه من اعمال زشتم را از آنان پنهان

سيّئاتى، و من ذى رحم كنت احتشم منه سريراتى، (22)

مى داشتم و از خويشانم كه در كارهاى مخفيانه ام از آنها شرم داشتم. (22) پروردگارا! من به پرده پوشى آنها

لم اثق بهم ربّ فى السّتر علىّ، و وثقت بك ربّ فى المغفرة

(همسايگان و خويشانم) بر خودم اطمينان خاطر نداشتم، اما به مغفرت و آمرزش تو اى پروردگار! اطمينان و

لى، و انت اولى من وثق به، و اعطى من رغب اليه، و

اعتماد كامل دارم؛ و تويى سزاوارترين فرد مورد اعتماد، و بخشنده ترين فردى كه به جانب او رغبت كنند، و

اراف من استرحم، فارحمنى. (23) اللّهمّ و انت حدرتنى

مهربان ترين كسى كه از او طلب رحمت كنند؛ پس به حال من ترحم فرما. (23) خداوندا! و تويى آن كسى كه

ماء مهينا، من صلب متضائق العظام، حرج المسالك،

هنگامى كه آب نطفه ناچيزى بودم مرا از پشت پدر از مجراى تنگ استخوان هاى درهم تنيده فرود آوردى

الى رحم ضيّقة، سترتها بالحجب، تصرّفنى حالا عن

و در تنگناى رحم مادر كه آن را در حجاب ها مستور گردانيده اى قرار دادى و از حالى به حالى ديگر متبدّل

حال، حتّى انتهيت بى الى تمام الصّورة، و اثبتّ فىّ

كردى؛ تا آنكه مرا به صورت بشرى كامل درآوردى و به من اعضا و جوارح عطا كردى،

الجوارح، كما نعتّ فى كتابك: نطفة ثمّ علقة ثمّ مضغة

چنان كه خود در كتاب خود وصف فرمودى كه: ما آدميان نخست نطفه بوديم و آنگاه علقه، سپس گوشت پاره

ص:177

ثمّ عظما (عظاما) ثمّ كسوت العظام لحما، ثمّ انشأتنى خلقا

و پس از آن استخوان و آنگاه استخوان ها را به گوشت پوشانيدى سپس مرا با خلقتى

اخر كما شئت. (24) حتّى اذا احتجت الى رزقك،

ديگر، آن چنان كه مى خواستى ايجاد كردى. (24) تا به رزق تو محتاج شدم

و لم استغن عن غياث فضلك، جعلت لى قوتا من فضل

و من هرگز بى نياز از فضل و احسانت نبودم، تو قوت و غذاى مرا از فضل و زيادى

طعام و شراب اجريته لامتك الّتى اسكنتنى جوفها،

طعام و شراب كنيزت (همان مادرم) قرار دادى؛ همو كه مرا در درون او مسكن دادى

و اودعتنى قرار رحمها. (25) و لو تكلنى يا ربّ فى تلك

و در جايگاه رحمش به وديعت گذاردى. (25) و اى پروردگار! اگر تو در اين

الحالات الى حولى، او تضطرّنى الى قوّتى، لكان الحول

حالات و دوران، مرا به نيروى خود وامى گذاردى و يا مضطر و ناچار به توانايى خودم مى گردانيدى، همانا نيرو

عنّى معتزلا، و لكانت القوّة منّى بعيدة، (26) فغذوتنى

از من جدا و قدرت و توانايى بسى از من دور بود. (26) پس مرا

بفضلك غذاء البرّ اللّطيف، تفعل ذلك بى تطوّلا علىّ الى

به فضل و كرمت، غذايى لطيف و نيكو عطا كردى، آن مهربانى ها را از روى احسان تا اين زمان

غايتى هذه، لا اعدم برّك، و لا يبطئ بى حسن صنيعك،

كه هستم دربارۀ من بجا مى آورى، هيچگاه محروم از احسانت نبودم و حسن و نيكوكاريت بر من زمانى دير نشد؛

و لا تتاكّد مع ذلك ثقتى، فاتفرّغ لما هو احظى لى عندك.

و با اين همه، اعتمادم نسبت به تو محكم تر نمى گردد تا براى آنچه كه در نزد تو برايم پربهره تر است خود را مهيا سازم.

ص:178

(27) قد ملك الشّيطان عنانى فى سوء الظّنّ و ضعف

(27)كه شيطان سخت عنان اختيار مرا در سوءظن و ضعف يقين به دست اليقين، فانا اشكو سوء مجاورته لى، و طاعة نفسى له،

گرفته؛ پس از بدى همجوارى با شيطان و اطاعت نفسم از او شكايت مى كنم؛

و استعصمك من ملكته، و اتضرّع اليك فى صرف كيده

و از تسلط او (بر خودم) از تو حفظ و عصمت مى طلبم، و در برگردانيدن مكر و فريبش از من به درگاه حضرتت

عنّى. (28) و اسئلك فى ان تسهّل الى رزقى سبيلا. فلك

تضرع و زارى مى كنم. (28) و از تو مى خواهم كه رزق مرا از راهى سهل و آسان عطا كنى؛ پس تو را

الحمد على ابتدائك بالنّعم الجسام، و الهامك الشّكر

شكر و ستايش مى كنم به خاطر نعمت هاى بزرگى كه در ابتدا و (بى سابقه) به من عطا فرمودى، و به خاطر آنكه

على الاحسان و الانعام، فصلّ على محمّد و اله، و سهّل

شكر احسان و انعامت را به قلبم الهام كردى؛ پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و

علىّ رزقى، و ان تقنّعنى بتقديرك لى، و ان ترضينى بحصّتى

امر رزق مرا سهل و آسان مقرر فرما و به آنچه بر من مقدر فرموده اى مرا قانع گردان و به آنچه قسمت

فيما قسمت لى، و ان تجعل ما ذهب من جسمى و

و بهرۀ من قرار داده اى مرا راضى و خشنود دار و هرچه از جسمم كاسته

عمرى فى سبيل طاعتك، انّك خير الرّازقين. (29)

و از عمرم درگذشته، آن را در راه طاعت خود مقرر گردان كه تو بهترين روزى دهندۀ خلايقى.(29)

اللّهمّ انّى اعوذ بك من نار تغلّظت بها على من عصاك،

اى خدا! همانا به درگاه رحمتت پناه مى برم از آن آتش قهرت كه به آن آتش، بر اهل عصيان سختگيرى كردى

ص:179

و توعّدت بها من صدف عن رضاك، و من نار نورها

و بر آنان كه از راه رضاى تو رو گردانيدند به آن آتش، وعدۀ عقاب دادى؛ و از آن آتشى كه نورش

ظلمة، و هيّنها اليم، و بعيدها قريب، و من نار يأكل

عين ظلمت، راحت و آسايشش عين دردناكى و الم است و دوريش عين نزديكى است؛ و از آن آتشى كه

بعضها بعض، و يصول بعضها على بعض، (30) و من نار

بعضى شعله هايش بعضى ديگر را مى خورد و برخى بر برخى ديگر حمله ور شود. (30) و از آتشى كه

تذر العظام رميما، و تسقى اهلها حميما، و من نار لا تبقى

استخوان را سوزانده و خاكستر مى گرداند و اهل دوزخ را، آب سوزان حميم مى نوشاند؛ و از آن آتش كه هر كه

على من تضرّع اليها، و لا ترحم من استعطفها، و لا تقدر

به آن تضرع و زارى كند، توجه نكرده و او را ابقا نكند؛ و هركه ازو رحم و عطوفت طلبد ابدا ترحم نكند؛ و قادر

على التّخفيف عمّن خشع لها و استسلم اليها، تلقى

نيست براى آن كسى كه برايش فروتنى مى كند و تسليم او شده تخفيفى دهد؛ آتشى كه با ساكنانش

سكّانها باحرّما لديها، من اليم النّكال و شديد الوبال.

با شديدترين و سوزان ترين حرارت ملاقات مى كند، با عذاب دردناك و انتقام سخت، و وبال و حرمان ابدى.

(31) و اعوذ بك من عقاربها الفاغرة افواهها، و حيّاتها

(31)و به تو پناه مى برم از عقرب هاى دوزخ كه برگزيدن دوزخيان دهن ها گشاده اند، و از مارهاى دوزخ كه الصّالقة بانيابها، و شرابها الّذى يقطّع امعاء و افئدة

با دندان هاى زهرآلودشان به اهل دوزخ حمله ورند، و از نوشيدنى هاى دوزخ كه همه امعاء و احشاى دوزخيان را

سكّانها، و ينزع قلوبهم، و استهديك لما باعد منها،

قطعه قطعه سازد و قلب آنها را از جا بركند؛ و (اى خدا!) من از تو طريقى مى طلبم كه مرا از آتش دوزخ دور سازد

ص:180

و اخّر عنها. (32) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله، و اجرنى

و به كلى از آن بازدارد و به تأخير افكند. (32) خداوندا! درود فرست بر محمد و آل پاكش و مرا

منها بفضل رحمتك، و اقلنى عثراتى بحسن اقالتك،

به فضل و رحمتت از آن آتش نجات بخش، و به گذشت نيكوى خود از لغزش هايم درگذر

و لا تخذلنى يا خير المجيرين. (33) اللّهمّ انّك تقى

و مرا خوار مگردان؛ اى بهترين پناه دهنده! (33) خداوندا! همانا تويى كه از كار ناپسند و ناشايسته

الكريهة، و تعطى الحسنة، و تفعل ما تريد، و انت على

محفوظ مى دارى و نيكوكارى عطا مى كنى و آنچه اراده كنى انجام مى دهى و تو بر

كلّ شىء قدير. (34) اللّهمّ صلّ على محمّد و اله اذا ذكر

هرچيز توانايى. (34) پروردگارا! درود فرست بر محمد و آل پاكش هنگامى كه نيكويان عالم ياد

الابرار، و صلّ على محمّد و اله ما اختلف اللّيل و

شوند؛ و درود فرست بر محمد و آل پاكش مادامى كه شب و روز در عالم رفت و آمد

النّهار، صلاة لا ينقطع مددها، و لا يحصى عددها، صلاة

كند، درودى كه طول مدتش منقطع نشود و عددش به شماره نيايد؛ درودى كه

تشحن الهواء، و تملأ الارض و السّماء، (35) صلّى اللّه

(عطرش) فضاى عالم را و (نام و شهرتش) عرصه زمين و آسمان را پر سازد. (35) درود خدا

عليه حتّى يرضى، و صلّى اللّه عليه و اله بعد الرّضا،

بر او تا به حدى كه او راضى و خشنود گردد و درود خدا بر او و بر خاندان پاكش بعد از رضايت او،

صلاة لاحدّ لها و لا منتهى، يا ارحم الرّاحمين.

درودى بى حد و بى انتها، اى مهربان ترين مهربانان عالم!

ص:181

العافية. (4) حبّب الينا ما نكره من قضائك، و سهّل

است. (4) و آنچه را از حكم قضاى نافذت مكروه داريم محبوب ما گردان؛ و آنچه

علينا ما نستصعب من حكمك، (5) و الهمنا الانقياد

از فرمانت كه بر نفس امارۀ ما صعب و مشكل است بر ما آسان گردان؛ (5) و به ما اطاعت و انقياد

لما اوردت علينا من مشيّتك، حتّى لا نحبّ تأخير ما

از هرچه بر ما خواسته اى را الهام نما تا جايى كه تعجيل هرچه را كه تو خواهى، ابدا تأخيرش را

عجّلت، و لا تعجيل ما اخّرت، و لا نكره ما احببت،

نخواهيم؛ و تعجيل آنچه را تو به تأخير مى افكنى نطلبيم؛ و هرچه پسند تو است، ناپسند ما نباشد؛

و لا نتخيّر ما كرهت. (6) و اختم لنا بالّتى هى احمد

و چيزى كه مكروه و ناپسند توست، ابدا دلپسند ما نگردد. (6) و عاقبت و خاتمه كار ما را شايسته ترين

عاقبة، و اكرم مصيرا، انّك تفيد الكريمة، و تعطى

عاقبت و گرامى ترين سرانجام قرار ده؛ كه (اى خدا!) تويى كه كرامت مى بخشى و عطاى بزرگ

الجسيمة، و تفعل ما تريد، و انت على كلّ شىء قدير.

مى دهى؛ و تويى كه هرچه بخواهى مى كنى و تنها تو بر هر كار قادرى.

ص:183

ابصارهم، و ردما دون اسماعهم. (3) فاجعل ما سترت

گرديد و از شنيدن آن خطاها، جلوى گوش خلق سدّ محكم كشيد. (3) پس (اى خداى كريم!) آنچه از عيب و

من العورة، و اخفيت من الدّخيلة، واعظا لنا و زاجرا

عارهاى ما كه مستور كردى و نواقصى كه مخفى نمودى آن را واعظ ما قرار ده و موجب انزجار و دورى

عن سوء الخلق و اقتراف الخطيئة، و سعيا الى التّوبة

از بدخويى ها، و سبب ترك خطاها بگردان و سبب تلاش براى توبه

الماحية، و الطّريق المحمودة، (4) و قرّب الوقت فيه،

محو كنندۀ (گناهان) و پيمودن طريق پسنديده قرار ده. (4) و وقت اين توفيق را به ما نزديك ساز

و لا تسمنا الغفلة عنك، انّا اليك راغبون، و من

و ما را به غفلت از ياد خود دچار مساز كه (اى خداى من!) ما به تو، شوق و رغبت قلبى داريم و از

الذّنوب تائبون. (5) و صلّ على خيرتك اللّهمّ من

گناهان، پشيمان و تائب هستيم. (5) و خدايا! درود فرست بر برگزيده ات از

خلقك، محمّد و عترته الصّفوة من بريّتك الطّاهرين،

همه خلايق، حضرت محمد مصطفى و عترت پاكش كه برگزيده از تمام خلقند

و اجعلنا لهم سامعين و مطيعين كما امرت.

و ما را هم از كرمت پذيرندۀ تعليمات و مطيع دستورات آنان قرار ده، همان گونه كه خودت امر فرمودى.

ص:185

و اجعل شكرى لك على ما زويت عنّى اوفر من شكرى

و شكر و سپاسگزاريم را بر آنچه از من منع فرمودى، از شكر آنچه به من عطا كردى بيشتر ساز

ايّاك على ما خوّلتنى، (4) و اعصمنى من ان اظنّ بذى عدم

و وافرتر گردان. (4) و مرا محفوظ دار از اينكه گمان باطل كنم كه فقيران

خساسة، او اظنّ بصاحب ثروة فضلا، فانّ الشّريف

خوار و ذليل، و اغنيا صاحب فضيلت و شرافتند؛ زيرا شريف

من شرّفته طاعتك، و العزيز من اعزّته عبادتك.

كسى است كه طاعت و بندگى تو، به او شرافت داده است و عزيز كسى است كه به عبادت عزت يافته.

(5) فصلّ على محمّد و اله، و متّعنا بثروة لا تنفد، و ايّدنا

(5)پس بر محمد و آل پاكش درود فرست و ما را هم به ثروتى كه هيچگاه زوال ندارد بهره مند گردان و به عزتى بعزّ لا يفقد، و اسرحنا فى ملك الابد، انّك الواحد الاحد

كه ابدا فنا نپذيرد تأييد فرما و به ما در ملك ابدى خود، آزادى كامل عطا فرما؛ كه تويى يگانه و يكتا

الصّمد، الّذى لم تلد و لم تولد، و لم يكن لك كفوا احد.

و بى نياز؛ تو آن كسى كه فرزندى ندارى و فرزند كسى نيستى و تو را در عالم هيچ كفو و مثل و مانندى نيست.

ص:187

سخطة، فانّا نستجيرك من غضبك، و نبتهل اليك فى

روى غضب فرستاده اى، ما از قهر و غضبت به درگاه رحمتت پناه مى بريم و در درخواست

سؤال عفوك، فمل بالغضب الى المشركين، و ادر رحى

عفو و بخششت، به سويت تضرع و زارى مى كنيم؛ پس قهر و غضبت را به جانب ديار مشركان بگردان و آسياى

نقمتك على الملحدين. (4) اللّهمّ اذهب محل بلادنا

عذابت را بر عليه ملحدان به گردش درآور. (4) پروردگارا! تو خشكى سرزمينمان را به سقايت و آبيارى رحمتت

بسقياك، و اخرج وحر صدورنا برزقك، و لا تشغلنا عنك

برطرف گردان و به وسيله رزق و روزيت، وسوسه و انديشه بد را از دل ما بيرون ساز؛ و ما را از توجه به

بغيرك، و لا تقطع عن كافّتنا مادّة برّك، فانّ الغنىّ من

حضرتت، مشغول غير مگردان و از ما اصل برّ و احسان خود را منقطع مگردان كه (اى خدا!) بى نياز كسى است

اغنيت، و انّ السّالم من وقيت، (5) ما عند احد دونك

كه تو او را غنى و بى نياز كنى و سالم كسى است كه تو او را حفظ كنى. (5) جز تو كسى را قدرت دفاع از حوادث

دفاع، و لا باحد عن سطوتك امتناع، تحكم بما شئت

نيست و از سطوت و قهر و قدرتت، كسى را ياراى سركشى و مقاومت نخواهد بود؛ تويى تنها كسى كه حكمت به

على من شئت، و تقضى بما اردت فى من اردت. (6)

هرچه خواهى و بر هركه خواهى نافذ است و هر حكم كه خواهى، در حق هركه خواهى اجرا مى كنى.(6)

فلك الحمد على ما وقيتنا من البلاء، و لك الشّكر على

بارى حمد و ستايش مخصوص توست، به خاطر آنچه از بلاهاى عالم كه ما را از آن حفظ كردى و شكر و سپاس

ما خوّلتنا من النّعماء، حمدا يخلّف حمد الحامدين

مخصوص توست به خاطر آنچه از نعم عالم كه به ما عطا كردى، آن چنان حمد و سپاسى كه جانشين حمد تمام

ص:189

وراءه، حمدا يملأ ارضه و سماءه، (7) انّك المنّان

ستايش كنندگان عالم گردد، حمدى كه زمين و آسمان را پر گرداند. (7) كه همانا تويى عطابخش

بجسيم المنن، الوهّاب لعظيم النّعم، القابل يسير

به عطاهاى بزرگ و بخشندۀ بى عوض به نعمت هاى عظيم؛ تويى كه حمد اندك بندگان را

الحمد، الشّاكر قليل الشّكر، المحسن المجمل

مى پذيرى و شكر ناچيزشان را سپاس مى گزارى تويى صاحب احسان و نيكويى به بندگان

ذو الطّول، لا اله الاّ انت اليك المصير.

و داراى عطا و نعم (بى پايان) خدايى جز تو يكتا خداى عالم نيست و بازگشت تمام اهل عالم به سوى توست.

ص:190

قليل ما تطاع فيه، حتّى كانّ شكر عبادك الّذى اوجبت

اندك طاعتى كه انجام داده شود ثواب عطا مى كنى، تا به حدى كه گويا شكر بندگانت - كه ثواب و پاداش بر آن

عليه ثوابهم، و اعظمت عنه جزاءهم، امر ملكوا

شكر را، خود لازم و واجب فرموده اى و جزاى آن را عظيم تر از آن شكر قرار داده اى - امرى بوده كه بندگانت

استطاعة الامتناع منه دونك فكافيتهم، اولم يكن

بر آن شكر بدون توفيق تو قدرت و تمكن داشته اند كه آنان را پاداش مى دهى و يا

سببه بيدك فجازيتهم، (7) بل ملكت - يا الهى - امرهم

علت و سبب اين شكر به دست تو نبوده كه آنها را جزا مى دهى. (7) در حالى كه اى خداى من! تو عهده دار امور

قبل ان يملكوا عبادتك، و اعددت ثوابهم قبل

آنان بودى قبل از آنكه به عبادتت بپردازند؛ و ثوابشان را آماده كرده بودى قبل از

ان يفيضوا فى طاعتك، و ذلك انّ سنّتك الافضال،

آنكه به فيض عبادتت نايل شوند، و البته چنين است، چرا كه سنت ازلى تو فضل و كرم،

و عادتك الاحسان، و سبيلك العفو. (8) فكلّ البريّة

و عادت هميشگى تو جود و احسان، و طريقه نيكوى تو عفو و بخشش است. (8) بارى (اى خداى من!) تمام خلايق

معترفة بانّك غير ظالم لمن عاقبت، و شاهدة بانّك

مقرّ و معترفند كه هركس را تو عقاب كنى محققا به او ظلم و بيداد نكرده اى و همه شاهدند كه

متفضّل على من عافيت، و كلّ مقرّ على نفسه بالتّقصير

به هركس عافيت و سلامت بخشى، به او فضل و كرم نموده اى و تمام بندگان، در انجام وظيفه شكرى كه تو

عمّا استوجبت، (9) فلولا انّ الشّيطان يختدعهم عن

مستوجب آنى به تقصير خود معترفند. (9) پس اگر شيطان به خدعه و فريب، بندگان را از

ص:192

طاعتك ما عصاك عاص، و لو لا انّه صوّر لهم الباطل

راه طاعتت دور نمى كرد، هيچ گنهكارى از طريق طاعتت به راه عصيان نمى رفت و اگر ديو رجيم، باطل را در

فى مثال الحقّ ما ضلّ عن طريقك ضالّ. (10) فسبحانك

نظرشان به صورت حق جلوه گر نمى ساخت، هيچ گمراهى از راه تو گمراه نمى شد. (10) پس پاك و منزهى تو!

ما ابين كرمك فى معاملة من اطاعك او عصاك، تشكر

چقدر لطف و كرمت نسبت به اهل طاعت و معصيت بر همه عالم روشن و آشكار است؛ پاداش مى دهى

للمطيع ما انت تولّيته له، و تملى للعاصى فيما تملك

مطيعان را، بر عملى كه تو خود بر آنها قدرت و موفقيت عطا كردى و اهل عصيان را مهلت مى دهى در صورتى كه

معاجلته فيه، (11) اعطيت كلاّ منهما ما لم يجب له،

مالك بر تعجيل عقوبتشان بودى. (11) پس اى خدا! تو بر هر كدام از آنها چيزى عطا كردى كه سزاوارشان نيست

و تفضّلت على كلّ منهما بما يقصر عمله عنه، (12) و لو

و به هر كدام چيزى تفضل نمودى كه عمل آنها از آن كمتر است. (12) و اگر

كافأت المطيع على ما انت تولّيته لاوشك ان يفقد

با اهل طاعت نسبت به آنچه كه خود متولى انجام آن بوده اى به عدالت رفتار مى كردى، چه بسا او ثواب تو را

ثوابك، و ان تزول عنه نعمتك، و لكنّك بكرمك

از دست مى داد و نعمتت از او زايل مى گشت؛ ليكن تو به كرمت

جازيته على المدّة القصيرة الفانية بالمدّة الطّويلة

به او در قبال عملى كه در مدت كوتاه و فانى (دنيا) بجاى آورده، اجر و پاداش طولانى و جاودانه (بهشت)

الخالدة، و على الغاية القريبة الزّائلة بالغاية المديدة

عطا كردى، و در قبال اعمالى كه پايانش نزديك و زايل شدنى است به چيزى پاداش دادى كه پايانش طولانى و

ص:193

الباقية. (13) ثمّ لم تسمه القصاص فيما اكل من رزقك

باقى است. (13) و هنوز از او بازخواست نكردى آنچه از رزق و روزى تو خورده

الّذى يقوى به على طاعتك، و لم تحمله على المناقشات

كه به واسطه آن بر طاعتت قدرت يافته؛ و هنوز مناقشه و سخت گيرى نكرده اى

فى الالات الّتى تسبّب باستعمالها الى مغفرتك، و لو

نسبت به اسباب و آلاتى كه با استفادۀ آنها، باعث وصول به آمرزشت گشته؛ و اگر

فعلت ذلك به لذهب بجميع ما كدح له، و جملة ما

با او چنين مى كردى، تمام آنچه كه برايش زحمت كشيده و تمام آنچه كه

سعى فيه جزاء للصّغرى من اياديك و مننك، و لبقى

در انجام آن سعى و كوشش نموده، در برابر كوچك ترين نعمت و احسانت از دست مى رفت، و او

رهينا بين يديك بسائر نعمك، فمتى كان يستحقّ شيئا

همچنان در پيشگاه تو در گرو، و بدهكار ساير نعمت هايت بود؛ در اين صورت كى و كجا مستحق كم ترين

من ثوابك؟ لا، متى (14) هذا - يا الهى - حال من اطاعك،

ثواب تو بود؟ نه، هرگز (مستحق نبود)! (14) اى خداى من! اين حال كسى است كه تو را اطاعت كرده